Ταξί
Η λέξη ταξί προέρχεται από τη λέξη «taximeter» που σημαίνει μετρητής και προέρχεται από τα συνθετικά «tax = κόστος + meter = μετρητής», που χρησιμοποιούν τα ταξί για τον υπολογισμό της απαιτούμενης πληρωμής για την υπηρεσία μεταφοράς που οφείλει ο επιβάτης. Σύμφωνα με ορισμένες ιστορικές πηγές, οι αρχαίοι Ρωμαίοι ήταν οι πρωτοπόροι οδηγοί ταξί. Εκείνη την εποχή, τα οχήματα ήταν άρματα, και ως "ταξίμετρο" χρησιμοποιούσαν μια λεκάνη στερεωμένη στον άξονα του καροτσιού. Μετά από κάθε 200 μέτρα πέφτει ένα βότσαλο. Ο ναύλος ήταν ίσος με τον αριθμό των βότσαλων στη λεκάνη κατά την άφιξη.
Στην Κύπρο
Από τα παλιά χρόνια μέχρι τις αρχές του περασμένου αιώνα, οι κάτοικοι της Κύπρου χρησιμοποιούσαν τα ζώα (γαϊδούρια, άλογα) και τις άμαξες για την μετακίνησή τους από το ένα μέρος στο άλλο . Οι αγρότες και οι αγρότισσες που πήγαιναν τα προϊόντα τους στην αγορά, καθώς και οι μεταπωλητές είχαν τη δική τους άμαξα ή βαγόνι μεταφοράς, που χρησιμοποιούνταν για να ταξιδέψουν από το χωριό στην πόλη και πίσω. Τη δική τους προσωπική μεταφορά είχαν και έμποροι, κρατικοί αξιωματούχοι και τεχνίτες.
» Βλέπε λήμμα: Αυτοκίνητο
Τα πρώτα ταξί (εκμισθώσεις αυτοκινήτων) εμφανίστηκαν στην Κύπρο αρχές του 20ου αιώνα, αμέσως μετά την άφιξη του πρώτου αυτοκινήτου στο νησί τον Δεκεμβριο του 1907. Το δεύτερο αυτοκίνητο το έφερε στην Κύπρο ο Ιωάννης Κολακκίδης από τη Λεμεσό, πατέρας του μετέπειτα δημάρχου της πόλης, Φωτάκη Κολακκίδη, ένα Willys-Overland από την Αμερική και στη συνέχεια έφερε άλλα δύο, για να κάνει εκδρομές. Ο Κολακκίδης άρχισε το 1911 να διαφημίζει ότι έκανε εκδρομές από τη Λεμεσό στο Κολόσσι . Έτσι σιγά σιγά άρχισαν κι άλλοι να φέρνουν τα δικά τους αυτοκίνητα. Από το 1911 η βρετανική Κυβέρνηση άρχισε να βγάζει άδειες οδηγού, ώστε να είναι κάπως πιο ελεγχόμενη η κατάσταση και να μην διακινείται οποιοσδήποτε χωρίς να ξέρει να οδηγεί. Ο πρώτος που έβγαλε άδεια ήταν ο Γεώργιος Τούμπας από τη Λάρνακα, με εξεταστή τον Κέντ, ένα Βρετανό που είχε φήμη ότι ήταν πολύ αυστηρός. Μετά ο Ιωάννης Κολακκίδης που είχε φέρει τα τρία αυτοκίνητα, προσέλαβε τον Γεώργιο Τούμπα για να οδηγεί ένα από τα αυτοκίνητά του και να κάνει εκδρομές.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει και ο τρόπος που διέθεταν τις πινακίδες οχημάτων στην Κύπρο, τα πρώτα χρόνια. Συγκεκριμένα, το 1919, η Κυβέρνηση αποφάσισε ότι πέραν των αδειών, θα έπρεπε να τηρεί και ένα μητρώο των αυτοκινήτων και να έχουν αριθμούς. Έτσι, η Κυβέρνηση αποφάσισε να εγγράφει οχήματα με αύξων αριθμό, του οποίου προηγείτο το πρώτο γράμμα της πόλης. Για τη Λευκωσία ήταν το “Ν” για τη Λεμεσό το “LL”, για την Κερύνεια το “Κ”, για την Λάρνακα το “L”, για την Αμμόχωστο το “F”, και για την Πάφο το ‘P’. Αποφάσισαν να το κάνουν έτσι, γιατί δύσκολα τα οχήματα μετακινούνταν από πόλη σε πόλη.
Μετά από κάποια χρόνια όταν αυξήθηκαν τα οχήματα και βελτιώθηκαν, αντάλλαζαν πόλεις. Έτσι τα έκαναν όλα να ξεκινούν από “N” που ήταν η πρωτεύουσα την 1η Νοεμβρίου 1930 και απλά ακολουθούσε αύξων αριθμός μόνο. Όταν έφθασε κοντά στο 5000 ο αύξων αριθμός, αποφάσισαν να φύγουν και το “N” κι έμειναν μόνο οι αριθμοί μέχρι που έφτασαν στο “9999”.
Τότε είπαν να προσθέσουν μπροστά από τα νούμερα το αγγλικό αλφάβητο και το πρώτο αυτοκίνητο που ενεγράφη ήταν το “Α1”, την 1η Ιουνίου 1950. Το 1955 περίπου καλύφθηκε όλο το αλφάβητο. Έφθασαν στο “Υ999” πολύ γρήγορα και τότε έβαλαν δύο γράμματα, έκαναν το πρώτο νούμερο “ΑΑ1”, το οποίο άντεξε μέχρι τη δεκαετία του 1990. Υπήρχε επίσης διαφορετικό γράμμα για τα ενοικιάσεως, το “Ζ” και για τα ταξί ήταν το “Τ”.
Το πρώτο στην Κύπρο τουριστικό γραφείο με υπηρεσίες ξενάγησης ήταν το γραφείο Α.Λ.Μαντοβάνη στη Λάρνακα. Ιδρύθηκε το 1920 και αντιπροσώπευε πολλές ατμοπλοικές εταιρείες που προέρχονταν κυρίως από Ιταλία,Αμερική, Αγγλία και Ιαπωνία. Χαρακτηριστικό είναι ότι από την Αμερική ερχόταν ένα υπερωκεάνιο, το οποίο προηγουμένως έκανε γραμμές μόνο στην Αμερικανική ήπειρο και μετά από ενεργειες του γραφείου Μαντοβάνη άρχισε να ερχεται εδώ. Οταν έφταναν τα κρουαζιερόπλοια εδώ, ο οίκος Μαντοβάνη μεριμνούσε να υποδέχεται τους τουρίστες στην αποβάθρα Λάρνακας και από εκεί να τους οδηγεί στα γραφεία της εταιρίας, όπου τους περίμεναν ταξί για τις ξεναγησεις. Στην αρχή, όταν πρωτοξεκίνησαν οι ξεναγήσεις, τους έπαιρναν με γαιδούρια, αλλά αργότερα ναύλωναν όλα τα ταξί της πόλης, τα οποία τις μέρες των ξεναγήσεων στάθμευαν όλα μπροστά από το οίκημα του οίκου Μαντοβάνη.
Το 1935 ο Λούης Λοϊζου ξεκίνησε στη Λεμεσό μαζί με τα αδέλφια του την πρώτη του επιχειρηματική κίνηση: την εταιρεία μεταφορών «Αδελφότης», εκτελώντας δρομολόγια κυρίως μεταξύ Λεμεσού και Λευκωσίας και αργότερα και μεταξύ άλλων πόλεων. Το 1942 ίδρυσε την εταιρεία «Louis Tourist Agency – Τουριστικά Γραφεία Λούης» με κύρια δραστηριότητα της τα ταξίδια Κυπρίων σε γειτονικές χώρες και οι επισκέψεις ξένων τουριστών στο νησί. Η Louis Tourist Agency άνοιξε τους σταθμούς ταξί της στην Κύπρο, όπου η εταιρεία προσέφερε υπηρεσίες μεταφοράς στους κατοίκους των γειτονικών περιοχών. Οι πελάτες έφταναν στο σταθμό, από όπου τα αυτοκίνητα ταξί μετέφεραν τους επιβάτες στις κοντινές πόλεις ή χωριά σε προγραμματισμένη ώρα. Ήταν επίσης δυνατή η κράτηση ενός minibus ταξί μέσω τηλεφώνου και τα αυτοκίνητα μάζευαν τους επιβάτες στο δρόμο. Η Αμμόχωστος έγινε η κύρια περιοχή, όπου βρίσκονταν τα περισσότερα αυτοκίνητα ταξί για να ικανοποιήσουν τη ζήτηση που δημιουργείται από τους τουρίστες.
Στα μέσα της δεκαετίας του '60 του περασμένου αιώνα, ένα δίκτυο εταιρειών ταξί υπεραστικών και υπεραστικών ταξί άρχισε να εμφανίζεται στην Κύπρο. Οι εταιρείες ταξί συγκέντρωναν ιδιώτες ιδιοκτήτες των αυτοκινήτων, οι οποίοι περνούσαν τους πελάτες τους μέσω του σταθμού αποστολής. Συνήθως, ένας αποστολέας ταξί δεχόταν κρατήσεις από τους πελάτες μέσω τηλεφώνου ή αυτοπροσώπως. Εκτός από τις υπηρεσίες μεταφοράς επιβατών, οι εταιρείες ταξί προσέφεραν επίσης υπηρεσίες παράδοσης εμπορευμάτων και μικρού μεγέθους φορτίων. Η ανάπτυξη ενός τοπικά κεντρικού συστήματος αποστολής ταξί σε πόλεις και χωριά, συνέβαλε στο άνοιγμα πολυάριθμων επιχειρήσεων ταχυμεταφορών που προσφέρουν υπηρεσίες παράδοσης αγαθών, δεμάτων και αλληλογραφίας.
Παραδοσιακά, τα αυτοκίνητα Mercedes και GAZ-21 «Volga», που κατασκευάζονταν στη Σοβιετική Ένωση, ήταν τα πιο δημοφιλή μοντέλα αυτοκινήτων που χρησιμοποιούνται για τη μεταφορά επιβατών.
Τμήμα Οδηγών Μεταφορών
Την ευθύνη για την κυκλοφορία των ταξί και όλων των μέσων οδικών μεταφορών έχει από το 1975 το Τμήμα Οδικών Μεταφορών. Προηγουμένωςς οι αρμοδιότητες αυτές ασκούνταν από διάφορες κυβερνητικές υπηρεσίες γεγονός που προκαλούσε καθυστερήσεις στην εξυπηρέτηση του κοινού, περιττές γραφειοκρατικές διαδικασίες και πολλές επικαλύψεις αρμοδιοτήτων.
Οι αρμοδιότητες του Τμήματος Οδικών Μεταφορών μπορούν να ομαδοποιηθούν σε δυο κυρίως κατηγορίες. Η πρώτη αφορά τις μεταφορές, συμπεριλαμβανομένων της οργάνωσης, ανάπτυξης, παρακολούθησης και γενικά τη μελέτη και επίλυση των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν αυτές, με βασικούς στόχους τη βελτίωση και ανάπτυξη των υπηρεσιών που προσφέρονται στο κοινό. Η δεύτερη κατηγορία περιλαμβάνει όλες εκείνες τις δραστηριότητες που αφορούν στα μηχανοκίνητα οχήματα, δηλαδή στην εγγραφή τους, στην επιθεώρηση για εγγραφή μηχανοκίνητων οχημάτων, στην έκδοση και ανανέωση αδειών κυκλοφορίας και οδήγησης καθώς και στην εξέταση υποψηφίων οδηγών.
Ιστορία των Ταξί
Τα ταξί με την έννοια που γνωρίζουμε σήμερα εμφανίστηκαν το 1907 σε πολλές χώρες ταυτόχρονα. Το ταξί του Λονδίνου θεωρείται ότι έχει γενέθλια στις 22 Μαρτίου 1907 καθώς εκείνη την ημέρα τα πρώτα ταξί εξοπλισμένα με ταξίμετρο εμφανίστηκαν στους δρόμους της βρετανικής πρωτεύουσας. Το ταξίμετρο εφηύρε το 1891, ο Γερμανός επιστήμονας Wilhelm Bruhn όταν ανέπτυξε και συναρμολόγησε το πρώτο οδόμετρο για άμαξες, που κατοχυρώθηκε με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας τον Νοέμβριο του 1892. Το πρώτο πετρελαιοκίνητο ταξί, το «Daimler Victoria» που πήρε το όνομά του από τον δημιουργό του Gottlieb Daimler κυκλοφόρησε το 1897 στην Στουτγάρδη της Γερμανίας. Τέτοια ταξί άρχισαν να κυκλοφορούν στο Παρίσι το 1899, στο Λονδίνο το 1903 και στη Νέα Υόρκη το 1907.
Η εταιρεία Renault ήταν η πρώτη που ξεκίνησε την παραγωγή αυτοκινήτων με ταξίμετρο. Ο οδηγός βρισκόταν μπροστά στο ανοιχτό μέρος του αυτοκινήτου και οι επιβάτες στο πίσω μέρος, που ήταν κλειστό . Χάρη στα φωτεινά χρώματα, το ταξί ξεχώρισε από τα υπόλοιπα οχήματα της πόλης. Δεν υπήρχε υπηρεσία λήψης παραγγελιών και κλήσεων και οι οδηγοί ταξί που οδηγούσαν στην πόλη, προσελκύοντας την προσοχή με το ιδιαίτερο χρώμα τους.
Στη δεκαετία του ‘30 στο Ηνωμένο Βασίλειο ξεκίνησε η παραγωγή μικρής κλίμακας ευρύχωρων και συμπαγών λεγόμενων "ταξί του Λονδίνου", βαμμένα μόνο σε μαύρο χρώμα.
Κατά τη διάρκεια του Β 'Παγκοσμίου Πολέμου, τα περισσότερα αυτοκίνητα ταξί κατασχέθηκαν από το Ράιχ για εξοικονόμηση καυσίμων και πολλές χώρες στην Ευρώπη στράφηκαν στα ποδήλατα που συνδέονταν με τα επιβατικά βαγόνια μετατρέποντάς τα σε ένα είδος ταξί.
Στην Αθήνα, τα πρώτα ταξί κυκλοφόρησαν το 1902. Είχαν ακτινωτές ρόδες, μασπιέδες (το τμήμα που βρίσκεται κάτω από την πόρτα του οχήματος και χρησιμοποιείται για να πατάει ο επιβάτης όταν μπαίνει ή βγαίνει από το όχημα) και στρογγυλά φανάρια. Έπαιρναν μπροστά με μανιβέλα που βρισκόταν έξω από το αμάξωμα και όταν συνέβαινε κάποια μηχανική βλάβη και σταματούσε το ταξί, έβγαινε έξω ο οδηγός του και με τη βοήθειά της το ξαναέβαζε μπροστά. Έξω επίσης, πάνω από τον τροχό, από την πλευρά του οδηγού, ήταν και το ταξίμετρο το οποίο αργότερα τοποθετήθηκε μέσα, επάνω στο ταμπλό του αυτοκινήτου. Τη δεκαετία του 1930 άρχισαν να κυκλοφορούν και ταξί χωρίς μανιβέλα. Η πρώτη φορά που η ελληνική πολιτεία άρχισε να βάζει αρχές και κανόνες στο ταξί ήταν το 1964. Πιο συγκεκριμένα, το 1964 η κυβέρνηση Παπανδρέου προχώρησε σε νομοθετικό διάταγμα που όριζε ότι το κάθε φυσικό πρόσωπο δεν μπορεί να έχει στην κατοχή του περισσότερες από 2 άδειες Ε.Δ.Χ., υποχρεώνοντας τους μεγαλοϊδιοκτήτες της εποχής να κρατήσουν μόνο δύο άδειες και τις υπόλοιπες να τις πουλήσουν.
Πηγές:
- Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια
- History of Cyprus Taxi
- Ταξί κάποιας άλλης εποχής – Facebook page
- Ταξί: 400 χρόνια ιστορίας
- Που εμφανίστηκαν τα πρώτα ταξί: Το πρώτο ταξί στον κόσμο
- Το πρώτο αυτοκίνητο στην Κύπρο, η πορεία των πινακίδων και πώς έβαζαν καύσιμα - Δημοσιεύτηκε στον Reporter 29/05/2022
- Τμήμα Οδικών Μεταφορών
Φώτο Γκάλερι
