Φάντασμα στο καταμεσήμερο

Φάντασμα στο καταμεσήμερο - Ghost in the Noonday Sun

Πειρατική βρετανική κωμωδία με πρωταγωνιστή τον Άγγλο ηθοποιό Πήτερ Σέλλερς (1925- 1980) στο ρόλο ενός πειρατή, η οποία γυρίστηκε το 1973 στην Κερύνεια και θεωρήθηκε ύποπτη για κατασκοπεία υπέρ των Τούρκων. Ο λόγος είναι γιατί η ταινία γυρίστηκε στην Κύπρο σε μια ιδιαίτερα πολιτικά ασταθή περίοδο και επιπλέον αν και δαπανήθηκαν τεράστια ποσά ( 2 ή 2,6εκατομμύρια δολλάρια), δεν βγήκε ποτέ στις κινηματογραφικές αίθουσες αλλά σε βιντεοκασσέτες το 1983 στην Αμερική και το 1993 στην Αγγλία. Στην αρχή, επρόκειτο να κυκλοφορήσει ως παραγωγή της Columbia Pictures. Η εταιρεία κολοσσός όμως δεν τη συμπεριέλαβε ποτέ στις λίστες με τις παραγωγές της.

» Bλέπε βίντεο: Ghost in the Noonday Sun

Η ταινία Ghost in the noonday sun, στηρίχτηκε στο ομότιτλο βιβλίο του Sid Fleischman (1965). Σκηνοθέτης της ταινίας ήταν ο Peter Medak και βασικός πρωταγωνιστής ο διάσημος ηθοποιός Πήτερ Σέλλερς (Peter Sellers). Το καστ συμπλήρωναν οι επίσης διάσημοι για την εποχή ηθοποιοί Spike Milligan και Anthony Franciosa. Ο Peter Sellers έφτασε το αεροδρόμιο της Λευκωσίας στις 5 Σεπτεμβρίου και κατευθύνθηκε αμέσως στην Κερύνεια. Στα ξενοδοχεία της πόλης έχει ήδη εγκατασταθεί το συνεργείο που απαρτιζόταν από 70 με 80 άτομα. Για τις ανάγκες των μετακινήσεων είχαν ενοικιαστεί πάνω από σαράντα αυτοκίνητα, επιβατικά και φορτηγά αλλά και πολλά πλεούμενα, ταχύπλοα και βάρκες. Για τις ανάγκες των γυρισμάτων χρησιμοποιήθηκε και ελικόπτερο. Το γεγονός που καλύφθηκε εκτενώς από τις εφημερίδες της εποχής καθώς ο Σέλλερς ήταν ο μεγαλύτερος κωμικός ηθοποιός της εποχής.

Στο νησί διαδόθηκε η φήμη, πως η ταινία ήταν μία επιχείρηση ξένων μυστικών υπηρεσιών για την προετοιμασία της τουρκικής εισβολής, το 1974. Αυτό που ήγειρε πολλά ερωτήματα είναι πώς μια τέτοια μεγάλη παραγωγή επέλεξε να αρχίσει γυρίσματα σε μια πολιτικά έντονη περιοχή καθώς συνέβαιναν μία σειρά από πολιτικά γεγονότα. Η περιοχή της ανατολικής μεσογείου έμοιαζε εκείνη την εποχή με ηφαίστειο έτοιμο να εκραγεί: Λίγες μόλις ημέρες μετά την έναρξη των γυρισμάτων , στις 6 Οκτωβρίου- οι Ισραηλινοί συγκρούστηκαν με τους Αραβες στον Πόλεμο του Γιομ Κιπούρ. Η Κύπρος και συγκεκριμένα η Κερύνεια θεωρούνταν τότε άνδρο κατασκόπων της Μοσάντ, που δρούσαν στην περιοχή σε αγαστή συνύπαρξη με τους πράκτορες των Βρετανών. Επίσης η πετρελαϊκή κρίση, η ανατροπή του δικτάτορα Γεώργιου Παπαδόπουλου στην Ελλάδα και οι απόπειρες δολοφονίας εναντίον του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου.

» Βλέπε λήμμα: Απόπειρες δολοφονίας εναντίον του Μακαρίου

Η ταινία

Όλα αυτά τα γεγονότα, σε συνδυασμό με το ότι η ταινία δεν κυκλοφόρησε ποτέ στη μεγάλη οθόνη και καθυστέρησε μία δεκαετία ενίσχυσαν τις φήμες περί κατασκοπείας. Η ταινία γενικά ήταν μία κακή παραγωγή. Οι κριτικές που απέσπασε ήταν οι χειρότερες ενώ όλοι συμφωνούσαν ότι αποτέλεσε μαύρη σελίδα στην σπουδαία πορεία του κωμικού Σέλλερς. Συγκεκριμένη πλοκή δεν υπήρχε, ο ήχος ήταν απαράδεκτος, τα κωμικά στοιχεία ήταν ανύπαρκτα και η υποκριτική ανύπαρκτη. Παρ’ όλα αυτά, για την ταινία δαπανήθηκαν υπέρογκα ποσά, δόθηκαν άδειες για τη χρήση του μέχρι τότε αχρησιμοποίητου Κάστρου της Κερύνειας. Κατασκευάστηκαν πλοία και χωριά ενώ δημιουργήθηκαν και εταιρείες – φαντάσματα- παραγωγής που μετά εξαφανίστηκαν.

Αν και το σενάριο της ταινίας υποτίθεται πως έπρεπε να προκαλέσει γέλιο, ωστόσο οι συνθήκες των γυρισμάτων κάθε άλλο παρά ευχάριστες ήταν. Ο πρωταγωνιστής Πήτερ Σέλλερς δεν εμφανιζόταν όσο έπρεπε στα γυρίσματα και περιγράφεται ως καταθλιπτικός. Μάλιστα χαρακτηριστικό είναι το άρθρο Mad Genious του Steve Pond που αναφέρει πως ο Peter Sellers έκανε τη ζωή του σκηνοθέτη κόλαση. Διαρκώς έβρισκε διάφορες δικαιολογίες για να μην εμφανίζεται, σαμποτάροντας με αυτόν τον τρόπο τα γυρίσματα. «Διάρκεσαν 70 ημέρες και εγώ χρειάστηκε πέντε χρόνια να συνέλθω,» είπε στη Norma Farnes, φίλη και ατζέντη του Milligan. (Extracted from Spike: An Intimate Memoir by Norma Farnes. Ποια ήταν τα στοιχεία που το έκαναν να κάνει αυτή τη δήλωση; Κατ αρχήν ήταν η συμπεριφορά του πρωταγωνιστή του, του Peter Sellers. Σχεδόν όλοι αναφέρουν την αδυναμία του ή την απροθυμία συνεργασίας του μεγάλου ηθοποιού για την ολοκλήρωση της ταινίας. Ο Peter Sellers ήταν συχνά σε κατάθλιψη, όπως αναφέρει ο Michael McNay στον The Guardian March 2, 2002 που έτυχε να παρευρεθεί σε ένα από τα γυρίσματα στην Κύπρο.

Ανάμεσα στις εφιαλτικές στιγμές του σκηνοθέτη Peter Medak ήταν και η απαίτηση του Sellers να του γυρίσει, τις ημέρες που είχε για ανάπαυση, ένα διαφημιστικό για τα τσιγάρα «Benson and Hedges». Ο Peter Medak υποχώρησε αλλά κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων του διαφημιστικού, στο κτίριο του παλιού τελωνείου της Κερύνειας, ο Sellers του αποκάλυψε ότι δεν επρόκειτο να κρατήσει στο χέρι του κανένα πακέτο τσιγάρων. Ήταν πρόεδρος της Αντικαπνικής Ένωσης και του απαγορεύονταν.

Την ίδια εποχή πρόεκυψε και ένα άλλο σημαντικό ζήτημα, η διακίνηση ναρκωτικών. Ο Έλληνας διευθυντής παραγωγής Δημήτρης Δημητριάδης, συνειδητοποίησε πως υπήρχε μεγάλο ζήτημα χρήσης ναρκωτικών ανάμεσα στα μέλη του κινηματογραφικού συνεργείου. Ωστόσο, όταν το ανέφερε ανήσυχος στον Έλληνα Πρέσβη στη Λευκωσία Ευστάθιο Λαγάκο τον καθησύχασε λέγοντας του ότι έχουν ανθρώπους των μυστικών υπηρεσιών (της ΚΥΠ) που παρακολουθούσαν από κοντά τα γυρίσματα της ταινίας.

Η ταινία επίσης αναφέρεται μέσα στον Φάκελο της Κύπρου: «…Το καλοκαίρι του 1973 με το πρόσχημα το γύρισμα κινηματογραφικής ταινίας με πρωταγωνιστή τον αμερικανό (Βρετανός ήταν) ηθοποιό Πήτερ Σέλερ, οι τουρκικές μυστικές υπηρεσίες είχαν προβεί στην…κινηματογράφηση ακτών τόσο ανατολικά, όσο και δυτικά της πόλης της Κερύνειας. Ακόμη είχαν προβεί σε βυθοσκοπήσεις της θαλάσσιας περιοχής και έλεγχο των ναυτικών δυνάμεων που στάθμευαν στο Κάστρο της Κερύνειας. Η συγκεκριμένη ταινία παρά το μεγάλο ποσό που δαπανήθηκε ποτέ δεν προβλήθηκε στις κινηματογραφικές αίθουσες…».

Οι χώροι των γυρισμάτων

Αρχές καλοκαιριού του 1973 έφτασε στο γραφικό λιμανάκι της Κερύνειας το πλοίο που πρόκειται να χρησιμοποιηθεί σαν πειρατικό καράβι, ενώ ένα δεύτερο ήρθε από το Λίβανο. Ο πρώτος που ανέβηκε πάνω στο πειρατικό πλοίο για να ελέγξει τα χαρτιά του είναι ο λιμενάρχης Κερύνειας Στέλιος Χατζηκουμής. «Ήταν ένα σαπιοκάραβο» λέει που δεν ξέρει πως κατάφερε κι έφτασε στη Κύπρο. Το πλοίο έδεσε στην είσοδο του γραφικού λιμανιού, μπροστά στο κάστρο τα Κερύνειας. Εκεί έγιναν και οι τελικές εργασίες για την μετατροπή του σε ένα πειστικό πειρατικό πλοίο, μπήκαν τα πανιά, κανόνια, φανάρια και άλλα εξαρτήματα.

Οι βασικοί χώροι των γυρισμάτων ήταν δυο. Οι ακτές στην περιοχή Πέντε και Έξι Μίλι προς τα δυτικά της Κερύνειας και το ίδιο το Κάστρο της Κερύνειας. Κάποια εξωτερικά έγιναν και στην Αμμόχωστο. Περιγράφεται πώς " Το πλοίο με ολάνοικτα τα πελώρια πανιά του και με ταχύτητα των πέντε μιλίων την ώραν , εκινείτο παραλλήλως προς την ακτήν εις τα πλαίσια της ενάρξεως του γυρίσματος της ταινίας."

» Βλέπε λήμμα: Αττίλας επιχείρηση

Ανάμεσα στις ακτές Πέντε και Έξι Μίλι στο χωριό Καραβάς, μια παλιά αποθήκη χαρουπιών μετατράπηκε σε στούντιο για εσωτερικά γυρίσματα και εκεί επίσης στήθηκε το εσωτερικό του πειρατικού. Σε ένα χωράφι στήθηκε το σκηνικό ενός Ιρλανδικού χωριού.

Η μετατροπή του Κάστρου της Κερύνειας για μερικούς μήνες σε κινηματογραφικό πλατό έφερε τεράστιες ανατροπές. Κατ αρχή οι δυο τορπιλάκατοι μετακινήθηκαν εκτός του λιμένος γιατί στη μόνιμη θέση τους ελλιμενίστηκε το «πειρατικό». Η στρατιωτική φρουρά μετακινήθηκε από την πρώτη στη δεύτερη πύλη εισόδου στο κάστρο. Τα σύγχρονα πολυβόλα στους πυργίσκους του κάστρου μετακινήθηκαν για να μην φαίνονται.

Τα γυρίσματα ξεκίνησαν στις 15 Σεπτεμβρίου 1973 και ολοκληρώθηκαν τέλος Νοεμβρίου του ίδιου χρόνου. Αν και ήταν προγραμματισμένη να βγει στους κινηματογράφους του 1974, η ταινία δεν κυκλοφόρησε ποτέ στη μεγάλη οθόνη

Ντοκιμαντέρ

Ο σκηνοθέτης της ταινίας Πίτερ Μέντακ, κυκλοφόρησε το 2018 το ντοκιμαντέρ «The Ghost of Peter Sellers», σε παραγωγή του Κύπριου Πωλ Ιακώβου, το οποίο αναφέρεται στο χρονικό της αποτυχίας μιας κινηματογραφικής ταινίας του Χόλιγουντ, Ghost in the Noonday Sun. Το ντοκιμαντέρ ακολουθεί τα βήματα του σκηνοθέτη Πίτερ Μέντακ, σε μια προσπάθεια να κατανοήσει τι ακριβώς πήγε λάθος, και να αντιμετωπίσει τις ενοχές που κουβαλά για πάνω από 40 χρόνια.