Ο κότινος ήταν στεφάνι από κλαδί αγριελιάς με το οποίο στεφάνωναν τον νικητή στους ολυμπιακούς αγώνες της αρχαιότητας. Τα κλαδιά από την ελιά, που βρισκόταν κοντά στο ναό του Δία, τα έκοβε ένας «παις αμφιθαλής» (δηλαδή ένα αγόρι του οποίου και οι δύο γονείς βρίσκονταν εν ζωή) με χρυσό ψαλίδι. Στη συνέχεια τα πήγαινε στο ναό της Ήρας και τα τοποθετούσε πάνω σε μια χρυσελεφάντινη τράπεζα. Από εκεί τα έπαιρναν οι Ελλανοδίκες, οι κριτές των αρχαίων Ολυμπιακών αγώνων, έφτιαχναν στεφάνια και τα πρόσφεραν στους νικητές ως βραβείο. Το μοναδικό αυτό βραβείο για τους νικητές των Ολυμπιακών Αγώνων, εξέπληξε τον Ξέρξη (486 π.Χ. έως το 465 π.Χ.) , όταν πήγε στην Ελλάδα και πληροφορήθηκε ότι ένα στεφάνι ελιάς ήταν η αμοιβή των νικητών. Ο Ξέρξης ανέκρινε μερικούς από τους Αρκάδες μετά τη μάχη των Θερμοπυλών. Απορημένος ρώτησε να μάθει γιατί τόσοι λίγοι Έλληνες πολέμησαν για την υπεράσπιση των Θερμοπυλών. Η απάντηση τους ήταν: «Όλοι οι υπόλοιποι άνδρες συμμετέχουν στους Ολυμπιακούς Αγώνες». Και όταν ρώτησε «Ποιο είναι το έπαθλο για το νικητή;» και του είπαν την απάντηση αναφώνησε: «Ποιο λαό ήρθαμε να νικήσουμε, αυτόν που αγωνίζεται μόνο για τη δόξα!» (Την ιστορία περιγράφει ο Ηρόδοτος. Τότε, ο Τιγράνης, ένας από τους στρατηγούς του, πρόφερε: «Αλίμονο, Μαρδόνιε, ενάντια σε τί άνδρες μας έφερες να πολεμήσουμε, σ' αυτούς που δεν πολεμούν για χρήματα αλλά για την αρετή.»
Στους ολυμπιακούς αγώνες ο κότινος καθιερώθηκε ως έπαθλο για τους νικητές από τον Ίφιτο τον βασιλιά της Ηλείας ύστερα από χρησμό που του δόθηκε από το μαντείο των Δελφών για να ενθαρρύνει τους αθλητές να συμμετέχουν. Πρώτη φορά δόθηκε, σύμφωνα με τον Παυσανία το 752 π.Χ. κατά την έκτη ολυμπιακή διοργάνωση και αντικατέστησε τον καρπό της μηλιάς που δινόταν ως τότε ενώ σύμφωνα με τη μυθολογία εισήχθη ως έπαθλο για τον νικητή του δρόμου (το αρχαιότερο αγώνισμα) από τον Ηρακλή, προς τιμήν του πατέρα του Δία. Σύμφωνα με τη μυθολογία ο Ιδαίος Ηρακλής ήταν αυτός που έφερε την ελιά από την πατρίδα του την Κρήτη ή από τον βορρά και τη φύτεψε στην Ολυμπία. Μαζί με τον μεγαλύτερο αδερφό του πήγε μια μέρα στην Ολυμπία για να τρέξουν και λέγεται ότι αυτοί υπήρξαν οι πρώτοι αγώνες δρόμου, ενώ ο Ηρακλής ήταν αυτός που στεφάνωσε πρώτος με κλαδί ελιάς τον νικητή. Το στεφάνι ελιάς είχε συμβολική σημασία, καθώς θεωρούσαν πως έφερνε τύχη και θεϊκή προστασία στον στεφανωμένο αθλητή. Ο Φλέγων ο Τραλλιανός αναφέρει ότι στους πρώτους πέντε Ολυμπιακούς Αγώνες, δεν βράβευαν με στεφάνι τους νικητές. Αργότερα, αφού συμβουλεύτηκαν το μαντείο των Δελφών, πήραν απάντηση ότι το στεφάνι του νικητή θα πρέπει να είναι φτιαγμένο από κλαδιά αγριελιάς.
Ο Αριστοφάνης στον Πλούτο κάνει ένα χιουμοριστικό σχόλιο για τους νικητές αθλητές που στέφονται με στεφάνι ελιάς αντί χρυσού. «Γιατί ο Δίας είναι φτωχός, και εγώ θα σας το αποδείξω. Στους Ολυμπιακούς Αγώνες, τους οποίους ίδρυσε, και για τους οποίους συγκαλεί όλη την Ελλάδα κάθε τέσσερα χρόνια, γιατί στεφανώνει τους νικητές μόνο με αγριελιά; Αν ήταν πλούσιος θα τους έδινε χρυσό.»
Οι Ολυμπιακοί Αγώνες διέφεραν από τους άλλους Πανελληνίους αγώνες, οι οποίοι είχαν ο καθένας έπαθλο από διαφορετικό φυτό, που χρησιμοποιούνταν στην τελετή απονομής των νικητών (πεύκο στα Ίσθμια, σέλινο στα Νέμεα και δάφνη στα Πύθια).