Κατσαντώνη οικογένεια
Οικογένεια λαϊκών ποιητών που κατάγεται από το χωριό Δερύνεια της επαρχίας Αμμοχώστου. Μέλη της οικογένειας είναι οι ακόλουθοι:
1. Κατσαντώνης Αδάμος: Γεννήθηκε στην Αμμόχωστο το 1958. Γιος του λαϊκού ποιητή Κώστα Κατσαντώνη, από τη Δερύνεια. Σπούδασε μουσική στην Αθήνα (1978-89) στο Ελληνικό Ωδείο και το Ωδείο «Ν. Σκαλκώτας». Είναι ο μουσικός διευθυντής του Λαογραφικού Ομίλου «Βασιλιτζιά», ασχολείται με την ποίηση και κατά καιρούς συνεργάζεται με ραδιοτηλεοπτικούς σταθμούς. Τα έργα του (που περιλαμβάνουν άριες, χορωδιακά, μουσική δωματίου, κ.λπ.) είναι εξ ολοκλήρου βασισμένα σε κυπριακά μοτίβα και έχουν παρουσιαστεί σε συναυλίες με μοναδικό περιεχόμενο τον αγώνα και τον πολιτισμό της Κύπρου. Ορισμένα από αυτά έχουν βραβευθεί από τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κορέας, το δε 1997 πήρε το διεθνές κρατικό βραβείο αυτής της χώρας. Έχει δισκογραφήσει τραγούδια του και έχει εκδώσει τους ακόλουθους δίσκους: «Τα Κυπραίικα-Τα Κατσαντωναίικα», «Κύπρου Οδύσσεια» (σε στίχους Μάκη Αποστολάτου), «Βασιλιτζιά μου πέρκαλλη», «9 Κυπριακές Παραλλαγές για κουιντέτο εγχ.» (Πρώτη διεθνής διάκριση στη Λ.Δ. της Κορέας, 1992), «Αγάπη νικητής», «Ανατολικά της Δερύνειας-Ακριτικά άσματα», «Λαϊκά και Light», «Βασιλιτζιά, των φκιόρων η βασίλισσα», «Σκέφτου καλά-Αντιμαστούρικα άσματα», «Της Κύπρου τα καμώματα», «Κυπριακός Κύκλος».
2. Κατσαντώνης Αντώνης Α.: Γεννήθηκε στο χωριό Δερύνεια το 1874 και πέθανε το 1968. Καταγόταν από φτωχή αγροτική οικογένεια και ο ίδιος παρέμεινε σε όλη του τη ζωή φτωχός εργάτης και αγράμματος. Με ιδιαίτερη επιτυχία επιδόθηκε κυρίως στα ερωτικά τραούδκια και στα τσ'ιαττίσματα και θεωρείται ως ένας από τους πιο σημαντικούς Κοκκινοχωρίτες λαϊκούς ποιητές στα δυο αυτά είδη. Ποιήματά του περιελήφθησαν στη συλλογή με τίτλο Τ’ ολόασπρον πεζούνιν (Λευκωσία, 1978) που εξέδωσε ο εγγονός του Αντώνης Ν. Κατσαντώνης στη σειρά της «Βιβλιοθήκης Κοκκινοχωριτών Λαϊκών Ποιητών», ως παράρτημα (σσ. 53 - 70).
3. Κατσαντώνης Αντώνης Ν.: Εγγονός του λαϊκού ποιητή Αντώνη Α. Κατσαντώνη. Είναι ανεψιός των επίσης λαϊκών ποιητών Κώστα Α. Κατσαντώνη και Γεωργίου Α. Κατσαντώνη. Γεννήθηκε στο χωριό Δερύνεια το 1941. Διδάχτηκε τα πρώτα γράμματα στο δημοτικό σχολείο του χωριού του και στη συνέχεια φοίτησε στο Ελληνικό Γυμνάσιο Αμμοχώστου. Μετά την αποφοίτησή του μετανάστευσε το 1959 στην Αγγλία όπου εργάστηκε σε εργοστάσια. Στην Κύπρο επέστρεψε ύστερα από 10 χρόνια, το 1969, και επιδόθηκε στην κτηνοτροφία στο χωριό του. Επλήγη όμως το 1974 εξαιτίας της τουρκικής εισβολής, γιατί οι εγκαταστάσεις του βρέθηκαν στη λεγόμενη νεκρή ζώνη. Από τότε εργάζεται στην τουριστική - ξενοδοχειακή βιομηχανία.
Παρά το ότι ο Αντώνης Ν. Κατσαντώνης αποφοίτησε από γυμνάσιο, ωστόσο γράφει στην κυπριακή τοπολαλιά και η ποίησή του παραμένει γνήσια λαϊκή κι ο ίδιος προσκολλημένος στη λαϊκή ποιητική παράδοση. Ποιήματά του δημοσιεύθηκαν κατά καιρούς σε διάφορα έντυπα. Εξέδωσε τις ακόλουθες ποιητικές συλλογές:
α) Τ’ ολόασπρον πεζούνιν, 1978, που εντάχθηκε στη σειρά της «Βιβλιοθήκης Κοκκινοχωριτών Λαϊκών Ποιητών» που επιμελείται ο δρ. Κ.Γ. Γιαγκουλλής. Σε παράρτημα της ίδιας συλλογής δημοσιεύονται ποιήματα του παππού του Αντώνη Α. Κατσαντώνη. Ο Αντώνης Ν. Κατσαντώνης εξέδωσε και τις ακόλουθες ποιητικές συλλογές:
β) Της Κύπρου τα προιτζ'ιά, 1986
γ) Τα μηναλλάια των τζ'ιαιρών, 2002
δ) Τα κανίσσ'ια της ψυσ'ιής μου, 2008.
4. Κατσαντώνης Γεώργιος: Γιος του λαϊκού ποιητή Αντώνη Α. Κατσαντώνη, κοντά στον οποίο μαθήτευσε, κι αδελφός του λαϊκού ποιητή Κώστα Κατσαντώνη. Γεννήθηκε στο χωριό Δερύνεια το 1925. Διακρίθηκε ιδιαίτερα στα ερωτικά τραούδκια με τα οποία κι είχε αρχίσει τη σταδιοδρομία του και για τα οποία επανειλημμένα βραβεύθηκε σε σχετικούς διαγωνισμούς. Συνέθεσε όμως κι αρκετά κοινωνικοπολιτικά ποιήματα, καθώς και ποιήματα εμπνευσμένα από το δράμα της Κύπρου.
Ο Γεώργιος Κατσαντώνης πήρε μέρος πολλές φορές σε ποιητικούς διαγωνισμούς μεταξύ λαϊκών ποιητών, στα πλαίσια γιορτών όπως του πορτοκαλιού και, κυρίως, του Κατακλυσμού, και πολλές φορές απέσπασε βραβεία και διακρίσεις.
Ο Γ. Κατσαντώνης πέθανε το 1984.
5. Κατσαντώνης Κώστας: Γιος του λαϊκού ποιητή Αντώνη Α. Κατσαντώνη, κοντά στον οποίο μαθήτευσε, κι αδελφός του λαϊκού ποιητή Γεωργίου Κατσαντώνη. Γεννήθηκε στο χωριό Δερύνεια το 1922 και πέθανε το 2000.. Από νεαρή ηλικία ασχολήθηκε με το τραγούδι και, κυρίως, με τα ερωτικά τραούδκια στα οποία και διακρίθηκε ιδιαίτερα. Έχει όμως γράψει και άλλα ποιήματα. Πήρε μέρος σε πολλούς διαγωνισμούς στα πλαίσια γιορτών όπως ο Κατακλυσμός, κι απέσπασε βραβεία και διακρίσεις. Ο Κώστας Κατσαντώνης εξέδωσε τρεις ποιητικές συλλογές:
α) Κοτσ'ινοΐτικα Τραούδκια (Λευκωσία, 1980)
β) Τζ'υπριώτικες Περιλοές (Λευκωσία, 1982)
γ) Το στραφείν στες ρίζες μας (Λευκωσία, 1984).
Για τους Κατσαντώνηδες βλέπε Κ.Γ. Γιαγκουλλή, Κύπριοι Λαϊκοί Ποιητές, τόμος Α', εκδόσεις Χρ. Ανδρέου, Λευκωσία, 1982-83, σσ. 177 - 202, όπου και η λοιπή βιβλιογραφία.