Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Είναι η ορμητική και κατακόρυφη πτώση των νερών ενός ποταμού ή ενός ρυακιού από ψηλά. Καταρράκτης σχηματίζεται όταν ένας ποταμός ή ένα ρυάκι συναντά στην πορεία του απότομη (κάθετη) μείωση του υψομέτρου, οπότε τα νερά του πέφτουν από ψηλά. Η πτώση τους, που γίνεται με θόρυβο, δημιουργεί μια «ομίχλη» από υδρατμούς και στο σύνολό του ο σχηματιζόμενος καταρράκτης προσφέρει εντυπωσιακό θέαμα. Η απότομη πτώση των νερών, εξάλλου, αποτελεί πηγή ενέργειας. Γι’ αυτό διάφοροι καταρράκτες σε διάφορες χώρες αξιοποιούνται για παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος. Επίσης, δημιουργούνται τεχνητοί καταρράκτες για παραγωγή ενέργειας. Οι αλευρόμυλοι για παράδειγμα, σε παλαιότερες εποχές λειτουργούσαν σε διάφορα μέρη της Κύπρου με τη χρήση νερών από ποτάμια, που έπεφταν από ψηλά κι έδιναν κίνηση στις μυλόπετρες.

Οι πιο γνωστοί και θεαματικοί καταρράκτες του κόσμου είναι εκείνοι των Αγγέλων (Salto Angel) στη Βενεζουέλα που είναι και οι πιο ψηλοί (το νερό πέφτει από ύψος 807 μέτρων), του Νιαγάρα (ΗΠΑ -Καναδάς, ύψους 51 μέτρων), της Βικτώριας (Ζαμβία - Ζιμπάμπουε, ύψους 108 μέτρων), του Γιόζεμαϊτ (ΗΠΑ, ύψους 436 μέτρων), του Στάουμπαχ (Ελβετία, ύψους 300 μέτρων) κ.α.

Στην Κύπρο υπάρχουν ελάχιστοι μικροί καταρράκτες σε ορεινές περιοχές. Ωστόσο κατά τους χειμερινούς μήνες σχηματίζονται στην οροσειρά του Τροόδους και πολλοί άλλοι μικροί καταρράκτες, μερικοί από τους οποίους είναι ιδιαίτερα θεαματικοί. Σε περιοχή μεταξύ του μοναστηριού του Μαχαιρά και της κορυφής των Κιονιών σχηματίζεται τον χειμώνα καταρράκτης ύψους 80 μέτρων περίπου. Στην ίδια περιοχή, άλλος καταρράκτης έχει ύψος υδατόπτωσης 50 περίπου μέτρων. Παρόμοιοι καταρράκτες σχηματίζονται πολλοί στην οροσειρά του Τροόδους ύστερα από βροχές ή χιονόπτωση, δεν αποτελούν όμως διαρκές φαινόμενο γιατί η ροή και πτώση των νερών είναι εποχιακή.

Οι γνωστότεροι όμως καταρράκτες στα βουνά του Τροόδους είναι δυο: Ο καταρράκτης Καληδονίας, κοντά στις Πλάτρες, και ο καταρράκτης του Μέσα Ποταμού.

Στην οροσειρά του Πενταδάκτυλου μικροί καταρράκτες σχηματίζονται από εποχιακές βροχές ή από τα νερά κεφαλόβρυσων. Γνωστότερος είναι ο καταρράκτης της Ακανθούς ή, όπως διαφορετικά λέγεται, καταρράκτης της Μάνας. Αν και ο καταρράκτης αυτός είναι εποχιακός (δεν έχει νερό κατά τους καλοκαιρινούς μήνες και συνήθως τον Αύγουστο), κατά τους χειμερινούς μήνες προσφέρει εντυπωσιακό θέαμα.

Διάφορες περιοχές της Κύπρου φέρουν την ονομασία Καταρράκτης, ακριβώς γιατί σ' αυτές σχηματίζονται μικροί καταρράκτες. Τοποθεσίες με την ονομασία αυτή, εκτός από την Ακανθού, υπάρχουν και περί το 1 χμ. δυτικά του χωριού Κυρά και περί τα 2,5 χμ. βορειοανατολικά του γεφυριού της Ελιάς, κοντά στο χωριό Άγιος Δημήτριος της επαρχίας Λεμεσού. Επίσης δυο ρυάκια φέρουν την ονομασία Καταρράκτης.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια