Αριάδνη
Κόρη του βασιλιά της Κρήτης Μίνωα και της Πασιφάης. Βοήθησε τον Αθηναίο ήρωα Θησέα να σκοτώσει τον Μινώταυρο και να βρει το δρόμο της εξόδου από τον λαβύρινθο, χρησιμοποιώντας ένα νήμα. Φεύγοντας από την Κρήτη για την επιστροφή στην Αθήνα, ο Θησέας πήρε μαζί του την Αριάδνη την οποία όμως εγκατέλειψε στην Νάξο όπου την βρήκε και τη νυμφεύθηκε ο θεός Διόνυσος.
Υπάρχουν κι άλλες παραλλαγές του μύθου της Αριάδνης. Μια απ' αυτές τη συσχετίζει με την Κύπρο: Φεύγοντας από την Κρήτη ο Θησέας και η Αριάδνη βρέθηκαν στην Κύπρο ύστερα από τρικυμία· το καράβι τους εξώκειλε κάπου κοντά στην Αμαθούντα. Στην ακρογιαλιά βρήκαν τους ναυαγούς μερικοί ψαράδες και τους οδήγησαν στην πόλη όπου είχαν θερμή υποδοχή. Στη συνέχεια, ενώ ο Θησέας προσπαθούσε να επισκευάσει το καράβι του, παρασύρθηκε στο πέλαγος αφήνοντας την Αριάδνη, που ήταν έγκυος, στην Αμαθούντα. Στην πόλη αυτή η Αριάδνη γέννησε δίδυμα αγόρια, τον Στάφυλο και τον Οινοπίωνα, που πρώτοι στην Κύπρο ασχολήθηκαν με την καλλιέργεια του αμπελιού και την κατασκευή κρασιού. Έτσι και πάλι παρουσιάζεται η Αριάδνη να έχει κάποια σχέση με το αμπέλι και το κρασί, μέσω των παιδιών της στην Κύπρο, κι ως σύζυγος του Διονύσου στη Νάξο.
Ο μύθος αναφέρει ότι στην Αμαθούντα η Αριάδνη πέθανε στη γέννα ή σκοτώθηκε, μετά που γέννησε, από την Αθηνά και την Αρτέμιδα. Ετάφη σε ένα άλσος κοντά στην Αμαθούντα, που ονομάστηκε άλσος της Αριάδνης. Μια άλλη εκδοχή αναφέρει ότι η Αριάδνη πέθανε στην Αμαθούντα σε βαθιά γεράματα.
Η εκδοχή της ακούσιας απομάκρυνσης του Θησέα από την Αμαθούντα εξαιτίας των κυμάτων αναφέρει ότι ο ήρωας κατόρθωσε αργότερα να επιστρέψει στην πόλη, για να βρει όμως νεκρή την Αριάδνη. Προτού φύγει ξανά, έδωσε εντολή να κατασκευάσουν δυο αγάλματα της Αριάδνης, ένα από χαλκό κι ένα από ασήμι, και να τα λατρεύουν στην Αμαθούντα. Στην πόλη αυτή γίνονταν κάθε χρόνο ιεροτελεστίες με βακχικό χαρακτήρα προς τιμήν της Αριάδνης που ταυτίστηκε με την Αφροδίτη.
Ο Πλούταρχος (στον Βίο του Θησέα), αφού διηγείται το επεισόδιο της άφιξης στην Αμαθούντα του ήρωα και της Αριάδνης, προσθέτει ότι σύμφωνα με όσα λέει ο Παίων ο Αμαθούσιος, ετελείτο στην πόλη θυσία προς την Αριάδνη στις 2 του μήνα Γορπιαίου, (Αύγουστος) και γινόταν μια τελετή κατά την οποία ένας νέος έπεφτε στο κρεβάτι, φώναζε κι έκανε ό,τι κι οι γυναίκες όταν κοιλοπονούν. Ακόμη ο Πλούταρχος αναφέρει κι άλλη εκδοχή του μύθου, ότι στην Αμαθούντα η Αριάδνη πέθανε κι ετάφη χωρίς να ξεγεννήσει. Κι ότι το αφιερωμένο σ' αυτήν άλσος ονομαζόταν άλσος της Αριάδνης - Αφροδίτης.
Το έθιμο με τον νέο άντρα που υποδυόταν έγκυο γυναίκα προκάλεσε αρκετές θεωρίες και δημοσιεύσεις. Μερικοί υποστηρίζουν ότι είναι έθιμο τής, όπως ονομάστηκε, αρρενολοχείας (couvade), έθιμο που ίσως υφίστατο και στην Κρήτη, με την οποία η Αμαθούς συνδέεται μέσω της Αριάδνης. Ο Κ. Χατζηιωάννου υποστήριξε (Τα εν Διασπορά) και την άποψη ότι το Αριάδνη ήταν επίθετο της Αφροδίτης που σήμαινε πάναγνη, συνεπώς δεν υπάρχει συσχετισμός της θεάς του Έρωτα με την κόρη του Μίνωα.