Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Βρίσκεται στην επαρχία Λευκωσίας, πηγάζει από το δάσος του Τροόδους και χύνεται στον κόλπο της Μόρφου, στα βορειοδυτικά του χωριού Πεντάγυια.

Κοντά στις πηγές του ο Καρκώτης αποτελείται από δυο βραχίονες, εκ των οποίων ο ένας πηγάζει από κάπου κοντά στη βουνοκορφή του Τροόδους (1.900 μ.) και ο δεύτερος 500 μόλις μέτρα βόρεια του γνωστού εκδρομικού χώρου Λειβάδι του Πασιά (1.740 μέτρα).

Ο Καρκώτης έχει μήκος 29 χμ. περίπου και κατατάσσεται μεταξύ των 20 μεγαλυτέρων σε μήκος ποταμών της Κύπρου. Τα κυριότερα χωριά που βρίσκονται κοντά στη διαδρομή του ποταμού είναι η Κακοπετριά, η Γαλάτα, το Σινά Όρος, η Τεμβριά, η Ευρύχου, η Κοράκου, η Αγρολάδου, η Κάτω Φλάσου, η Πάνω Φλάσου, ο Άγιος Επιφάνιος, τα Κατύδατα, η Σκουριώτισσα, ο Άγιος Νικόλαος, ο Άγιος Γεώργιος και το Καλόν Χωρίον Λεύκας.

Από τις πηγές μέχρι τις εκβολές του απαντάται μια μεγάλη ποικιλία πετρωματων, εδαφών και καλλιεργειών. Ο ποταμός διασχίζει σερπεντινίτες, χαρτζβουργίτες, δουνίτες, γάββρους, διαβάσες, λάβες και πρόσφατες αλλουβιακές αποθέσεις της Ολόκαινης γεωλογικής περιόδου. Εξάλλου τα είδη των εδαφών που αναπτύχθηκαν πάνω στα πετρώματα της διαδρομής του ποταμού είναι πυριτιούχα και προσχωσιγενή.

Η βροχόπτωση που δέχεται ο ποταμός ξεπερνά τα 1.000 χιλιοστόμετρα στις πηγές του, μειώνεται στα 650 κοντά στην Κακοπετριά, στα 570 κοντά στο Σινά Όρος, στα 400 κοντά στην Ευρύχου, στα 350 κοντά στα Κατύδατα και στα 300 χιλιοστόμετρα κοντά στο Περιστερωνάρι, προτού χυθεί στη θάλασσα.

Η χρήση γης στις περιοχές που διασχίζει ο Καρκώτης ποικίλλει από κωνοφόρα δέντρα και άγρια χαμηλή βλάστηση μέχρι φυλλοβόλα οπωροφόρα δέντρα, λαχανικά, αμπέλια, ελιές και εσπεριδοειδή. Οι κυριότερες αρδευόμενες εκτάσεις απαντώνται μεταξύ των χωριών Τεμβριά και Κακοπετριά καθώς και κοντά στο χωριό Πεντάγυια.

Η στενή αλλά μοναδική σε ομορφιά κοιλάδα της Σολιάς είναι δημιούργημα του Καρκώτη ο οποίος αρχικά διάνοιξε την κοιλάδα και αργότερα τη διεύρυνε με τους μαιάνδρους και τις προσχώσεις του. Στο πάνω μέρος της κοιλάδας φυτεύτηκαν όλων των ειδών οπωροφόρα δέντρα, κυρίως μηλιές, αχλαδιές, δαμασκηνιές, καρυδιές, ροδακινιές, βερικοκιές και συκιές. Στο κάτω μέρος της κοιλάδας, που έχει χαμηλότερο υψόμετρο και θερμότερο κλίμα, καλλιεργούνται τα εσπεριδοειδή, οι μεσπιλιές και οι ελιές.

Ο Καρκώτης διασχίζει, από τις πηγές ως τις εκβολές του, διάφορες γεωγραφικές περιφέρειες: το δάσος του Τροόδους, τη Σολιά και τη δυτική κεντρική πεδιάδα (Μόρφου).

Ο ιστορικός του 16ου αιώνα Φλώριος Βουστρώνιος κατονομάζει τον Καρκώτη μεταξύ των κυρίων ποταμών της Κύπρου, τον γράφει όμως ως Caris. Γράφει συγκεκριμένα ότι ο ποταμός ρέει προς βορράν, στην κοιλάδα της Σολιάς, υδρεύοντας τα χωριά Κακοπετριά, Γαλάτες (στον πληθυντικό), Τεμπριά, Κοράκου, Αγρολάδου, Άγιο Επιφάνιο, Ευρύχου, Φλάσου, Άγιο Γεώργιο του Σπόρου, Λινού, Πέτρα, Ελιά, Μελανίσσια και Περιστερωνάρι.