Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Άρδανα- Ardana. Κατεχόμενο σήμερα χωριό της επαρχίας Αμμοχώστου, στους νότιους πρόποδες της οροσειράς του Πενταδάκτυλου, 8 περίπου χμ. στα βόρεια του Τρικώμου.  Είναι τοποθετημένο πάνω στους ψαμμίτες, τους ασβεστόλιθους και τις μάργες του σχηματισμού της Κυθρέας, καθώς και στους ασβεστολιθικούς ψαμμίτες, τους άμμους και τα κροκαλοπαγή της Πλειστόκαινης γεωλογικής περιόδου. Το τοπίο του χωριού παρουσιάζει μια αισθητή κλίση από την κορυφογραμμή του Πενταδάκτυλου προς τα νότια. Το υψόμετρο από τα 724 μέτρα στα βόρειά του σύνορα (κορφή Καντάρας) μειώνεται στα 220 μέτρα στον οικισμό και στα 50 μέτρα στα νότιά του σύνορα. Η περιοχή χαρακτηρίζεται από ένα πολύ διαμελισμένο τοπίο. Ο διαμελισμός οφείλεται, κυρίως, στα μικρά και μεγάλα αρκάτζια που πηγάζουν από τον Πενταδάκτυλο και κυλούν νοτιότερα για να τροφοδοτήσουν άλλα μεγαλύτερα ρυάκια και ποτάμια.

Με μια μέση ετήσια βροχόπτωση γύρω στα 500 χιλιοστόμετρα, στα εδάφη της τέρρα ρόζα και της ξερορεντζίνας εκαλλιεργούντο πριν από την τουρκική εισβολή κυρίως σιτηρά, ελιές και χαρουπιές. Μια μεγάλη έκταση των Αρδάνων είναι ακαλλιέργητη και καταλαμβάνεται από ποικίλη φυσική βλάστηση. Το μικρό κρατικό δάσος Βίκλες στα νότια του οικισμού καθώς και μέρος του κρατικού δάσους της Καντάρας, στα βόρειά του, εμπίπτουν στα διοικητικά του όρια. Από κτηνοτροφικής απόψεως το χωριό κατά την καταγραφή ζώων και πτηνών του 1973 διέθετε 788 πρόβατα και 1.410 κατσίκες, 23 βόδια και 1.650 πουλερικά.

Τα διοικητικά όρια του χωριού περιλαμβάνουν δάσος και θαμνώδη φυσική βλάστηση στα βόρεια και καλλιεργούμενη έκταση στα νότια. Η εξασφάλιση ξυλείας, χώρου για βόσκηση και καλλιεργούμενης γης για τρόφιμα καθημερινής χρήσης υπήρξε και ο αποφασιστικός παράγοντας στη δημιουργία του οικισμού. Τα ίδια χαρακτηριστικά που παρουσιάζει το χωριό Άρδανα εμφανίζονται και σε άλλα χωριά στους νότιους πρόποδες του Πενταδάκτυλου ανατολικά και δυτικά των Αρδάνων.

Το χωριό εξυπηρετείται με ένα ευχερές συγκοινωνιακό δίκτυο. Συνδέεται με το Τρίκωμο στα νότια, με τον Άγιο Ανδρόνικο (Τοπτσιού Κιογιού) στα νοτιοδυτικά, με τον Άγιο Ηλία στα νοτιοανατολικά και με το Φλαμούδι, μέσω διάσελου, στα βορειοδυτικά.

Ο πληθυσμός του χωριού σημείωσε μια σταθερή και ταυτόχρονα αλματώδη ανάπτυξη μέχρι το 1946. Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

Ο σχετικά πυκνός πληθυσμός του χωριού στην απομονωμένη περιοχή των νότιων υπωρειών του Πενταδάκτυλου θα πρέπει ίσως να αποδοθεί στη σημαντική έκταση που εκαλλιεργείτο με σιτηρά και στο σχετικά μεγάλο αριθμό αιγοπροβάτων.

Ιστορικά στοιχεία

Στον κατάλογο των βασιλικών κτημάτων της Λουζινιανο -βενετικής περιόδου ο ντε Μας Λατρί αναφέρει το χωριό Άρδομα, που κατά πάσαν πιθανότητα είναι ο σημερινός οικισμός των Αρδάνων.

Το χωριό υφίστατο κατά τα Μεσαιωνικά χρόνια. Σε δυο παλαιά χειρόγραφα (της περιόδου της Βενετοκρατίας) μνημονεύεται μεταξύ των οικισμών που ανήκαν διοικητικά στο διαμέρισμα της Καρπασίας.

Παλαιότερα το χωριό ήταν γνωστό και με την ονομασία Άγιος Ιωάννης, λόγω του ότι ο άγιος αυτός ετιμάτο ιδιαίτερα στην περιοχή (σ' αυτόν είναι, εξ άλλου, αφιερωμένη και η εκκλησία του χωριού).

Η περιοχή του χωριού ήταν κατοικημένη κατά τα αρχαιότατα χρόνια. Κοντά και μέσα στο χωριό βρέθηκαν κατά καιρούς αρχαία αντικείμενα των Προϊστορικών χρόνων.

Ο Τζέφρυ (G. Jeffery, 1918) μνημονεύει το χωριό Άρδανα χαρακτηρίζοντάς το παλαιό χωριό με σύγχρονη εκκλησία.

Οι Τούρκοι, στο πλαίσιο της προσπάθειάς τους να τουρκοποιήσουν όλα τα τοπωνύμια των κατεχομένων περιοχών της Κύπρου, άλλαξαν και την ονομασία αυτού του χωριού.   Το μετονόμασαν σε Ardahan, που μπορεί να μεταφραστεί ως ενδιάμεσος σταθμός (χάνι). Η ονομασία αυτή εχρησιμοποιείτο από τους Τούρκους και παλαιότερα.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια