Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Μεσαιωνική οικογένεια ευγενών που ζούσε στην Κύπρο κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας και, συγκεκριμένα, από τον 13ο τουλάχιστον αιώνα κι εξής. Μέλη της οικογένειας αυτής, που αναφέρονται στις πηγές, ήσαν:

1. Ιάκωβος ντε Καφράν: Κατείχε το αξίωμα του μαριτζᾶ (=marshal) της Κύπρου, κατά την εποχή του βασιλιά της Κύπρου Ιανού (1398 - 1432). Το 1426, όταν οι δυνάμεις του Ιανού ηττήθηκαν από τους Σαρακηνούς που είχαν εισβάλει στο νησί στη μάχη της Χοιροκοιτίας, κι ο ίδιος ο βασιλιάς Ιανός συνελήφθη αιχμάλωτος κι εστάλη στο Κάιρο, ο Ιάκωβος ντε Καφράν ήταν ένας από τους ανώτατους αξιωματούχους του βασιλείου που προσπάθησαν με επιτυχία να προστατεύσουν την υπόλοιπη βασιλική οικογένεια την οποία μετέφεραν, μαζί με θησαυρούς, στο κάστρο της Κερύνειας. Φαίνεται επίσης ότι ο Ιάκωβος ντε Καφράν ήταν ένας απ' όσους είχαν συμβάλει και στην καταστολή της επανάστασης των Κυπρίων δουλοπάροικων υπό τον ρήγα Αλέξη*.

Μετά το θάνατο του βασιλιά Ιανού, το 1432, ο Ιάκωβος ντε Καφράν διετέλεσε μέλος του συμβουλίου από 40 ευγενείς που για λίγο απετέλεσαν την κυβέρνηση του βασιλείου υπό τον Πέτρο Λουζινιανό, κόμη της Τριπόλεως. Και τούτο γιατί ο διάδοχος και γιος του βασιλιά Ιανού, ο βασιλιάς Ιωάννης, ήταν ακόμη ανήλικος (είχε γεννηθεί τον Μάιο του 1414 και μόλις είχε κλείσει τα 17 χρόνια του). Ταυτόχρονα, ο Ιάκωβος ντε Καφράν επαναδιορίστηκε στο αξίωμα του μαριτζᾶ, επιπρόσθετα δε κατέλαβε και το αξίωμα του πράκτορα (=εισπράκτορα των φόρων).

2. Πέτρος ντε Καφράν: Μετά την εισβολή των Γενουατών στην Κύπρο το 1373-74, επί ημερών του βασιλιά Πέτρου Β' (1369 - 1382), κι αφού ο πόλεμος Κυπρίων και Γενουατών τερματίστηκε με συμφωνίες που πρόβλεπαν, μεταξύ άλλων, την καταβολή εκ μέρους των Κυπρίων του ποσού των 900.000 χρυσών δουκάτων, οι Γενουάτες πήραν στη Γένουα, ως ομήρους για την καταβολή του ποσού αυτού, πολλούς Κυπρίους ευγενείς, κυρίως νέους μεγάλων οικογενειών. Μεταξύ αυτών ήταν κι ο Πέτρος ντε Καφράν. Στη Γένουα, ο Πέτρος ντε Καφράν προσπάθησε μαζί με άλλους να δραπετεύσει, όμως προδόθηκε. Τελικά απελευθερώθηκε, όπως και οι άλλοι, με την καταβολή του συμφωνηθέντος ποσού.

Αργότερα, όταν βασιλιάς της Κύπρου έγινε ο Ιάκωβος Α' (1382 -1398), ο οποίος επίσης είχε κρατηθεί αιχμάλωτος στη Γένουα, ο Πέτρος ντε Καφράν έγινε αμιράλλης (=ναύαρχος) της Κύπρου, ανέλαβε δε την αποστολή να πάει στη Γένουα και να ελευθερώσει με συμφωνίες τον γιο και διάδοχο του βασιλιά Ιακώβου, τον Ιανό, που είχε γεννηθεί στη Γένουα κι εκρατείτο εκεί αιχμάλωτος. Ο Πέτρος ντε Καφράν διαπραγματεύθηκε με τις αρχές στη Γένουα, και πέτυχε νέα συμφωνία μεταξύ της πόλης αυτής και του βασιλείου της Κύπρου, που πρόβλεπε και την απελευθέρωση του Ιανού τον οποίο έφερε στην Αμμόχωστο τον Οκτώβριο του 1392. Η συμφωνία πρόβλεπε μεταξύ άλλων και την καταβολή μεγάλου ποσού χρημάτων στην εταιρεία Μαόνα (Mahona) της Γένουας, η οποία είχε χρηματοδοτήσει την εκστρατεία των Γενουατών στην Κύπρο το 1373 - 74. Για τις υπηρεσίες του, ο βασιλιάς Ιάκωβος έδωσε στον Πέτρο ντε Καφράν το χωριό Κρήτου της επαρχίας Πάφου (Μαχαιράς, Χρονικόν, παρ. 620). Επειδή όμως στο ίδιο σημείο ο χρονογράφος αναφέρει ότι άλλο ένα χωριό με το όνομα Κρήτου επίσης, εδόθη σε άλλο ευγενή, τον Ιωάννη Σωζόμενο, δεν γνωρίζουμε εάν στον ντε Καφράν είχε δοθεί η Κρήτου Τέρρα ή η Κρήτου Μαρόττου.

3. Ραϋμόνδος ντε Καφράν: Ιππότης, στην υπηρεσία του βασιλιά της Κύπρου Πέτρου Β' (1369 -1382). Κατά την έναρξη της εισβολής των Γενουατών στην Κύπρο το 1373, πολέμησε γενναία κατ' αυτών στην Αμμόχωστο. Πληγώθηκε από βέλος στο πρόσωπο και μετεφέρθη στη Λευκωσία όπου πέθανε κι ετάφη (Μαχαιράς, Χρονικόν, παρ. 388).

4. Τζιοτίν ή Τζιαστίν ντε Καφράν: Ο Λεόντιος Μαχαιράς (Χρονικόν, παρ. 640) τον αναφέρει ως Γιοτή τε Καφρά. Αναχώρησε κρυφά από την Κύπρο, μαζί με τον πρίγκιπα της Γαλιλαίας Ερρίκο ντε Λουζινιάν — αδελφό του βασιλιά της Κύπρου Ιανού — και άλλους, για τη Δύση. Ο βασιλιάς Ιανός ἐθυμώθην πολλά κατά τον Μαχαιρά, επειδή είχαν αναχωρήσει από το βασίλειο χωρίς την άδειά του.

5. Φίλιππος ντε Καφράν: Έζησε επί ημερών του βασιλιά της Κύπρου Ερρίκου Α' (1218 - 1253) κι αναφέρεται το όνομά του σε συμφωνία του 1233 που είχε συνομολογηθεί μεταξύ Κύπρου και Γένουας. Κατά το 1232 αναφέρεται επίσης ως διοικητής του φρουρίου του Αγίου Ιλαρίωνος, στο οποίο είχαν καταφύγει πολλοί ευγενείς που υποστήριζαν τους Ιβελίνους, κατά τη διάρκεια του πολέμου με τους οπαδούς του Γερμανού αυτοκράτορα Φρειδερίκου Β'. Το φρούριο του Αγίου Ιλαρίωνος, καθώς κι εκείνο του Βουφαβέντο, δεν είχαν αλωθεί από τις δυνάμεις του Γερμανού αυτοκράτορα.

Στον Άγιο Ιλαρίωνα είχαν καταφύγει τότε για προστασία και οι αδελφές του βασιλιά Ερρίκου.

Προκύπτει ότι κατά τη διαμάχη, ο Φίλιππος ντε Καφράν είχε ταχθεί με το μέρος των Ιβελίνων που αγωνίζονταν υπερασπιζόμενοι τα δικαιώματα του νεαρού, τότε, βασιλιά της Κύπρου Ερρίκου, του οποίου την κηδεμονία ήθελε να έχει ο Γερμανός αυτοκράτορας, που εποφθαλμιούσε και την ίδια την Κύπρο.