Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Τούρκος διανοούμενος, θεατρικός συγγραφέας, πεζογράφος και ποιητής, ηγετική μορφή της τουρκικής λογοτεχνίας του 19ου αιώνα. Εξορίστηκε στην Κύπρο για τις εθνικιστικές και φιλελεύθερες του ιδέες και θεωρείται ως  ο συγγραφέας που έδωσε ώθηση στην ανάπτυξη του Τουρκοκυπριακού Θεάτρου.

Γεννήθηκε στις 21 Δεκεμβρίου 1840 στη Ραιδεστό ( Tekirdag) και πέθανε στις 2 Δεkεμβρίου 1888 στη Χίο. Καταγόταν από αριστοκρατική οικογένεια και ήταν πολύγλωσσος (γνώριζε τη γαλλική, την περσική και την αραβική). Μητέρα του ήταν η Fatma Zehra Hanım με αλβανικές ρίζες από την Κόνιτσα και ο πατέρας του ο Mustafa Asım Bey (ήταν ο επικεφαλής αστρολόγος στην αυλή του Σουλτάνου).

Μεταξύ άλλων, εργάστηκε ως δημοσιογράφος - εκδότης εφημερίδων. Εργάστηκε στην  εφημερίδα Tasvir-i Efkar (Κήρυκας Ιδεών) μαζί με τον φίλο και συνοδοιπόρο του Ιμπραχήμ Σινασί  (Ibrahim Sinasi).

Μεταξύ των γνωστότερων έργων του, που είχαν τεράστια απήχηση στους Νεότουρκους, είναι τα: Δυστυχισμένο Παιδί (1873), Ακίφ Μπέης (1874), Το Ξύπνημα ή Οι Εμπειρίες του Αλή Μπεγίν (1874), Τζέζμι (1880), Τ’ όνειρο κ.α.

Η ιδέα της πατρίδας 

Ο Κεμάλ Ναμίκ απαρνήθηκε εν μέρει τις αξίες και τις λογοτεχνικές φόρμες της παραδοσιακής οθωμανικής λογοτεχνίας και επιχείρησε να τις συγκεράσει με τις ευρωπαϊκές. Ως κοινωνικός αναμορφωτής, πρόβαλε και διέδωσε δυο βασικές ιδέες: της Πατρίδας (Vatan) και της Ελευθερίας (Hurriyet). Για τις ιδέες του υπέστη διώξεις, όπως και άλλοι μεταρρυθμιστές συγγραφείς (οι λεγόμενοι Νέοι Οσμανλίδες- Νέοι Οθωμανοί) και για ένα διάστημα έζησε στο Λονδίνο.

Όταν έγραψε το θεατρικό του έργο Πατρίδα ή Σιλίστρια, συνελήφθη εξαιτίας των ιδεών που πρόβαλλε σ' αυτό, και καταδικάστηκε σε φυλάκιση. Σιλιστρία είναι πόλη της σημερινής Ρουμανίας δίπλα από το Δούναβη η οποία δέκτηκε επίθεση απο τους Ρώσους αλλά απέτυχαν να την καταλάβουν. Μετά την επίθεση αυτή ξέσπασε ο Κριμαϊκός Πόλεμος. Το έργο του Κεμάλ θεωρήθηκε επικινδυνο για την Οθωμανική Αυτοκρατορία διότι "προήγαγε τον εθνικισμό και τον φιλελευθερισμό". 

Στην Κύπρο

Εξορίστηκε στην Κύπρο στις 9 Απριλίου  1873 και εξέτισε την ποινή του σε φυλακή εντός του Βενετικού Ανακτόρου στην Αμμόχωστο, όπου εστάλη από το οθωμανικό καθεστώς. Παρέμεινε φυλακισμένος από το 1873 μέχρι το 1876.

Όταν οι Τουρκοκύπριοι ίδρυσαν στην Αμμόχωστο το 1944 το πρώτο τουρκικό σχολείο μέσης εκπαίδευσης, το ονόμασαν, προς τιμήν του Τούρκου φυλακισμένου, Λύκειο Ναμίκ Κεμάλ (Namik Kemal Lisesi). Το έργο του Πατρίδα ή Σιλίστρια ανέβηκε στη μεγάλη αποθήκη του λιμανιού της Αμμοχώστου στις 26 Ιανουαρίου 1908 από τουρκοκυπριακό θίασο. 

Ο ιδεολόγος

Ο Ναμίκ Κεμάλ διαδραμάτισε κεντρικό ρόλο στους προβληματισμούςκαι στην προσπάθεια σύνδεσης της ισλαμικής παράδοσης με το φιλελευθερισμό. Στην προσπάθειά τους αυτή παρουσίασαν μια όχι απαλλαγμένη από αντιφάσεις εικόνα του "γνήσιου" Iσλάμ, το οποίο θεώρησαν απόλυτα συμβατό με τα αιτήματα του διαφωτισμού και του φιλελευθερισμού: την έννοια της πολιτικής ελευθερίας, της ισονομίας, της ισότητας, την αντίληψη της κοινωνίας ως αδιαίρετου σώματος πολιτών, τη συνταγματική και κοινοβουλευτική τάξη. Προβάλλοντας την επιλεκτική αυτή κατασκευή του "γνήσιου" Iσλάμ, οι Oθωμανοί διανοούμενοι τόνιζαν από τη μια την αξίωση της πολιτισμικής διαφορετικότητας (και εμμέσως της πολιτικής αυτονομίας) σε σχέση με την Eυρώπη και από την άλλη υπογράμμιζαν ότι η αξίωση αυτή δεν αντέφασκε με τις επιταγές του εκμοντερνισμού. Η πολιτική δράση και η συνταγματική προπαγάνδα των Νέων Oθωμανών, οι οποίοι από το 1865 συγκροτήθηκαν σε μυστική εταιρεία, ανησύχησε εύλογα την οθωμανική εξουσία. Oι γραφειοκράτες μεταρρυθμιστές του Τανζιμάτ, αν και συχνά προωθούσαν μέτρα που δεν απείχαν πολύ από τις προτάσεις των ριζοσπαστών αυτών, δεν ήταν διατεθειμένοι ούτε να ανεχτούν την κριτική τους ούτε να επιτρέψουν την έκφραση πολιτικών πρωτοβουλιών που οι ίδιοι δεν μπορούσαν να ελέγξουν. Ύστερα από τη δημοσιοποίηση στα 1867 μιας ανοιχτής επιστολής στο σουλτάνο υπέρ της παραχώρησης συντάγματος, οι σημαντικότεροι Νέοι Oθωμανοί υποχρεώθηκαν να εγκαταλείψουν την Aυτοκρατορία για τη Δυτική Eυρώπη, κυρίως τη Γαλλία και την Aγγλία, από όπου δεν έπαψαν να προπαγανδίζουν τις ιδέες τους. 'Oταν μερικά χρόνια αργότερα τους δόθηκε χάρη, επέστρεψαν στην Aυτοκρατορία και συνέχισαν την πολιτική τους δράση, η οποία κορυφώθηκε και τερματίστηκε με την ενεργό συμμετοχή του Ναμίκ Κεμάλ στο συνταγματικό πείραμα του Μιτχάτ Πασά στα 1876, λίγο πριν ο νέος σουλτάνος Αμπντούλ Χαμίτ εγκαινιάσει μια περίοδο πολύ πιο σκληρού αυταρχισμού από αυτόν, τον οποίο οι Νέοι Oθωμανοί καταλόγιζαν στους γραφειοκράτες του Τανζιμάτ. Οι δέες του Κεμάλ Ναμίκ διαδόθηκαν ιδιαίτερα από τον Κεμάλ Αταταούρκ ο οποίος τον θεωρούσε "ήρωα του τουρκικού έθνους".