Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Μεγάλων διαστάσεων φυλλοβόλο δέντρο της οικογένειας των Καρυωδών που περιλαμβάνει περί τα 15 είδη από τα οποία ένα μόνο είδος είναι ευρωπαϊκό και τα άλλα απαντώνται στην Ασία και στην Αμερική. Το ευρωπαϊκό είδος, που φύεται και στην Κύπρο από τα αρχαία χρόνια, είναι η καρύα η βασιλική - Juglans regia.

Το ύψος της καρυδιάς αυτής φθάνει τα 25 μέτρα. Είναι δέντρο μακρόβιο, έχει χοντρό κορμό με σταχτερό φλοιό, αναπτύσσει πλούσια κόμη με πολλούς κλάδους, ενώ πολλές διακλαδώσεις έχει και η ρίζα του. Είναι δέντρο μόνοικο, στο οποίο υπάρχουν και αρσενικά και θηλυκά άνθη που βγαίνουν πολλά μαζί˙ τα αρσενικά έχουν άφθονη γύρη.

Οι καρποί της καρυδιάς, τα καρύδια, είναι πράσινοι και σαρκώδεις όταν είναι άγουροι, σφαιρικοί έως ωοειδούς σχήματος˙ το πράσινο περικάρπιο γίνεται λεπτό κιτρινόμαυρο και αποξηραίνεται όταν ωριμάσει. Το ενδοκάρπιο γίνεται αποξυλωμένο κέλυφος, σκληρό και οστεώδες, αποτελούμενο από δυο ημισφαιρικά μέρη. Στο εσωτερικό του βρίσκεται η εύγευστη ψίχα που χωρίζεται σε 4 λοβούς.

Οι καρποί της καρυδιάς, όταν είναι άγουροι, χρησιμοποιούνται για παρασκευή θαυμάσιου γλυκού που λέγεται επίσης καρυδάκι. Οι ώριμοι καρποί, πλούσιοι σε λάδι, αποτελούν θαυμάσιο επιδόρπιο και χρησιμοποιούνται στη ζαχαροπλαστική. Αποτελούν παραδοσιακούς καρπούς που συνοδεύουν την κατανάλωση ζιβανίας, ενώ χρησιμοποιούνται και για την παρασκευή καρυδένου σουτζιούκκου.

Η φλούδα των άγουρων καρπών της καρυδιάς (το πράσινο περικάρπιο) εχρησιμοποιείτο παλαιότερα στην Κύπρο σαν βαφική ουσία. Επίσης, τα φύλλα της καρυδιάς έχουν στυπτικές - φαρμακευτικές ιδιότητες. Το ξύλο της είναι εύκολο στην επεξεργασία του κι έχει μεγάλη αντοχή. Γι’ αυτό χρησιμοποιείται για κατασκευή επίπλων καθώς και στη λεπτοξυλουργική.

Στην Κύπρο η καρυδιά καλλιεργείται σε περιορισμένη σχετικά έκταση, στις ορεινές περιοχές του νησιού, όπου απαντώνται και αυτοφυή δέντρα, σε περιβόλια, κήπους, ρεματιές. Οι δυο γνωστότερες, για τις διαστάσεις τους, καρυδιές στην Κύπρο, βρίσκονται η μια σε περιοχή του χωριού Παλαιχώρι και η άλλη σε περιοχή του χωριού Σπήλια. Η δεύτερη είναι γνωστή και ως καρυδιά της ΕΟΚΑ γιατί στη μεγάλη κουφάλα της εκρύβοντο πυρομαχικά κατά τη διάρκεια του απελευθερωτικού αγώνα του 1955 - 59.

Επειδή συνήθως η καρυδιά φυτρώνει κι αναπτύσσεται σε σκιερά μέρη και σε ρεματιές, υπήρχε η εντύπωση ότι στο φύλλωμά της κατοικούσαν νεράιδες ή και κακοποιά στοιχεία. Επίσης επικρατεί η εντύπωση ότι δεν είναι καλός ο ύπνος στη σκιά της καρυδιάς (όπως και της συκιάς και της ελιάς) γιατί είναι βαρύς και προκαλεί πονοκέφαλο. Παρόμοια δοξασία απαντάται και στην Ελλάδα. Πιστεύεται ακόμη ότι όταν κάποιος κοιμηθεί κάτω από καρυδιά, δυνατό να κυριευθεί από τα κακοποιά δαιμόνια.

Καρυδκιά αμερικάνικη: Κατά το 1928 -1930 εισήχθη στην Κύπρο και καλλιεργείται από τότε και η λεγόμενη αμερικάνικη καρυδκιά (καρυδιά η ελαιόμορφος, γνωστή και με την ονομασία πέκαν νατ — Carya olivaeformis). Δίνει μικρότερους καρπούς, μακρόστενου και κυλινδρικού σχήματος. Καλλιεργείται σε περιορισμένη έκταση.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια