Καφίζιν
Λόφος περί τα 7 χμ. νοτιοανατολικά της Λευκωσίας και περί τα 3 χμ. βόρεια του χωριού Γέρι, μεταξύ του λόφου όπου τα κατάλοιπα του φρουρίου Λα Κάβα στην Αθαλάσσα, και του κύριου δρόμου Λευκωσίας - Λάρνακας. Από την τοποθεσία όπου βρισκόταν η αρχαία πόλη του Ιδαλίου απέχει περί τα 12 χμ. προς τα βόρεια.
Βλέπε λήμμα: Ιδάλιον
Στον λόφο Καφίζιν υφίστατο κατά την Αρχαιότητα, και συγκεκριμένα κατά την Ελληνιστική εποχή, ένα νυμφαίον, δηλαδή ιερό αφιερωμένο σε κάποια νύμφη. Σε επιγραφές που έχουν βρεθεί εκεί, η νύμφη που ετιμάτο στον λόφο αυτό αναφέρεται ως Νύμφη ἡ ἐν τῷ Στρόφιγγι, ή και Νύμφη ἡ ἐπί τῷ Στρόφιγγι. Προκύπτει, συνεπώς, ότι κατά την Αρχαιότητα ο λόφος έφερε την ελληνική ονομασία Στρόφιγξ (ο), που ερμηνεύθηκε από τον Mitford ως μυτερός λόφος. Ο Κ. Π. Χατζηιωάννου όμως δίνει την ερμηνεία (ΑΚΕΠ, Δβ', 1980, αρ. 45), ότι το Στρόφιγξ παράγεται από το ρήμα στροφάω που σημαίνει «γυρνώ απ’ εδώ κι απ' εκεί», τριγυρίζω, συνεπώς ο λόφος είχε πάρει την ονομασία του από το γεγονός ότι η ανάβαση στην κορφή του ήταν ελικοειδής.
Η σημερινή ονομασία του λόφου προέρχεται από την αραβική Kafiz (=καφίζιν, μέτρο για τη μέτρηση σιτηρών, με το σχήμα του οποίου ομοιάζει ο λόφος).
Στο Καφίζιν έγιναν ανασκαφικές έρευνες από τον Τ.Β. Mitford και τον Πορφύριο Δίκαιο κατά το 1948-9, καθώς κι ανασκαφές το 1950 από το Τμήμα Αρχαιοτήτων και από αποστολή του Πανεπιστημίου St. Andrews της Σκωτίας. Βρέθηκε ένας μεγάλος αριθμός από επιγραφές, που ο Mitford αναφέρει ότι ανέρχονταν στις 300 περίπου. Από αυτές, οι 65 ήταν συλλαβικές ενώ άλλες ήταν δίγραφες (δηλαδή συλλαβικές και αλφαβητικές ταυτόχρονα). Πολλές από τις επιγραφές είναι γραμμένες πάνω σε αγγεία διαφόρων τύπων, όπως υδρίες και αμφορείς, λεκάνες, θυμιατήρια, λυχνοστάτες κ.α., ενώ άλλες συνοδεύουν πήλινα αναθήματα. Ο μεγάλος αριθμός αγγείων και αναθημάτων που βρέθηκε στο Καφίζιν, χρονολογείται στο δεύτερο μισό του 3ου π.Χ. αιώνα (Ελληνιστική εποχή).
Μεταξύ των ευρημάτων ήταν κι επιγραφή αφιερωματικού, προς τη νύμφη του Καφιζιού, αγάλματος της Θέμιδος, θεάς της δικαιοσύνης, της οποίας όμως η λατρεία στην Κύπρο δεν ήταν διαδεδομένη. Σε άλλες επιγραφές από το Καφίζιν αναφέρονται συνεταιρισμοί, συνεπώς οι συνεταίροι ήταν φυσικό να δίνουν σημασία στη δικαιοσύνη, γι’ αυτό και η αφιέρωση του αγάλματος της Θέμιδος.
Σε άλλη επιγραφή, η νύμφη που λατρευόταν στον λόφο αυτό αναφέρεται με το επίθετο ὀρεονό[μος] ή ὀρεονό[μη], ακριβώς επειδή είχε το ενδιαίτημά της στην κορφή του λόφου. Τούτο συμφωνεί και με σχετική προς τις νύμφες αναφορά του Ομήρου ( Οδύσσεια, Ζ, 123-124):
...Νυμφάων, αἱ ἔχουσ' ὀρέων αἰπεινά κάρηνα
καί πηγάς ποταμῶν καί πίσεα ποιήεντα...
Δηλαδή:
... Των Νυμφών που κρατούν τα ψηλά κορφοβούνια
και τις πηγές των ποταμών και τα χλοερά λιβάδια...
Πράγματι, γύρω από τον λόφο του Καφιζιού υπάρχουν και λιβάδια και μικρά ποταμάκια (όπως ο Αλμυρός και το ρυάκι που χύνεται στη λίμνη της Αθαλάσσας) και μπορούμε να υποθέσουμε ότι κατά την Αρχαιότητα η τοποθεσία ήταν ιδανική για την ύπαρξη ιερού αφιερωμένου σε νύμφη.
Σε άλλη πάλι επιγραφή του Καφιζιού, αναφέρεται και λατρεία της μοίρας Ατρόπου.
Από τις επιγραφές του Καφιζιού γνωρίζουμε τα ελληνικά ονόματα πολλών αφιερωτών, όπως Ονασαγόρας, Δημήτριος, Πτολεμαίος, Καλλικλής, μερικά επαγγέλματα όπως του κεραμέως (=αγγειοπλάστη) Εύμαχου που υπογράφει ένα θυμιατήρι και άλλα αφιερωμένα στη νύμφη αγγεία, κι ενός άλλου άγνωστου αγγειοπλάστη που γράφει ότι κατάγεται από την κώμη Γύ[ψου], καθώς και του δεκατηφόρου Ονασαγόρα Φιλουνίου, όπως επίσης και προϊόντα (π.χ. ἄμησον [=γλυκάνισος] κλπ.).
Πηγή
Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια
Φώτο Γκάλερι
