Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Αρχιτέκτονας. Γεννήθηκε το 1878 στον Άγιο Θεόδωρο Καρπασίας και πέθανε το 1952.

Ο πατέρας του, Θεμιστοκλής Φωτιάδης, ήταν κτηματίας και ιδιοκτήτης καϊκιού , με το οποίο συμμετείχε στο εμπόριο ξυλείας και γαϊδουριών μεταξύ Κύπρου και Αιγύπτου.

Ο Θεόδωρος Φωτιάδης, τελειώνοντας το δημοτικό σχολείο σε γειτονικό χωριό, πήγε στο πρώτο εξατάξιο του Παγκυπρίου Γυμνασίου στη Λευκωσία, απ' όπου αποφοίτησε το 1896. Ήταν συμμαθητής του τέως δημάρχου Αμμοχώστου Γεωργίου Εμφιετζή, του Δημοσθένη Σεβέρη, του Σόλωνα Μιχαηλίδη και του Κλεάνθη Χριστοφίδη Κετσιή.

 Μετά την αποφοίτησή του πήγε στην Αθήνα όπου Εγγράφηκε στην Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών, όμως η κλίση του προς την αρχιτεκτονική τον οδήγησε να αφήσει την ιατρική και να εγγραφεί συτο Μετσόβειο Πολυτεχνείο από όπου αποφοίτησε το 1905 με δίπλωμα μηχανικού. Φοιτητής στην Αθήνα εντάχθηκε στον Πανελλήνιον Γυμναστικόν Σύλλογον  και το 1898 διακρίθηκε στο δρόμο των 1500 μέτρων. Στην πορεία αναδείχθηκε πολυνίκης κερδίζοντας ως δρομέας, τις τρεις πρώτες νίκες, σύμφωνα με την εφημερίδα Φωνή της Κύπρου (26 Ιουνίου 1900).  

Αποφοίτησε επιτυχώς το έτος 1904, ενώ οι γονείς του είχαν πλήρη άγνοια για την αλλαγή σπουδών στην οποία είχε προβεί. Πήγε ακολούθως στην Αλεξάνδρεια, όπου εργάσθηκε για περίπου, μια δεκαετία, στα δημόσια έργα ως αρχιτέκτονας στο κτίσιμο εργατικών κατοικιών. 

Ήταν νυμφευμένος με τη Χρυσάνθη, από το χωρίο Λετύμπου της επαρχίας Πάφου, με την οποία απέκτησε τρεις γιους και τρεις κόρες. Ο Θ. Φωτιάδης ήταν άνθρωπος του οποίου η δραστήρια και δυναμική προσωπικότητα σημάδεψε τη θύμηση όλων όσων είχαν την τύχη να τον γνωρίσουν. Η ηρεμία, η απλότητα και η υπομονή , που τον χαρακτήριζαν, σφράγισαν τη μνήμη των συνεργατών του.  Ήταν άνθρωπος του κεφιού και αγαπούσε το τραγούδι, πράγμα που του χάρισε και το ψευδώνυμο "Κάντας" κατά τα φοιτητικά του χρόνια στην Αθήνα. Λάτρευε το θέατρο και τις κοσμικές εκδηλώσεις.

Δράση στην Κύπρο

Όταν επέστρεψε στην Κύπρο για μόνιμη εγκατάσταση καθιέρωσε το επάγγελμα του αρχιτέκτονα. Στη Λευκωσία ίδρυσε το Εργαστήριον Γλυπτικής. Σύμφωνα με την εφημερίδα  Αλήθεια (25  Δεκεμβρίου 1906) θα υπέβαλλε και αυτός σχέδιο για την ανέγερση του Κυπριακού Μουσείου.

Σχεδίασε σπίτια, εκκλησίες, σχολικά κτήρια,  δημοτικές αγορές,  ξενοδοχεία. Διασώθηκε  το πρώτο του αρχιτεκτονικό σχέδιο, το κωδωνοστάσιο της εκκλησίας της Φανερωμένης 1912.  

Βλέπε λήμμα: Παναγία Φανερωμένη Λευκωσία

Aνάµεσα στα γνωστά έργα του περιλαµβάνονται το Παγκύπριο Γυµνάσιο µε την εντυπωσιακή κλασική πρόσοψη και του ιονικούς κίονες, το Mετόχιο του Aγίου Προκοπίου στην Έγκωμη (Μετόχι Κύκκου), αποτελείτο από ένα μικρό πλινθόκτιστο ναό και μερικά μοναστηριακά, το Παρθεναγωγείο Φανερωµένης, οι ναοί του Xρυσοσώτηρος στην Aκανθού, του Aγίου Σπυρίδωνος Λευκωσίας, του Tιµίου Σταυρού Πεδουλά, της Θεοσκέπαστης και του Aγίου Θεοδώρου στην Πάφο, το Mετόχιο του Mαχαιρά, το κωδωνοστάσιο της Παναγίας Φανερωµένης, οι στοές Tαρσή και Kλόκκαρη και τα σχολεία του Aγίου Aντωνίου και του Aγίου Kασσιανού στη Λευκωσία, τα σχολεία της Λακατάµειας, της Δευτεράς και της Zώδειας, το µαρµάρινο τέµπλο του ναού της Aγίας Nάπας Λεµεσού, η Δηµόσια Aγορά Aµµοχώστου, το σινεµά Mαγικό Παλάτι στη Λευκωσία, το κτήριο φιλοξενίας της Mονής του Aποστόλου Aνδρέα, το Γυµνάσιο Nίκου Nικολαΐδη, τα Προπύλαια του Iακώβειου Γυµναστηρίου και το Nηπιαγωγείο της Mητροπόλεως Πάφου στην Πάφο, και πολλά άλλα.

 Το 1920 εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Κύπρο, έχοντας αρκετές παραγγελίες σχεδίων για λογαριασμό των εκκλησιαστικών αρχών. Λίγο αργότερα, το 1925, διορίστηκε επίσημος αρχιτέκτονας και τεχνικός σύμβουλος του ΕΒΚΑΦ (Επιτροπή Διαχειρίσεως Ισλαμικών-Οθωμανικών Ευαγών Ιδρυμάτων), θέση την οποία κράτησε μέχρι το θάνατό του (1952). Παράλληλα, συνεργάστηκε κατά καιρούς με του Δήμους Κερύνειας, Λευκωσίας, Αμμοχώστου και Πάφου .

Βλέπε: Ψηφιακός Ηρόδοτος- Αρχείο ΡΙΚ

Νεοκλασικός 

Τα έργα του διακρίνονται για της ορθές αναλογίες και τα νεοκλασικά τους µοτίβα. Aκόµη, ο αρχιτεκτονικός σχεδιασµός των οικοδοµηµάτων του διέφερε πλήρως από τον σχεδιασµό, που είχε αρχίσει να επιβάλλεται στο νησί από τους Bρετανούς µε τα αποικιακού ρυθµού κτήρια που ανήγειραν. Eιδικά,  οι πρώτες κατοικίες, που έκτισε στην εκτός των τειχών Λευκωσία, χρησιµοποιώντας αποκλειστικά πελεκητή πέτρα, είχαν νεοκλασικά γνωρίσµατα αναζήτησης της αρχαίας ελληνικής τέχνης και έρχονταν σε αντιπαράθεση µε την αποικιακή αρχιτεκτονική της εποχής.

Πηγές

• Βιογραφικόν Λεξικόν Κυπρίων 1800-1920, Τόμος Β’, Αριστείδης Λ. Κουδουνάρης, Ζ’ επηυξημένη έκδοσις, Λευκωσία 2018 σελ. 873
• Το Μετόχιο του Αγίου Προκοπίου και ο Αρχιτέκτονας Θεόδωρος Φωτιάδης, Kωστής Kοκκινόφτας, Κέντρο Μελετών Ιεράς Μονής Κύκκου
• H Αρχιτεκτονική των Kυπρίων επί  Aγγλοκρατίας 1878-1960, Κώστα Γεωργίου, Λευκωσία  Εκδόσεις Εν Τύποις
• Ιωάννη Iωνά, «O Θεόδωρος Φωτιάδης: Mια στροφή στην ιστορία της αρχιτεκτονικής στην Kύπρο», Eπετηρίδα Kέντρου Eπιστηµονικών Eρευνών Kύπρου 19 (1992) 759-774
• Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια