Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Η πρώτη κυπριακή ναυτιλιακή επιχείρηση στη σύγχρονη Κύπρο. Ιδρύθηκε το 1905 από μια ομάδα προοδευτικών λεμεσιανών επιχειρηματιών, η οποία αποφάσισε να ιδρύσει μια αμιγώς κυπριακή ναυτιλιακή εταιρεία (ΑΕΛ-Limassol Steamship Company) σε μια τακτική γραμμή, για τη μεταφορά φορτίων αγαθών και επιβατών μεταξύ Κύπρου και Αιγύπτου. Ένα χρόνο αργότερα, η ΑΕΛ επεκτάθηκε και της ανατέθηκε το Ταχυδρομικό Συμβόλαιο από τη Βρετανική Διοίκηση του νησιού, εξασφαλίζοντας τη μεταφορά αλληλογραφίας μεταξύ Κύπρου και του εξωτερικού, με τα δύο ατμόπλοιά της υπό ελληνική σημαία, το ΛΕΥΚΩΣΙΑ και το ΣΑΛΑΜΙΣ. Το τρίτο σκάφος, το ΚΥΠΡΟΣ αποκτήθηκε το 1906 αλλά τελικά πουλήθηκε το 1907. Το Ταχυδρομικό Συμβόλαιο προέβλεπε ετήσια επιχορήγηση προς όφελος της Εταιρείας, ύψους £4,750. Kαθόριζε επίσης ανώτατο όριο για τα κόμιστρα και τους ναύλους για τη μεταφορά επιβατών και φορτίου (ζώων, φρούτων, λαχανικών, κρασιού). Μέχρι το 1914-1915 η ΑΕΛ υποχρεώθηκε να πουλήσει τα σκάφη της και η εταιρεία πέρασε σε εκκαθάριση.

Βλέπε λήμμα: Ταχυδρομικών Υπηρεσιών Τμήμα

Το αρχικό όραμα των ιδρυτών της ΑΕΛ ήταν αυτό της δημιουργίας μιας παγκύπριας ναυτιλιακής εταιρείας, με τη συμμετοχή επενδυτών και κεφαλαίων από όλη την Κύπρο. Η αρνητική στάση των επενδυτών της Λάρνακας οδήγησαν τελικά στη δημιουργία δύο χωριστών ναυτιλιακών επιχειρήσεων, με διαφορά μόλις λίγες εβδομάδες: πρώτη ιδρύθηκε από τους επενδυτές της Λάρνακας τον Φεβρουάριο–Μάρτιο του 1905 η Κυπριακή Ατμοπλοϊκή Εταιρεία Λτδ (Cyprus Steamship Company Ltd)και λίγες εβδομάδες αργότερα, τον Απρίλιο του 1905, η Ατμοπλοϊκή Εταιρεία Λεμεσού (ΑΕΛ). Ιδρυτές της ΑΕΛ ήταν τα μέλη της οικογένειας Πηλαβάκη, οι Αριστοκλής Γ. Πηλαβάκης, Ευριπίδης Γ. Πηλαβάκης και τα δυο αδέλφια τους, Νικόλαος και Κύρος, που είχαν ήδη εγκατασταθεί στην Αίγυπτο από μικρή ηλικία, με σημαντική εμπορική δραστηριότητα και κεφαλαία. Μέτοχοι της ΑΕΛ ήταν επιφανείς επιχειρηματίες της Λεμεσού όπως για παράδειγμα  τα μέλη των γνωστών οικογενειών Λανίτη, Χατζηπαύλου και Δρουσιώτη.

 Η ίδρυση της ΑΕΛ ήταν  το αποτέλεσμα μιας σειράς συγκυριών μεταξύ των οποίων της  ανάγκης ανάπτυξης της θαλάσσιας συγκοινωνίας της Κύπρου, με οραματιστές τους Χριστόδουλο Σώζο (που διατέλεσε πρόεδρος της ΑΕΛ την περίοδο 1909-1912), του Αριστοκλή Γ. Πηλαβάκη και του Άγγλου Αρμοστή Σερ Χέινς Σμιθ (Sir William Haynes Smith).

Στα πλοία υπήρχαν ειδικά διαμορφωμένοι χώροι- γραφεία  για τη μεταφορά και διαλογή του ταχυδρομείου εν πλω, στα πλαίσια της Κυπριακής Θαλάσσιας Ταχυδρομικής Υπηρεσίας (Cyprus Sea Post Office), κάτι που επιτάχυνε θεαματικά την παράδοση του ταχυδρομείου σε όλες τις πόλεις της Κύπρου.

Το 1912 το Ταχυδρομικό Συμβόλαιο δεν ανανεώθηκε υπέρτης Α.Ε.Λ. λόγω της  επικριτικής στάσης των Οθωμανών βουλευτών στο Νομοθετικό Συμβούλιο, υποδεινύοντας  ότι το Ταχυδρομικό Συμβόλαιο έπρεπε πλέον να δοθεί στην αγγλο-αιγυπτιακή εταιρεία Κετίβιαλ (Khedivial Mail Steamship Company) και όχι στην Α.Ε.Λ., όπως και έγινε.

Κατά την επταετή λειτουργία της (1906-1912), η Α.Ε.Λ. εκτέλεσε γύρω στα 500-550 ταξίδια και πρέπει να μετέφερε ένα συνολικό αριθμό 21.000-25.000 επιβατών, δηλαδή περίπου το διπλάσιο του τότε αστικού πληθυσμού της Λεμεσού ή ακόμη το 9% του τότε συνολικού πληθυσμού της Κύπρου (που ανερχόταν στις 274.000 κατοίκους).

Η Α.Ε.Λ., μαζί με άλλες επιτυχημένες λεμεσιανές εμπορικές επιχειρήσεις της τότε εποχής,  έθεσε τα πρώτα θεμέλια για να καταστεί τελικά η Λεμεσός, πολύ αργότερα, τη δεκαετία του 1950, το «Λίβερπουλ της Κύπρου» όπως αποκάλεσε τη Λεμεσό ο Άγγλος δημοσιογράφος Percy Arnold, του Cyprus Post.

Πηγή

*Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια

*Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Λεμεσού, Memorabilia: Ατμοπλοϊκή Εταιρεία Λεμεσού (Α.Ε.Λ.) 1905-1915, Δρ. Αντώνης Μαδέλλας