Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Μανδριά- Mandria. Xωριό της επαρχίας Πάφου, περί τα 13 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της πόλης της Πάφου.

Τα Μαντριά είναι κτισμένα στην παράκτια πεδιάδα της Πάφου, σε μέσο υψόμετρο 22 μέτρων. Το τοπίο του χωριού έχει μια πολύ μικρή κλίση προς τη θάλασσα, που περιβρέχει το νότιο τμήμα του. Κατά μήκος των ανατολικών συνόρων του χωριού ρέει ο ποταμός Ξερός, που πάνω του κατασκευάστηκε το φράγμα του Ασπρόκρεμμου χωρητικότητας 51 εκατ. μ³.

Από γεωλογικής απόψεως, στη διοικητική έκταση του χωριού κυριαρχούν οι προσχώσεις των αναβαθμίδων, οι αποθέσεις του σχηματισμού Πάχνας (εναλλασσόμενες στρώσεις κιμωλιών, μάργων και ψαμμιτών) και ιδιαίτερα οι πρόσφατες αλλουβιακές αποθέσεις της Ολόκαινης γεωλογικής περιόδου. Πάνω στα πετρώματα αυτά αναπτύχθηκαν ξερορεντζίνες, ασβεστούχα και προσχωσιγενή εδάφη. Τα τελευταία καταλαμβάνουν και τη μεγαλύτερη έκταση του χωριού.

Τα Μαντριά δέχονται μέση ετήσια βροχόπτωση περί τα 430 χιλιοστόμετρα. Πάνω στα εύφορα προσχωσιγενή εδάφη του χωριού καλλιεργούνται τα εσπεριδοειδή (κυρίως λεμόνια, πορτοκάλια και κλεμεντίνια), τα αμπέλια επιτραπέζιων ποικιλιών, τα φρουτόδεντρα (μπανανιές, αβοκάτο και αχλαδιές), τα φιστίκια, τα φασόλια, τα σιτηρά, τα νομευτικά φυτά και λίγες ελιές. Καλλιεργείται επίσης μια μεγάλη ποικιλία λαχανικών που περιλαμβάνουν πατάτες, καρότα, καρπούζια, πεπόνια, κρεμμύδια, παντζάρια, πιζέλια, αγγουράκια, τομάτες και άλλα.

Αρκετά ανεπτυγμένη είναι και η κτηνοτροφία του χωριού. Η κτηνοτροφία αποτελούσε, μαζί με τη γεωργία, βασική απασχόληση των Τουρκοκυπρίων κατοίκων του χωριού πριν από την τουρκική εισβολή του 1974. Το 1973 εκτρέφονταν από 124 Τουρκοκυπρίους κτηνοτρόφους 1.103 πρόβατα, 699 κατσίκες, 22 βόδια, 32 αγελάδες και 1.672 πουλερικά.

Τα Μαντριά συγκαταλέγονται μεταξύ των χωριών που έχουν ευεργετηθεί από το αρδευτικό έργο της Πάφου, ιδιαίτερα από το φράγμα του Ασπρόκρεμμου και τις γεωτρήσεις που ανορύχθηκαν κατά μήκος των ποταμών της περιοχής. Από συγκοινωνιακής απόψεως, τα Μαντριά βρίσκονται περί τα 700 μέτρα αριστερά του κύριου δρόμου Λεμεσού -Πάφου.

Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

Τα Μαντριά γνώρισαν συνεχή σχεδόν πληθυσμιακή ανάπτυξη από το 1881 μέχρι το 1973. Μετά τη μεταφορά, το 1975, των Τουρκοκυπρίων κατοίκων του χωριού στο κατεχόμενο από τα τουρκικά στρατεύματα εισβολής τμήμα της Κύπρου, κατοίκησαν στα Μαντριά Ελληνοκύπριοι πρόσφυγες.

Βλέπε λήμμα: Πρόσφυγες

Οι Τουρκοκύπριοι κάτοικοι του χωριού το ονόμαζαν από παλιά Yesilova, που μπορεί να μεταφραστεί ως πράσινη πεδιάδα. Και πράγματι, το χωριό βρίσκεται κτισμένο σε μια πολύ εύφορη περιοχή της παράκτιας πεδιάδας της Πάφου.

Ιστορικά στοιχεία

Το χωριό πιθανώς προϋπήρχε της περιόδου της Tουρκοκρατίας, είναι δηλαδή αρχαιότερο από το 1570-71, κι αρχικά θα πρέπει να ήταν οικισμός βοσκών, αφού η ονομασία του σημαίνει τοποθεσία όπου υπάρχουν μάντρες. Σημειώνεται, πάντως, σε παλαιούς χάρτες με την ίδια ονομασία: Mandria ή και Madrio.

Στην περιοχή του χωριού, προς τη θάλασσα, πιθανώς βρισκόταν η αρχαία κυπριακή πόλη Αρσινόη (μια από τις κυπριακές Αρσινόες των Ελληνιστικών χρόνων) , αν και τα στοιχεία που δίνει ο Στράβων τοποθετούν την πόλη αυτή δυτικότερα, προς τη Γεροσκήπου. Πάντως στην παραθαλάσσια περιοχή των Μαντριών αναφέρεται από τον Hogarth (Devia Cypria, p. 42) η ύπαρξη αρχαίων θεμελίων. Στον χώρο αυτό, επί των ερειπίων, έχει κτιστεί ξωκκλήσι, αφιερωμένο στον άγιο Ευρέση.

Βλέπε λήμμα: Αρσινόη

Απέναντι από τα Μαντριά βρίσκεται το άκρον Ζεφύρου, το αρχαίο ακρωτήρι Ζεφύριον που αναφέρεται από τον Κλαύδιο Πτολεμαίο.

Μετά την ανταρσία των Τουρκοκυπρίων (τέλος του 1963 κ.ε.), στα Μαντριά μετοίκησαν και Τουρκοκύπριοι από άλλα χωριά, ενισχύοντας τον πληθυσμό του χωριού αυτού και δημιουργώντας θύλακο που όμως δεν υπήρξε ισχυρός.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια