Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Ιταλός ποιητής της Αναγέννησης. Γεννήθηκε στο Ρήγιο το 1474 και πέθανε το 1533. Το κυριότερο από τα έργα του είναι το περίφημο μακροσκελές ποίημα Ορλάνδος Μαινόμενος (Orlando Furioso), που πρωτοδημοσιεύθηκε το 1516 αλλά πήρε την τελική του μορφή το 1532. Θέμα του ποιήματος είναι ο έρωτας του ιππότη Ορλάνδου για την ωραία Αντζέλικα.

Στον Ορλάνδο Μαινόμενο ο Αριόστο κάνει σε διάφορα σημεία αναφορές και στην Κύπρο, με κυριότερη αναφορά στο τραγούδι (κάντο) XVIII (στροφές 136-140. Οι στροφές είναι οκτάστιχες). Στο σημείο αυτό ο Αριόστο παρουσιάζει μερικούς από τους ήρωές του να φθάνουν στην Αμμόχωστο, καθ' οδόν από τη Συρία στην Ευρώπη, να παραπλέουν τα νότια παράλια της Κύπρου και ν' αποβιβάζονται στην Πάφο, όπου κι εξερευνούν «τα μέρη του έρωτα και της απόλαυσης». Κάπου κοντά στην Πάφο, 6-7 μίλια από την παραλία, ο ποιητής αναφέρει πως υπάρχει ένα μαγευτικό τοπίο αφιερωμένο στην Αφροδίτη, που το περιγράφει στους 16 στίχους των στροφών 138 και 139 του κάντο XVIII (τις στροφές αυτές παραθέτουμε στη διπλανή στήλη).

Αυτή η περιγραφή του Αριόστο έγινε σχεδόν θρυλική και προκάλεσε πολλές συζητήσεις και παρεξηγήσεις. Άλλοι θεώρησαν πως ο ποιητής περιέγραψε τα σημερινά Λουτρά της Αφροδίτης, άλλοι πως είχε υπόψιν την τοποθεσία Φοντάνα Αμορόζα (Πηγή του Έρωτα) στον Ακάμα, άλλοι υποστήριξαν πως ο Αριόστο είχε ακούσει περιγραφές του Ακάμα από ναυτικούς, άλλοι υπέθεσαν πως είχε επηρεαστεί από ένα κυπριακό τοπίο, κατά πάσαν πιθανότητα τον Ακάμα, που περιέγραψε ο Ελληνολατίνος ποιητής Κλαυδιανός* κλπ. Ακόμη αρκετοί είχαν την εσφαλμένη εντύπωση πως η ονομασία Φοντάνα Αμορόζα ανήκει στον Αριόστο, αν και στην πραγματικότητα ο ποιητής πουθενά στο έργο του δεν δίνει αυτή την ονομασία σε κυπριακή τοποθεσία. Στο κάντο Ι (στροφή 78) κάνει αναφορά σε μια ερωτική πηγή, που την τοποθετεί όμως στις Αρδέννες, κοντά στο Βέλγιο.

Μπορεί λοιπόν να ταυτιστεί η θρυλική πηγή του Αριόστο με τη σημερινή τοποθεσία της Φοντάνα Αμορόζα στον Ακάμα, ή με τα Λουτρά της Αφροδίτης; Πιστεύουμε πως όχι. Καταρχήν, κι οι δυο αυτές τοποθεσίες δεν βρίσκονται τόσο κοντά στην Πάφο ενώ βρίσκονται πολύ κοντά στη θάλασσα κι όχι 6 ή 7 μίλια απ' αυτήν. Ύστερα, δεν είναι δυνατό να είμαστε βέβαιοι ότι ο ποιητής είχε υπόψιν κάποιο συγκεκριμένο κυπριακό τοπίο, ενώ αντίθετα υπάρχει πιθανότητα να περιέγραφε κάποιο τοπίο φανταστικό. Εξάλλου, ένα οποιοδήποτε τοπίο του 16ου αιώνα υπάρχει πολύ μεγάλη πιθανότητα να έχει αλλοιωθεί στο μεταξύ τόσο πολύ, ώστε να μη αναγνωρίζεται σήμερα.

Αν τελικά είναι ανάγκη να ταυτίσουμε την τοποθεσία του Αριόστο με κάποιο συγκεκριμένο κυπριακό τοπίο, και πάλι δεν υπάρχει επαρκής λόγος να αναζητήσουμε το τοπίο αυτό στον Ακάμα. Αντίθετα, έχοντας κατά νουν τα δεδομένα που δίνει ο Αριόστο (ομαλή λοφοπλαγιά, κοντά στην Πάφο, 6-7 μίλια από τη θάλασσα, βασίλειο της Αφροδίτης) βρίσκουμε πως περισσότερες πιθανότητες συγκεντρώνει η περιοχή Κούκλια - Νικόκλεια – Σουσκιού, όπου και αρκετοί μικροί ποταμοί. Στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να δεχθούμε ότι ο Αριόστο γνώριζε πως ακριβώς στα Κούκλια (Παλαίπαφος) λατρευόταν κατά την αρχαιότητα η Αφροδίτη, η οποία διέθετε εκεί και λαμπρό ναό.

-> Φοντάνα Αμορόζα