Ιωαννίδης Δημήτριος
Το προφίλ του Ιωαννίδη από τη CIA
Ο Στρατηγός Δημήτριος Ιωαννίδης είναι η κεντρική φιγούρα της στρατιωτικής χούντας η οποία κατέλαβε την εξουσία στην Ελλάδα στις 25 Νοεμβρίου 1973. Αρχηγός της Στρατονομίας από το 1967, ο Ιωαννίδης είχε γίνει, σύμφωνα με αξιόπιστη στρατιωτική πηγή, το δεύτερο πιο ισχυρό μέλος της δικτατορίας του Γεώργιου Παπαδόπουλου από το Μάρτιο του 1973 και μετά. Η σημαντικότητα αυτού του ανθρώπου βασιζόταν στον κρίσιμο ρόλο που διαδραμάτιζε ως επιτηρητής της αφοσίωσης του στρατού προς το καθεστώς, καθώς και στη φήμη που είχε ανάμεσα στους επονομαζόμενους υπερεπαναστάτες στον Ελληνικό στρατό ως στυγνός, πουριτανός και αδιάφθορος φρουρός του πνεύματος της «επανάστασης» του 1967 στην οποία διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο. Ο ίδιος υποστηρίζει ότι δεν έχει καμία πολιτική φιλοδοξία.
Εδώ και πολύ καιρό θεωρείται ως ένας από τους πιθανότερους διεκδικητές της θέσης του Παπαδόπουλου. Είναι πιθανό ο Ιωαννίδης να προετοίμαζε το πραξικόπημα για διάστημα περίπου ενάμιση χρόνο πριν την ενεργοποίησή του. Ο ίδιος ισχυρίζεταιι ότι στη διάρκεια αυτού του χρόνου μάταια προσπαθούσε να καθοδηγήσει τον Παπαδόπουλο να πάρει μέτρα, ελπίζοντας να αποτρέψει την ανάγκη για άμεση δράση. Προφανώς ενεργοποίησε το μηχανισμό για πραξικόπημα προφασιζόμενος την εξέγερση των φοιτητών στα μέσα Νοεμβρίου του 1973, η οποία οδήγησε σε πολιτική αστάθεια, και αυτό του έδωσε το έναυσμα να διακόψει τη φιλελευθεροποίηση του καθεστώτος την οποία είχε ξεκινήσει ο Παπαδόπουλος. Αναμενόταν ότι ο Ιωαννίδης θα κινείτο εναντίον του Παπαδόπουλου κατά την περίοδο των βουλευτικών εκλογών, που ήταν προγραμματισμένες κάπου στο 1974.
Η εναντίωση του Ιωαννίδη προς τον Παπαδόπουλο ξεκινά τουλάχιστον από το καλοκαίρι του 1968, όταν ο Ιωαννίδης τάχθηκε ενάντια στο δημοψήφισμα για το Σύνταγμα. Από τότε, και συγκεκριμένα από τον Απρίλιο του 1970, άρχισε να γίνεται όλο και περισσότερο επικριτικός στο τρόπο διακυβέρνησης του Παπαδόπουλου, και τον κατηγορούσε για κυβερνητική διαφθορά και νεποτισμό, και για τη φιλελευθεροποίηση του καθεστώτος μέσω της επανεμπλοκής των πολιτικών. Επίσης επέκρινε την έμμονη ανησυχία του Παπαδόπουλου για το δικό του πολιτικό μέλλον. Ο Ιωαννίδης θεωρούσε ότι όλα αυτά τα ζητήματα παρεξέκλιναν από τους στόχους και το πνεύμα που διέπει την «επανάσταση» του 1967.
Μέχρι και το Σεπτέμβριο του 1973, σύμφωνα με μια καλά πληροφορημένη πηγή, ο Ιωαννίδης είχε καταστεί η πραγματική δύναμη πίσω από ένα οργανισμό αξιωματικών που ήταν έτοιμοι να κινηθούν εναντίον του Παπαδόπουλου εφ’οσον, κατά τη γνώμη τους, η πολιτική κατάσταση επιδεινωνόταν πάλι σε σημείο που να θυμίζει την περίοδο πριν το πραξικόπημα. Η ικανότητα του Ιωαννίδη να σχεδιάζει να κινηθεί εναντίον ενός ανθρώπου, του οποίου μάλιστα την υπεροχή στη χούντα επικροτούσε και ο ίδιος, μπορεί να διευκολύνθηκε από την πεποίθησή του ότι οι στόχοι του πραξικοπήματος του 1967 ήταν πολύ πιο σημαντικοί από τα άτομα τα οποία αναμειγνύονται σε αυτό.
Ο Παπαδόπουλος πρέπει να γνώριζε, τουλάχιστον μέχρι ενός βαθμού, για τις δραστηριότητες του Ιωαννίδη, και έτσι αποφάσισε, τον Αύγουστο του 1973, σύμφωνα με έμπειρο πολιτικό παρατηρητή, να απομακρύνει τον Ιωαννίδη από τη θέση που κατείχε στη στρατονομία επειδή επιχειρούσε να αναπτύξει το δικό του μηχανισμό εξουσίας. Ο Παπαδόπουλος πιθανόν να ήθελε να εξουδετερώσει τον ζηλόφθονο Ιωαννίδη τουλάχιστον μετά τον Ιούλιο του 1970. Στις αρχές Σεπτεμβρίου του 1973, δύο από τους πιο έμπιστους αντισυνταγματάρχες της Στρατονομίας μετατέθηκαν από τις θέσεις τους. Κατόπιν, ο Παπαδόπουλος ήρθε αντιμέτωπος με τον Ιωαννίδη όταν τον μετέθεσε σε άλλο πόστο στη Βόρεια Ελλάδα. Σε αυτό το σημείο, σύμφωνα πάντα με έγκυρη πηγή, ο Ιωαννίδης απείλησε τον Παπαδόπουλο με πιθανό πραξικόπημα από νεότερους αξιωματικούς. Μέχρι και τα τέλη Σεπτεμβρίου, ο Ιωαννίδης επέστρεψε στο γραφείο του στη Στρατονομία, μετά από ένα μήνα διακοπών, ισχυρότερος από ποτέ.
Όπως ήταν αναμενόμενο, ο Ιωαννίδης κινήθηκε γρήγορα μετά το πραξικόπημα για να απομακρύνει τον Παπαδόπουλου, έτσι ώστε να μετακινήσει από στρατιωτικές και πολιτικές θέσεις-κλειδιά υποστηρικτές του Παπαδόπουλου. Παρόλα αυτά, έχει αποφύγει τη δημόσια δίωξη αυτών των ανδρών, ελπίζοντας πως με αυτό τον τρόπο θα αποφευχθούν εσωτερικά προβλήματα στο στρατό. Επιπλέον, από το πραξικόπημα και μετά, ο Ιωαννίδης έχει διατηρήσει μια δημόσια στάση ανάλογη με το κύρος του και είναι πολύ προσεκτικός στο συντονισμό μεγάλων αποφάσεων μαζί με άλλα 15 μέλη, αν και όπως διαφαίνεται βρίσκεται σε μια θέση που μπορεί να λειτουργεί μονομερώς.
Στάσεις και Συμπεριφορές
Η Δημοκρατία και οι Εκλογές
Σύμφωνα με αξιωματούχο της Αμερικάνικης πρεσβείας, δεν υπάρχει λόγος να πιστεύει κάποιος πως ο Ιωαννίδης συνδράμει στη δημοκρατία με τρόπο ώστε να γίνεται αποδεκτός τόσο στην κοινή γνώμη της Δυτικής Ευρώπης όσο και στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο Ιωαννίδης εξέφρασε την άποψη ότι ο Παπαδόπουλος βρισκόταν στην εξουσία πολύ λίγο χρόνο και άρα δεν έπρεπε να πειραματίζεται με τη δημοκρατία και ότι (η επανάσταση της 21ης Απριλίου ) ήταν αναγκαία για ένα διάστημα -10 ή 20 χρόνων- για να εξαγνιστεί το Ελληνικό πολίτευμα από τα σημάδια του παλαιού κοινοβουλευτικού συστήματος.
Ο Ιωαννίδης δήλωσε ότι οι βουλευτικές εκλογές δε μπορούν να λάβουν χώρα στην Ελλάδα στο ορατό μέλλον –τουλάχιστον έως ότου οι κομμουνιστές χάσουν το ενδιαφέρον τους για την Ελλάδα και μέχρι οι παλιοί πολιτικοί ηγέτες φτάσουν σε τέτοια ηλικία ώστε να μη μπορούν να συμμετάσχουν στη δημόσια ζωή-. Έχει ακόμη ταχθεί ενάντια στη συμμετοχή οποιουδήποτε παλαιότερου πολιτικού κόμματος σε μελλοντικές πολιτικές κυβερνήσεις στις οποίες θα έχει τον έλεγχο, υποστηρίζοντας ότι όλοι έχουν αποδειχθεί ανίκανοι να εμποδίσουν την ολίσθηση σε μια πολιτική αναταραχή. Με λίγα λόγια, ο Ιωαννίδης είναι πολύ ανήσυχος για την επιστροφή σε δημοκρατικούς θεσμούς, πιστεύοντας ότι οι Έλληνες δεν είναι έτοιμοι για εκλογές.
Ο στρατηγός έχει ήδη κάνει γνωστή την αντίθεσή του σε κάθε επίσημη πίεση από ξένη κυβέρνηση σχετικά με το χρόνο διεξαγωγής των ενδεχόμενων εκλογών στην Ελλάδα, ισχυριζόμενος ότι είναι ένα αυστηρά εσωτερικό θέμα. Είχε αντιταχθεί σε εκλογές κατά τη διάρκεια της εποχής του Παπαδόπουλου –τουλάχιστον από το 1969- στις περιπτώσεις που οι απαιτήσεις προέρχονταν κυρίως από το εξωτερικό.
Η μοναρχία και ο Τύπος
Σύμφωνα με πεπειραμένο πολιτικό, ο Ιωαννίδης είναι εντελώς αντίθετος με την επιστροφή του τέως Βασιλιά Κωνσταντίνου με σκοπό να κυβερνήσει την Ελλάδα. Πιστεύει ότι η μοναρχία είναι κάτι ξεπερασμένο για την Ελλάδα και όπως έχει διαφανεί στο παρελθόν θεωρεί ότι υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός νεώτερων στρατιωτικών στελεχών που συμμερίζονται αυτή την άποψη.
Στις 27 Νοεμβρίου 1973, ο Ιωαννίδης ανακοίνωσε στους εκδότες εφημερίδων ότι ήταν ελεύθεροι να βγάλουν στην επιφάνεια οποιαδήποτε σκάνδαλα του καθεστώτος Παπαδόπουλου νοουμένου ότι θα μπορούν να τεκμηριώσουν οποιουσδήποτε ισχυρισμούς. Επίσης τους πίεσε να κάνουν λογοκρισία στους συντάκτες τους. Παρόλα αυτά, η προθυμία του να χρησιμοποιήσει αυστηρότερα μέτρα φαίνεται από το κλείσιμο των εφημερίδων Βραδινή και Χριστιανική, μετά από συζήτηση που είχε με τους συντάκτες, επειδή άσκησαν κριτική στην χούντα.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες και το ΝΑΤΟ
Ο Ιωαννίδης δήλωσε ότι τάσσεται σταθερά υπέρ των Ηνωμένων Πολιτειών, και ότι πιθανόν να κρατήσει την ίδια στάση μέχρι να απογοητευτεί από την υποστήριξη που παρέχουν στο καθεστώς του. Τάχθηκε υπέρ της Ελληνικής συμμετοχής στον πόλεμο του Βιετνάμ και πιστεύεται ότι θέλει να αποφύγει οποιαδήποτε ενέργεια θα μπορούσε να πλήξει τους δεσμούς της Ελλάδας με τη χώρα αυτή. Είναι ένας μεγάλος εθνικιστής, ο οποίος εκτιμάται ότι δεν θα έκανε οτιδήποτε που θα έπληττε τη χώρα του απλά και μόνο για να ικανοποιήσει τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ενθουσιώδης αντι-κομμουνιστής και γενικά φιλοδυτικός, ο Ιωαννίδης θα διατηρήσει, πιθανότατα τους δεσμούς με το ΝΑΤΟ. Πιστεύει ότι τόσο οι Η.Π.Α όσο και το ΝΑΤΟ έχουν στρατηγικά συμφέροντα σε μια Ελλάδα αντικομουνιστική και φιλοδυτική και ότι αυτό θα συνεχίσει να υφίσταται ανεξάρτητα από τη φύση του Ελληνικού καθεστώτος. Ο στρατηγός επέδειξε βούληση να αναζητήσει πηγές εξοπλισμού πέρα από τις παραδοσιακές στρατιωτικές πηγές του ΝΑΤΟ, (όχι όμως σε κομμουνιστικές χώρες), εάν οι χώρες μέλη του ΝΑΤΟ δεν μπορούν να προμηθεύσουν την Ελλάδα με τα όπλα και τον εξοπλισμό που ο ίδιος και η σταρτιωτική ηγεσία θεωρούν απαραίτητα για την άμυνά της Ελλάδας.
Οικονομικά
Ο Ιωαννίδης πιστεύει ότι τα οικονομικά προβλήματα μπαίνουν σε προτεραιότητα στην παρούσα κατάσταση της Ελλάδας. Ευνοεί το ελεύθερο επιχειρηματικό πνεύμα, αλλά με περιορισμούς, ένα έντιμο και αυστηρά επιβαλλόμενο φορολογικό σύστημα, αγροτικές επιχορηγήσεις και μειωμένες τιμές. Ο στρατηγός φαίνεται να ενεργεί σύμφωνα με τη θεωρία ότι εάν μπορεί κάπως να βελτιώσει την οικονομική κατάσταση, θα μπορέσει και να κρατήσει τον πληθυσμό υπό έλεγχο. Η έλλειψη μεθοδικότητας του Ιωαννίδη στα οικονομικά θέματα δύναται να αποτελέσει πρόβλημα.
Κύπρος
Αξιόπιστη πηγή δηλώνει ότι ο Ιωαννίδης νοιώθει ότι το Κυπριακό πρόβλημα είναι ένα από τα μεγαλύτερα εξωτερικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ελλάδα προς το παρόν. Ο Ιωαννίδης πιστεύει ότι υπάρχουν τρεις λόγοι στους οποίους οφείλεται η αποτυχία στους χειρισμούς των προηγούμενων Ελληνικών κυβερνήσεων στο θέμα:
- Η τάση του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου να θυσιάζει τα πάντα προκειμένου να σώσει τον εαυτό του.
- Ο επικαλούμενος δισταγμός των Βρετανών να λύσουν το πρόβλημα επειδή βλέπουν τη συνεχιζόμενη κρίση ως ωφέλιμη για αυτούς
- Η τάση της Τουρκικής κυβέρνησης να χρησιμοποιήσει το θέμα ως εξωτερική απειλή κάθε φορά που βγαίνουν εκτός ελέγχου τα εσωτερικά της προβλήματα της.
Ο Ιωαννίδης, ο οποίος φαίνεται να πρόσκειται στους στόχους του στρατηγού Γεώργιου Γρίβα (ηγέτη του αντιμακαριακού αντάρτικου κινήματος) πιστεύει ότι το πρόβλημα θα παραμείνει άλυτο όσο οι Τουρκοκύπριοι αρνούνται να συμφωνήσουν για ένα Ενιαίο Κυπριακό κράτος και όσο οι Ελληνοκύπριοι αρνούνται να δώσουν μικρό τμήμα του νησιού στους Τουρκοκύπριους. Ο στρατηγός ανέφερε στον Πρωθυπουργό Ανδρουτσόπουλο ότι στην παρούσα στιγμή η κυβέρνηση θα έπρεπε να υποστηρίξει τις συνομιλίες μεταξύ Τουρκίας, Ελλάδας, Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, θεωρώντας ότι είναι το καλύτερο μέσο ρύθμισης του προβλήματος. Ωστόσο, στην πραγματικότητα ο Ιωαννίδης μάλλον αντιμετωπίζει τις συνομιλίες ως ένα χρήσιμο μηχανισμό για να διατηρήσει το status quo, ενώ ταυτόχρονα αναζητεί άλλα μέσα επίλυσης της υπόθεσης. Αυτό το πόρισμα βασίζεται στο γεγονός ότι οι διακοινοτικές συνομιλίες έχουν ακολουθήσει μια άλλη πορεία με τις έντονα εθνικιστικές συμπεριφορές του Ιωαννίδη και τη γενική του συμπάθεια στην ιδέα της ένωσης της Κύπρου με την Ελλάδα.
Τα πρώτα βήματα και η στρατιωτική του καριέρα
Ο Δημήτριος Ιωαννίδης γεννήθηκε στις 13 Μαρτίου 1923 στην Αθήνα, και προέρχεται από την οικογένεια ενός πλούσιου μετριοπαθούς επιχειρηματία. Μπήκε στη Σχολή Ευελπίδων το 1940 και έγινε ανθυπολοχαγός μετά την αποφοίτησή του το 1943. Ο Ιωαννίδης αποφοίτησε από τη Σχολή Πεζικού το 1952, Ατομικού - Βιολογικού και Χημικού Πολέμου το 1954 και τη Σχολή Πολέμου το 1956. Το 1961 επισκέφθηκε τη Δυτική Γερμανία, όπου παρακολούθησε εκπαιδευτικά προγράμματα για μονάδες πεζικού.
Ο Ιωαννίδης ξεκίνησε την καριέρα του ως αξιωματικός στην εθνικιστική αντάρτικη ομάδα του Ζέρβα. Από το 1945 μέχρι και το 1949 ήταν τοποθετημένος μαζί με το 202ο και 502ο Τάγμα Εθνοφυλακής, την Ταξιαρχία του Ρίμινι και το ειδικό τάγμα που έδρευε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης στη Μακρόνησο. Το 1950, διορίστηκε στο τμήμα προγραμματισμού του Ελληνικού Γενικού Επιτελείου Στρατού. Μεταγενέστερα υπηρέτησε στο Non-Commissioned Officers School (1953) με το 26ο Σύνταγμα Πεζικού και το 554ο Τάγμα Πεζικού και με το 72ο Σύνταγμα Πεζικού (1957). Από το 1959 μέχρι και το 1961 ο Ιωαννίδης επαναδιορίστηκε στο Ελληννικό Επιτελείο Στρατού (ΓΕΣ) υπό την ιδιότητα του αξιωματικού και το 1963 τοποθετήθηκε στην Κύπρο με την Ελληνικές Δύναμεις. Το1966 διορίστηκε διοικητής του τάγματος της Σχολής Ευελπίδων.
ΙΔΕΑ και το πραξικόπημα του 1967
Ο Ιωαννίδης κατατάχτηκε στον Ιερό Δεσμό των Ελλήνων Αξιωματικών το 1945 και συμετείχε στο αποτυχημένο πραξικόπημα που οργανώθηκε το Μάιο του 1951. Το 1956 έγινε αρχηγός της ομάδας η οποία οργάνωσε τελικά το πραξικόπημα του 1967. Το 1959 ο Ιωαννίδης παραιτήθηκε από την ηγεσία της ομάδας και ανέλαβε ο Δημήτριος Πατίλης (αργότερα Αναπληρωτής Πρωθυπουργός στο καθεστώς Παπαδόπουλου), ο οποίος αργότερα παρέδωσε την αρχηγία στον Παπαδόπουλο το 1960. Ο Ιωαννίδης παρέμεινε ενεργός στην οργάνωση και διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στο πραξικόπημα του Απρίλιου του 1967. Ως διοικητής του τάγματος των ευελπίδων, διέταξε τους μαθητές της στρατιωτικής σχολής να στήσουν μπλόκα στους δρόμους και να καταλάβουν κυβερνητικά κτήρια στην Αθήνα. Μετά το πραξικόπημα, ο Ιωαννίδης υπηρέτησε για μικρό χρονικό διάστημα στο γραφείο του Υπουργού Εθνικής Αμύνης και τον Οκτώβριο έγινε αρχηγός της στρατονομίας.
Ο στρατηγός ανέφερε ότι ανέλαβε τη θέση στη Στρατονομία καθαρά για ρυθμιστικούς σκοπούς. Μετά το αποτυχημένο προμελετημένο αντιπραξικόπημα το Δεκέμβριο του 1967, έγινε υπεύθυνος για την παρακολούθηση των δραστηριοτήτων όλων των εν ενεργεία και απόστρατων αξιωματικών και απέκτησε σημαντική ισχύ στον καθορισμό των μεταθέσεων αξιωματικών σε θέσεις-κλειδιά. Ο Ιωαννίδης ήταν ο βασικός υποστηρικτής των συλλήψεων των απόστρατων αξιωματικών οι οποίοι θεωρούνταν ύποπτοι για ανάμειξη στη συνωμοσία εναντίον του καθεστώτος το Μάιο του 1969.
Τον Ιανουάριο του 1968 ο Πρωθυπουργός Παπαδόπουλος έκανε έκκληση όπως όλοι οι στρατιωτικοί αξιωματούχοι που συμμετείχαν σην κυβέρνηση να παραμείνουν στις θέσεις τους ως πολιτικά πρόσωπα ή να επιστρέψουν στην ενεργό δράση. Παρόλα αυτά, ο Ιωαννίδης επέλεξε να διατηρήσει τόσο την θέση του ως πολιτικός όσο και το στρατιωτικό του βαθμό. Για να το πετύχει αυτό διατήρησε την πρόσβαση που είχε σε όλη τη γκάμα των σταρτιωτών και των βαθμοφόρων, ενώ τα υπόλοιπα μέλη της χούντας αφότου παραιτήθηκαν έχασαν αυτές τις επαφές.
Μέχρι και τον Αύγουστο του 1969, παράλληλα με τη θέση που κατείχε στη Στρατονομία, ο Ιωαννίδης κράτησε και τη θέση που κατείχε ως μέλος στο Επαναστατικό Συμβούλιο και διευθυντής στο Υπουργείο Εθνικής Αμύνης.
Προαγωγές
Ο Ιωαννίδης προήχθη σε λοχαγό το 1948, έγινε ταγματάρχης το 1953 και αντισυνταγματάρχης το 1964. Η προαγωγή του σε συνταγματάρχη το 1970 καθυστέρησε κάπως επειδή ήταν ανάμεσα στους τελευταίους της τάξης του στη Σχολή Ευελπίδων. Ο Ιωαννίδης έγινε ταξίαρχος τον Ιούνιο του 1973. Έχει πάρει πολλές τιμητικές διακρίσεις και παράσημα.
Μια απλοϊκή ζωή
Ο στρατηγός έχει τη φήμη του έντιμου, ηθικού ανθρώπου που είναι αφοσιωμένος στη δουλεία του. Έχει καταστήσει σαφές στα νεότερα μέλη του καθεστώτος του ότι δε θα πρέπει να αναμένουν ειδική μεταχείριση από το νέο καθεστώς. Μια πηγή περιγράφει τον Ιωαννίδη ως πανέξυπνο και αποφασιστικό, ενώ μια άλλη πηγή τον χαρακτηρίζει ως ανίκανο, ότι έχει έλλειψη φαντασίας και ότι δεν έχει την ικανότητα να παίρνει πρωτοβουλίες. Ο στρατηγός είναι συντηρητικός στις προτιμήσεις του και ζει μια απλή ζωή. Δεν είναι εντυπωσιακός στην εμφάνιση και σε κάποιους παρατηρητές δίνει την εντύπωση ότι είναι αφελής άνθρωπος. Ο Ιωαννίδης είναι εργένης.
Ο Ιωαννίδης είναι φιλικός και ανοικτός σε όσους γνωρίζει αλλά είναι επιφυλακτικός στους τρόπους του και λιγομίλητος στην παρουσία ξένων και γυναικών. Έχει φύγει εκτός Ελλάδας μόνο μία φορά. Το γεγονός αυτό μπορεί να οδήγησε σε μια υπέρ-απλουστευμένη, και κάπως μισαλλόδοξη αντίληψη των πραγμάτων εκ μέρους του, η οποία ενισχύεται από την πεποίθησή του ότι ο Τύπος σε Ηνωμένες Πολιτείες και Δυτική Ευρώπη ελέγχεται από σοσιαλιστές συνοδοιπόρους και κομμουνιστές. Ο Στρατηγός μιλά αρκετά καλά Αγγλικά.
Το παρόν σημείωμα φέρει ημερομηνία 7 Ιανουαρίου 1974
Πηγή: