Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Κάτω Δίκωμο- Kato Dikomo. Χωριό της επαρχίας Κερύνειας κατεχόμενο από το 1974 μετά την Τουρκική Εισβολή. Είναι το μεγαλύτερο χωριό της γεωγραφικής περιφέρειας του Πενταδακτύλου. Απέχει 3χμ. περίπου από τα διοικητικά σύνορα των επαρχιών Λευκωσίας και Κερύνειας. Βρίσκεται κτισμένο στη νότια πλαγιά της οροσειράς του Πενταδακτύλου, κάτω από την κορφή Αλωνάγρα (ύψους 935 μέτρων) με απρόσκοπτη θέα προς την πεδιάδα και την πρωτεύουσα Λευκωσία. Από τη Λευκωσία απέχει περί τα 12 χμ. Γειτονικά του χωριά είναι το Πάνω Δίκωμο στα βόρεια, από το οποίο απέχει λιγότερο από 1 χμ. και το Συγχαρί στα ανατολικά, από το οποίο απέχει 5 χμ. Συνδέεται οδικά με την Λευκωσία στα νότια (ο δρόμος ήταν κλειστός από τους Τούρκους από το 1964), με το χωριό Συγχαρί και μέσω αυτού με τη Λευκωσία, με το Πάνω Δίκωμο και το Πέλλα Παϊς στα νότια. 

Πληθυσμός

Ο πληθυσμός του χωριού σημείωσε αλματώδη αύξηση από το 1881 μέχρι το 1974, ένας δε από τους κύριους παράγοντες που συνέβαλαν στην ανάπτυξη του είναι η μικρή απόσταση του από τη Λευκωσία που δεν υποβοήθησε την αστυφιλία. Έτσι πολλοί Δικωμίτες που απασχολούνταν επαγγελματικά στη Λευκωσία ή και φοιτούσαν στα ανώτερα εκπαιδευτήρια της πρωτεύουσας, επέστρεφαν το απόγευμα στο χωριό τους.

Το 1973 ένα χρόνο πριν από την τουρκική εισβολή, οι κάτοικοι ανέρχονταν στους 2.178.

Γεωγραφία

Με μια ετήσια βροχόπτωση που κυμαίνεται γύρω στα 400 χιλιοστόμετρα, καλλιεργούντο στην περιοχή του χωριού πριν από την τουρκική εισβολή κυρίως σιτηρά, ελιές και λίγα οπωροφόρα δέντρα, καθώς και κηπευτικά. Σχετικά ανεπτυγμένη ήταν και η κτηνοτροφία και στην περιοχή του χωριού είχαν δημιουργηθεί φάρμες. Ωστόσο μεγάλη έκταση εδαφών γύρω από το χωριό ήταν άγονη και ακαλλιέργητη.

Η κύρια εκκλησία του χωριού είναι αφιερωμένη στον άγιο Γεώργιο και δεν παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Κτίστηκε πιθανώς στη θέση παλαιότερης εκκλησίας. Μια άλλη μεσαιωνική εκκλησία, αφιερωμένη στον άγιο Ζαχαρία κατεδαφίστηκε το 1890 και ξανακτίστηκε, είναι δε γνωστή και με την ονομασία Άης Ζαχής.

Ιστορία

Το Δίκωμο ήταν γνωστό με την ίδια ελληνική ονομασία από τα μεσαιωνικά χρόνια, και φαίνεται ότι ο οικισμός υφίστατο από την Βυζαντινή εποχή. Η περιοχή του χωριού είχε κατοικηθεί από τα αρχαία χρόνια, όπως προκύπτει από την ύπαρξη εκεί διαφόρων αρχαιολογικών κατάλοιπων και ιδίως αρχαίων τάφων. Σε μεσαιωνικούς χάρτες το χωριό είναι σημειωμένο ως Dicomo. Οι Τ/κ μετά την Εισβολή κράτησαν το όνομα Dikmen.

Στο Δίκωμο σκοτώθηκε, μέσα στο κρησφύγετο του που είχε κατασκευαστεί σε σπίτι του χωριού, ο ήρωας του απελευθερωτικού αγώνα 1955-1959 Κυριάκος Μάτσης. Ο Μάτσης, που είχε πολιορκηθεί από τους Άγγλους στρατιώτες, αρνήθηκε να παραδοθεί και έπεσε εκεί στις 19 Νοεμβρίου 1958. Ο χώρος του ανατιναγμένου κρησφυγέτου του ήρωα είχε γίνει χώρος προσκυνήματος, είχε δε στηθεί και προτομή του, που καταστράφηκε από τους Τούρκους.

Από το Κάτω Δίκωμο κατάγεται και πρώην Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Δημήτρης Χριστόφιας.

Το Κοινοτικό Συμβούλιο του χωριού που προέκυψε από τις πρώτες εκλογές κατεχόμενων χωριών που έγιναν τον Δεκέμβριο του 2006, είναι το πιο κάτω:

1. Χριστάκης Πασχάλης, Κοινοτάρχης
2. Δημήτρης Παπαλουκάς, Αν. Κοινοτάρχης
3. Κυριάκος Παπαγιάννης, Μέλος
4. Χρίστος Χάσικος (Ψαρή), Μέλος
5. Ανδρέας Ερωτοκρίτου, Μέλος

Πηγή:

1. Polignosi