Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Η σπηλιά των Αγίων Σαράντα, βρίσκεται στον ποταμό Λιοπετριού – Ξυλοφάγου, στην ακρογιαλιά που βρίσκεται στα νοτιοανατολικά της Ξυλοφάγου, σ'ένα σημείο, όπου ο γκρεμός κοφτερός και απότομος κατεβαίνει κατακόρυφα και βυθίζεται στη θάλασσα. Έχει άνοιγμα κάπου 20, ύψος 45 και βάθος 65 πόδια. Στο δάπεδο, τα πλευρά και την οροφή είναι ζυμωμένα με σκληρό και αδιαχώριστο πέτρωμα αμέτρητα απολιθωμένα οστά. Οι κάτοικοι των γύρω χωριών πίστευαν πως τα οστά αυτά πρέπει να ήταν λείψανα πρωτοχριστιανών μαρτύρων, οι οποίοι σφαγιάσθηκαν εδώ. Σύμφωνα με την χριστιανική παράδοση οι Άγιοι Σαράντα ζούσαν στην Σεβάστεια της Μ.Ασίας, και ήταν στρατιωτικοί της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας οι οποίοι ασπάστηκαν τον χριστιανισμό. Κατά την περίοδο των διωγμών των χριστιανών, οι Άγιοι Σαράντα για να γλυτώσουν από τους διωγμούς κατέφυγαν στα παράλια της Μ. Ασίας και έπειτα στην Β. Ήπειρο διδάσκοντας τον χριστιανισμό. Τέλος, κατέληξαν στην Κύπρο, στον ποταμό Λιοπετριού-Ξυλοφάγου, στον οποίο βρήκαν καταφύγιο σε μια φυσική σπηλιά και έμειναν εκεί μέχρι το τέλος του 242. Αφού τους συνέλαβαν οι Ρωμαίοι, τους λιθοβόλησαν στα κεφάλια, τους έριξαν σε μια λίμνη με παγωμένο νερό για να απαρνηθούν τον χριστιανισμό και τελικά αφού δεν τα κατάφεραν τους έκαψαν ζωντανούς, πετώντας τα λείψανα τους στον ποταμό. Οι χριστιανοί της περιοχής τα μάζεψαν και τα έθαψαν με όλες τις πρέπουσες τιμές.

Καθιερώθηκε λοιπόν να θεωρείται ότι στη σπηλιά ήταν θαμμένα τα οστά των Αγίων Σαράντα Μαρτύρων και κάθε χρόνο στις 9 Μαρτίου οι κάτοικοι της Ξυλοφάγου, της Ορμήδειας και του Αυγόρου με επικεφαλής τους παπάδες κατέβαιναν στην σπηλιά όπου γινόταν λειτουργία κα τιμούσαν την μνήμη των Αγίων. Αρχές του 20^ου αιώνα συνέπεσε να επισκεφθεί την Ορμήδεια κατά την περίοδο του ομαδικού αυτού προσκυνήματος ο Αρχιεπίσκοπος ο οποίος και διέταξε να σταματήσει αμέσως αυτή η συνήθεια, γιατί δεν υπήρχε καμία ιστορική απόδειξη για το γεγονός του μαρτυρίου. Έπειτα από συστηματικές μελέτες των απολιθωμένων αυτών οστών διαπιστώθηκε πως ανήκαν σε νάνους ιπποπόταμους και ελέφαντες που έζησαν κατά τη διάρκεια της Πλειστόκαινης περιόδου, δηλαδή πριν από 100,000 – 250,000 χρόνια. Τέτοιου είδους απολιθωμένα οστά βρέθηκαν σε διάφορες περιοχές του νησιού και έφτασαν εδώ από γειτονικές ακτές είτε κολυμπώντας είτε επιπλέοντας πάνω σε φυσικές σχεδίες. Με την εγκατάσταση τους στο νησί τα ζώα αυτά, προκειμένου να προσαρμοστούν στο νέο τους περιβάλλον, υπέστησαν μεγάλες αλλαγές. Η σημαντικότερη αλλαγή ήταν ο νανισμός.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια

Η Ξυλόφάγου, Ανδρέα Π. Πολυδώρου, Λευκωσία 1989