Κουφός Μιχαήλ
Ιδρυτής της πρώτης σχολής ζωγραφικής στη Λεμεσό
Έλληνας αγιογράφος ο οποίος έζησε στην Κύπρο. Γεννήθηκε στην Κάλυμνο στα μέσα του 19ου αιώνα και σπούδασε ξυλογραφία, χαλκογραφία και ζωγραφική στη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας τα χρόνια 1886-92. Πρώτος δάσκαλός του θεωρείται ο επίσης Καλύμνιος Σακελλάριος Μαγκλής (1844 – 1886), ο οποίος άφησε εποχή ως δυτικότροπος αγιογράφος με έργα σε διάφορες ναούς του ελλαδικού χώρου και κυρίως της Κωνσταντινούπολης.
Ο Μιχαήλ Κουφός συνέχισε με σπουδές ζωγραφικής στο Μόναχο. Όταν επέστρεψε στην Αθήνα παρουσίασε έργα του σε ομαδικές εκθέσεις, όπως της «Ελληνικής Καλλιτεχνικής Εταιρείας», της οποίας ήταν μέλος. Ασχολήθηκε κυρίως με την προσωπογραφία. Υπογράφει Μ. Κ(ΟΥ)ΦΟC.
Συμμετείχε με ξυλογραφίες του στην εικονογράφηση της "Ιστορίας της Γαλλικής Επαναστάσεως» (Αθήνα 1890) και του πρώτου τόμου του βιβλίου του Κωνσταντινουπολίτη Επαμεινώνδα Κ. Κυριακίδου, «Ιστορία του Συγχρόνου Ελληνισμού, από της ιδρύσεως του Βασιλείου της Ελλάδος μέχρι των ημερών μας, 1832-1892. Μετά εισαγωγής επί των διαφόρων ιστορικών περιπετειών του έθνους, της μεγάλης επαναστάσεως του 1821 και της διοικήσεως του Καποδιστρίου και εξήκοντα και πλέον εικονογραφιών» (Αθήνα 1892).
Ο Μιχαήλ Κουφός ήρθε στην Κύπρο γύρω στα 1896. Στις 20 Μαρτίου 1899 η εφημερίδα ΣΑΛΠΙΞ γράφει για την άφιξη στην Κύπρο του αγιογράφου Όθωνα Γιαβόπουλου με αναφορά ήδη στον Κουφό ο οποίος βρισκόταν στην Κύπρο: «Αφίχθη από τίνος ενταύθα εξ Ελλάδος και έτερος ζωγράφος ο κ. Όθων Γιαβόπουλος όπως εργασθή εν Κύπρω. Τον κύριον τούτο, ως και τον από πολλού χρόνου διτρίβοντα παρ’ημών κάλλιστον επίσης ζωγράφον κ. Μιχαήλ Ι. Κουφόν συνιστώμεν εις πάντας θερμώς. Υπάρχουν τόσαι εκκλησία ιαίτηνες στερούνται εικόνων, αληθώς θα ετίμων οι προϊστάμενοι των τοιούτων εκκλησιών ου μόνον εαυτούς αλλά και τους ιερούς ναούς του θεού άν αναθέτον τό έργον είς τους άνωθι δύο εγνωσμένους καλλιτέχνες οίτινες διαπνέονται υπό του φιλοτιμοτέρου προς την τέχνη των ζήλου και αφοσιώσεως.»
Η άφιξη του Κουφού στην Κύπρου συνέπεσε με μια μεγάλη συζήτηση που γινόταν για την ανάγκη διδασκαλίας της ιχνογραφίας στο Παγκύπριο Γυμνάσιο και το Παγκύπριο Διδασκαλείο, κάτι που επηρέασε και το πρόγραμμα της Ελληνικής Σχολής Λεμεσού και της Ελληνικής Σχολής Λάρνακας. Η εφημερίδα Αλήθεια της Λεμεσού γράφει τον Σεπτέμβριο το 1899: «… Και άλλοτε είχομεν γράψει και σήμερον επαναλαμβάνομεν, ότι είναι επάναγκας να προσληφθή εις τα σχολεία μας εις δάσκαλος της Ιχνογραφίας. Η εκπαίδευσις μας αν και άρτια, αφίνει τους μέλλοντας πολίτας αγεύστους όλως της καλλιτεχνικής εκείνης παιδεύσεως , ήτις είναι απαραίτητος εις πάντα ανεπτυγμένον άνθρωπον. Οι μαθηταί μας δεν είναι σήμερνον εις θέσιν να σύρωσι μιαν καν γραμμήν ευθείαν επί του πίνακος. Και τούτο διότι ουδέποτε εδιδάχθησαν ολίγην ιχνογραφίαν. Το μάθημα τούτο είναι σήμερον εισηγμένον εις πάντα τα σχολεία του κόσμου…»
Βλέπε λήμμα: Εκπαίδευση- Αγγλοκρατία
Η εφημερίδα έκανε στη συνέχεια εισήγηση στην Εφορευτική Επιτροπή των Σχολείων Λεμεσού να προσλάβει ως δάσκαλο ιχνογραφίας τον Μιχαήλ Κουφό, τον οποίο χαρακτηρίζει ως «ικανότατον και επιμελέστατον, μετριόφρονα αλλ’ αληθή εργάτην της Τέχνης». Ο Κουφός διορίστηκε δάσκαλος ιχνογραφίας για όλα τα σχολεία της Λεμεσού και ήταν ο πρώτος πτυχιούχος της Σχολής Καλών Τεχνών της Αθήνας και επαγγελματίας ζωγράφος που διορίστηκε στην εκπαίδευση στην Κύπρο.
Ίδρυσε στη Λεμεσό την πρώτη Σχολή Ζωγραφικής στην Κύπρο και ο ίδιος διοργάνωσε έκθεση έργων των μαθητών του, στο οίκημα της λέσχης «Ισότης» στη Λεμεσό. Ήταν, ίσως, η πρώτη έκθεση ζωγραφικής που έγινε στην Κύπρο.
Βλέπε λήμμα: Λέσχες
Έργο του Μιχαήλ Κουφού ανήκει στη συλλογή του Παττίχειου Δημοτικού Μουσείου-Ιστορικού Αρχείου Λεμεσού. Πρόκειται για έργο του 1900, όπου ο ζωγράφος αναπαριστά τη Λεμεσό σε καμβά, όπως αυτή φαινόταν τότε περίπου από την περιοχή όπου σήμερα βρίσκεται ο Δημόσιος Κήπος. Στο έργο διακρίνει κανείς τα ανεκμετάλλευτα τότε τεμάχια στο παραλιακό μέτωπο της πόλης και τα λιγοστά κτίρια στην περιοχή του λιμανιού. Με θέα προς τη Δύση και στο κέντρο της αναπαράστασης τη μεσαιωνική πόλη και το Παλιό Λιμάνι.
Πηγές
1. Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια
3.Η ίδρυση του σχολείου των Τεχνών, Γιάννη Μπόλη- Δημήτρη Παυλόπουλου
4.Η εικαστική δραστηριότητα στην Κύπρο κατά την περίοδο της Αγγλοκρατίας, Ερατώ Χατζησάββα (διδακτορική διατριβή)
Φώτο Γκάλερι
