Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Φαρμακείο ονομάζεται ο υγειονομικός χώρος που σκοπό έχει να καλύψει τις φαρμακευτικές ανάγκες των ασθενών, παρέχοντας ταυτόχρονα επιστημονικές συμβουλές. Παράλληλα, λειτουργεί ως μονάδα Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας και Πρώτων Βοηθειών στην κοινότητα.

Στην Κύπρο ένα από τα παλαιότερα σύγχρονα φαρμακεία μαρτυρείται στη Λευκωσία το 1898 με ιδιοκτήτη τον Ευτύχιο Ιωαννίδη.

Βλέπε λήμμα: Αζίζ Καμράν. Η πρώτη τουρκοκύπρια φαρμακοποιός

Στην πραγματικότητα, τα φαρμακεία αποτελούν μία από τις σπουδαιότερες μονάδες παροχής υπηρεσιών υγείας ενός κράτους. Ο ρόλος του φαρμακείου είναι πολλαπλός, καθώς πέραν της παρασκευής και διανομής φαρμάκων, αναλαμβάνει και το ρόλο της ασφαλούς αποθήκευσης και συντήρησης τους, ώστε να αποτραπούν τυχόν αλλοιώσεις. Επιπλέον ο φαρμακοποιός, κατά την εκτέλεση των ιατρικών συνταγών οφείλει να ελέγξει τυχόν λάθη του ιατρού ως προς την επιλογή της δραστικής ουσίας και της αναγραφόμενης δοσολογίας, ενώ παράλληλα ασκεί συμβουλευτικό ρόλο, παρέχοντας οδηγίες, ενημέρωση και εκπαίδευση στους ασθενείς ως προς τη δοσολογία, τις ανεπιθύμητες ενέργειες, τις προφυλάξεις που θα πρέπει να τηρούνται κατά τη λήψη της φαρμακευτικής αγωγής, τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ φαρμάκων και φαρμάκων-τροφών και γενικότερα ως προς τον σωστό τρόπο χρήσης των φαρμάκων, ώστε να διασφαλιστεί η ορθή εφαρμογή της φαρμακευτικής αγωγής.

Από το 2019 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ορίζει το Φαρμακείο και ως σημείο Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, με αποτέλεσμα οι κοινοτικοί φαρμακοποιοί να αναλαμβάνουν πλέον ενεργό ρόλο στην πρόληψη και προαγωγή της υγείας του πληθυσμού (π.χ. μέσω εμβολιασμών και της συμβουλευτικής σε θέματα υγείας) και στην αντιμετώπιση ήπιων και επείγουσων παθολογικών καταστάσεων.

Ιστορία

Κατά την αρχαιότητα, δεν ήταν λίγοι οι πολιτισμοί ανά τον κόσμο που έθεσαν τις βάσεις για την εδραίωση και ανάπτυξη των φαρμακείων, όπως τα γνωρίζουμε σήμερα. Ένας μεγάλος αριθμός αρχαιολόγων και παλαιοντολόγων έχουν ανασύρει ευρήματα που προδίδουν την ύπαρξη φαρμακείων στην Αρχαία Αίγυπτο και τη Μεσοποταμία, με ένα πακτωλό κειμένων σε παπύρους και πήλινα σκεύη να απεικονίζουν ιατρικές συνταγές, συστάσεις φαρμάκων, καθώς και τους τρόπους λήψης τους.

» Βλέπε Αφιέρωμα: Φυτά με φαρμακευτικές ιδιότητες της Κύπρου

Η πρώτη απολύτως επιβεβαιωμένη λειτουργία φαρμακείου στην ιστορία τοποθετείται στη Βαβυλώνα, με το φαρμακείο να απασχολεί φαρμακοποιούς, ιατρούς και ιερείς, ενώ στην Αρχαία Ελλάδα διαχωρίστηκε για πρώτη φορά ο ρόλος του γιατρού από εκείνον του βοτανολόγου, μιας αρχικής, δηλαδή, εκδοχής φαρμακοποιού, υπεύθυνου για την παραγωγή φαρμάκων από φυτά και βότανα και τη διανομή τους στους γιατρούς. Η έκδοση των πρώτων εντύπων που αφορούν στη χρήση και τα οφέλη κάθε φυτού δεν άργησε να ακολουθήσει, αποτελώντας τη βάση για τα μελλοντικά εγχειρίδια οδηγιών των φαρμακείων. Τα φαρμακεία, ωστόσο, αναπτύχθηκαν υπό διαφορετική μορφή και στην Ασία, ιδίως σε περιοχές όπως η Έφεσος, η Αρχαία Κίνα, η Ιαπωνία και οι Ινδίες.

» Βλέπε λήμμα: Γαληνός

Μεσαίωνας

Με τα πρώτα επίσημα φαρμακεία να χτίζονται στη Βαγδάτη του Χαλιφάτου των Αββασιδών το έτος 754, τα φαρμακεία δεν άργησαν καθόλου να μεσουρανήσουν στις περιοχές της Μέσης Ανατολής και της Ευρώπης. Ακόμα πιο σύγχρονες και περίπλοκες συνταγές φαρμάκων, οι οποίες βασίζονται στο συνδυασμό διαφορετικών βοτάνων, ξεκίνησαν, με σταδιακούς ρυθμούς, να εμφανίζονται, ανοίγοντας, σιγά-σιγά, το δρόμο για την ανάπτυξη της επιστήμης της φαρμακολογίας, αλλά και των φαρμακείων αυτών καθαυτών, που αναπτύχθηκαν χάρη στην εξελιγμένη, πλέον, τεχνογνωσία των φαρμακοποιών. Στην Ευρώπη, τα παλαιότερα φαρμακεία εντοπίζονται σε περιοχές όπως η Φλωρεντία της Ιταλίας, η Βαλένθια της Ισπανίας, το Ντουμπρόβνικ της Κροατίας, η Βρύγη του Βελγίου και το Ταλίν της Εσθονίας, όπου το αρχαιότερο εν λειτουργία φαρμακείο εξακολουθεί να παρέχει της υπηρεσίες του ακόμη και σήμερα.

Βιομηχανική εποχή

Μετά τα πρώιμα φαρμακεία του Μεσαίωνα, που προήγαγαν σε τεράστιο βαθμό την αναγκαιότητας των φαρμακείων ανά τον κόσμο, η ανεπτυγμένη τεχνογνωσία πάνω στα φάρμακα και τη χρήση τους κατά τον 19ο αιώνα, οδήγησε στην ακόμα μεγαλύτερη παγκόσμια εξάπλωση των φαρμακείων, η οποία, εν τέλει, οδήγησε στη βιομηχανοποίησή τους. Θα αναρωτιέστε πώς τα φαρμακεία ανάχθηκαν σε μία τεράστια βιομηχανία. Η νεοαποκτηθείσα πρόσβαση της επιστήμης σε νέες τεχνολογίες, που οδήγησε σε εξόρυξη ακόμα περισσότερων φυσικών πηγών, τη μελέτη χημικών ενώσεων και την ανάλυση των συνθέσεων, και τη δημιουργία μιγμάτων με την αξιοποίηση κάθε στοιχείου που βρίσκεται στη φύση. Φάρμακα όπως το χλωροφόρμιο, τα αντισηπτικά, η αγωγή κατά της ελονοσίας και τα αντιελμινθικά, αναπτύχθηκαν σιγά σιγά και πήραν την αναπόσπαστη θέση τους στα ράφια των φαρμακείων, καθιστώντας τα αναγκαία για κάθε πολίτη που καλείται να αντιμετωπίσει τις συνήθεις ασθένειες και παθολογικές καταστάσεις της εποχής. Η απαρχή της βιομηχανοποίησης των φαρμακείων επήλθε το 1852, όταν ο Αμερικανικός Σύλλογος Φαρμακείων συστάθηκε στις ΗΠΑ ώστε να προάγει τα συμφέροντα των φαρμακείων ανά τη χώρα, και εκτινάχθηκε ακόμα περισσότερο με την ανακάλυψη της ινσουλίνης, αλλά και του πρώτου αντιβιοτικού στην ιστορία, που δεν είναι άλλο από την πενικιλίνη.

Δεύτερη σε φαρμακεία

• Polignosi