Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Λαϊκός τεχνίτης, εκείνος που κατασκευάζει καρέκλες (ή τσαέρες στο κυπριακό γλωσσικό ιδίωμα). Το επάγγελμα αυτό είναι από τα παραδοσιακά που έχουν εξαφανιστεί ή σχεδόν εξαφανιστεί πλέον στην Κύπρο, αφού επλήγησαν καίρια από τις νέες σύγχρονες και βιομηχανοποιημένες μεθόδους παραγωγής.

Παλαιότερα οι καρεκλάδες των πόλεων κατασκεύαζαν δυο βασικά είδη καρεκλών: με σκελετό είτε από τετραγωνισμένα ξύλα, είτε από στρογγυλεμένα ξύλα. Τα στρογγυλεμένα ξύλα τορνεύονταν από τον τεχνίτη σε ένα είδος επιτόπιου πρωτόγονου και χειροκίνητου τόρνου. Ο τόρνος αυτός ήταν ξύλινο κατασκεύασμα στο οποίο ετοποθετείτο το ξύλο που επρόκειτο να τορνευτεί. Με το ένα του χέρι ο τεχνίτης χειριζόταν τον λεγόμενο γλείφτη, δηλαδή τη σμίλη που έτρωγε το ξύλο, και με το άλλο του χέρι έδινε περιστροφική κίνηση στο υπό κατεργασία ξύλο, με τη βοήθεια ενός δοξαριού που το κινούσε μπρος - πίσω.

Ο καρεκλάς αφού επεξεργαζόταν τα ξύλα του (κυρίως κυπαρίσσι, οξιά, πλάτανο, μουριά, μαυρομμάτα), στη συνέχεια συναρμολογούσε το σκελετό της καρέκλας. Ακολούθως «έδενε» το κάθισμά της με κατεργασμένα βούρλα που μάζευε από τις ελώδεις περιοχές όπου φύτρωναν· σαν τέτοια ήταν το σαμάτζ'ιν (που εχρησιμοποιείτο για παραγέμισμα) και το καλύτερης ποιότητας καζάβιν (που εχρησιμοποιείτο για να «δεθεί» και σχηματιστεί η επιφάνεια του καθίσματος). Πολλές φορές χρησιμοποιούνταν και ποκαλάμες (στελέχη σιτηρών) που βάφονταν με πράσινο ή κόκκινο χρώμα, ως διακοσμητικές.

Στα χωριά οι καρεκλάδες κατασκεύαζαν τις περίφημες χωρκάτικες καρέκλες, τις λεγόμενες τόνενες. Χρησιμοποιούσαν συνήθως ξύλα λατζ'ιάς, αντρουκλιάς, βελανιδιάς, αχλαδιάς. Οι καρέκλες που κατασκεύαζαν ήσαν χοντροκομμένες αλλά αναπαυτικές και στερεές, και διαφόρων μεγεθών. Οι μικρότερες - για παιδιά - λέγονταν καρεκλούες ή και τσαερούες. Οι καρέκλες αυτές λέγονταν τόνενες επειδή το κάθισμά τους κατασκευαζόταν από τόνο, είδος φυτικού σχοινιού, αρκετά χοντρού και στερεού, που κατασκευαζόταν από βούρλα που πλέκονταν μεταξύ τους.

Πολλές φορές οι καρέκλες διακοσμούνταν στο σκελετό τους με διάφορους τρόπους: είτε ανοίγονταν σε σειρά ξέβαθοι κύκλοι με μεγάλη αρίδα, είτε κατασκευάζονταν γεωμετρικά μοτίβα με εργαλεία ξυλογλυπτικής, είτε χαράσσονταν με εγκοπές διάφορα σχήματα. Οι συνηθισμένες όμως χωριάτικες καρέκλες, από στρογγυλεμένα ξύλα, δεν έφεραν διακοσμήσεις. Επίσης σπάνια λουστράρονταν και συνηθέστατα διατηρούνταν στο φυσικό χρώμα του ξύλου με το οποίο ήσαν κατασκευασμένες.

Η βιομηχανοποιημένη επιπλοποιία έχει, κατά τη σύγχρονη εποχή, πλήξει και εξαλείψει το επάγγελμα του καρεκλά. Στα χωριά όμως πολλοί εξακολουθούν να χρησιμοποιούν παλαιές τόνενες καρέκλες που δεν έχουν ακόμη εξαφανιστεί κι έχουν διατηρηθεί πολύ περισσότερο απ' όσο οι τεχνίτες που τις είχαν κατασκευάσει. Συνήθως η φθορά τέτοιων καρεκλών ήταν στο τόνενο κάθισμά τους, οπότε τούτο αντικαθίστατο με καινούργιο.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια