Κατσώνης Λάμπρος
Έλληνας πολέμαρχος του τέλους του 18ου αιώνα, με σημαντική ναυτική δράση κατά των Τούρκων. Γεννήθηκε το 1752 στη Λιβαδειά και πέθανε το 1804 στο Καράσοϊ της Κριμαίας όπου είχε ζήσει το τελευταίο διάστημα της ζωής του. Σε ηλικία 18 χρόνων μετείχε στο κίνημα του 1770 (τα λεγόμενα Ορλωφικά) και μετά την αποτυχία του κινήματος εκείνου μπήκε στην υπηρεσία των Ρώσων, πήρε μέρος σε διάφορες μάχες όπου και διακρίθηκε (ιδιαίτερα στην κατάληψη του Ακ Καλεσί όπου πολέμησε υπό τον Ποτέμκιν, ευνοούμενο της Αικατερίνης Β' της Ρωσίας, και κατά των Τατάρων στην Κριμαία το 1775). Τιμήθηκε με τον βαθμό του λοχαγού.
Η καθαυτό ναυτική δράση του κατά των Τούρκων, κυρίως στο Αιγαίο και το Ιόνιο, έγινε στα πλαίσια του Ρωσοτουρκικού πολέμου του 1787 - 1792. Ο Κατσώνης, με μικρή ναυτική δύναμη, έδρασε κατά του τουρκικού στόλου, ενισχυμένος από τους Ρώσους αλλά συνεργαζόμενος και με Έλληνες αρματολούς, καθώς και με πειρατές, σημείωσε αρκετές επιτυχίες, διακρίθηκε για την τόλμη και τη γενναιότητά του, τρομοκράτησε τους Τούρκους κι αναπτέρωσε το ηθικό πολλών υπόδουλων Ελλήνων. Όταν, μετά την υπογραφή της ρωσοτουρκικής συνθήκης ειρήνης και το τέλος του πολέμου (Νοέμβριος του 1792), ο Κατσώνης συνέχισε τον πόλεμο κατά των Τούρκων (αυτοχαρακτηρίστηκε «πρίγκιπας της Μάνης» κι «ελευθερωτής της Ελλάδος» και κάλεσε όλους τους Έλληνες σ' εξέγερση) ήλθε σε ρήξη με τους Ρώσους κι απεσύρθη στα Επτάνησα κι αργότερα στη Ρωσία όπου και πέθανε το 1804 στην Κριμαία.
Κατά τη διάρκεια της ηρωικής ναυτικής του δράσης κατά των Τούρκων, ο Λάμπρος Κατσώνης με τη ναυαρχίδα του που ονομαζόταν «Αθηνά της Αρκτου»* και με τη λοιπή δύναμη του (10 συνολικά καράβια) διεξήγαγε επιχειρήσεις και στα νότια παράλια της Μικράς Ασίας και στην Κύπρο και στις ακτές της Συρίας και της Αιγύπτου. Οι επιχειρήσεις του στις περιοχές αυτές διεξήχθησαν το καλοκαίρι του 1788. Ο Κατσώνης έπλευσε αρχικά στα παράλια της Λυκίας και πολιόρκησε το κάστρο του Καστελλορίζου του οποίου, τελικά, η φρουρά απεχώρησε στις κοντινές ηπειρωτικές ακτές. Ο Κατσώνης, αφού κατέλαβε και κατέστρεψε το κάστρο, έπλευσε στη συνέχεια προς τ' ανατολικά, παραπλέοντας τις ακτές της Καραμανίας, της Συρίας και της Κύπρου, απ' όπου πήγε στην Αίγυπτο. Σύμφωνα προς έκθεση του τότε Γάλλου προξένου στη Λάρνακα, κατά το καλοκαίρι του 1788 ο στόλος του Κατσώνη αποτελείτο από 18 καράβια. Φαίνεται ότι τόσα ήταν τα σκάφη που είχε στη διάθεσή του όταν παρέπλεε τις ακτές της Κύπρου, αφού πρόσθετε στον στόλο του και καράβια που αιχμαλώτιζε. Η δραστηριότητά του στη θαλάσσια περιοχή της Κύπρου ήταν παρόμοια όπως και σε άλλες θάλασσες: κυνηγούσε κάθε είδους πλοίο που ταξίδευε υπό τουρκική σημαία, που το χτυπούσε και το λεηλατούσε άγρια.