Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Είναι το τρίτο από τα σημαντικά κάστρα της οροσειράς του Πενταδάκτυλου. Τα άλλα δυο είναι εκείνα του Αγίου Ιλαρίωνος και  του Βουφαβέντο. Το κάστρο της Καντάρας βρίσκεται κτισμένο σε μια από τις ανατολικότερες κορυφές του Πενταδάκτυλου, σε υψόμετρο 630 μέτρων πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας και με θέα προς την βόρεια παραλία του νησιού, το ανατολικό τμήμα της πεδιάδας της Μεσαορίας και τον κόλπο της Αμμοχώστου. Διοικητικά βρίσκεται στην επαρχία Αμμοχώστου και από το 1974 βρίσκεται στο κατεχόμενο από τους Τούρκους εισβολείς τμήμα της Κύπρου.

Το κάστρο είναι γνωστό και με την ονομασία Κάστρο της Ρήγαινας, όπως και τα δυο άλλα της οροσειράς. Κατά τον C. Enlart η ονομασία Καντάρα προήλθε από την αραβική λέξη Kandar που σημαίνει οχυρό.

Περιγραφή: Τα τμήματα του κάστρου που διασώζονται σήμερα, χρονολογούνται στον 14ο αιώνα. Έχουν όμως εντοπισθεί υπολείμματα παλαιότερων βυζαντινών κτισμάτων που εφάπτονται του βορείου τμήματος του τείχους. Πιθανό να πρωτοκτίστηκε — όπως και τα άλλα κάστρα της οροσειράς του Πενταδάκτυλου — κατά τον 11ο αιώνα, από τους Βυζαντινούς.

Κτισμένο σε απόκρημνη κορφή με σχεδόν κάθετους βράχους, αποτελεί σχεδόν προέκτασή τους και δεσπόζει του τοπίου. Η θέση στην οποία κτίστηκε είναι στρατηγική και ελέγχει την είσοδο στη χερσόνησο της Καρπασίας. Ωστόσο η απότομη κορφή στην οποία βρίσκεται, υπαγόρευσε τόσο την έκταση όσο και τη μορφή του. Το κάστρο είναι προσιτό από την ανατολική του πλευρά, όπου υπάρχει δρόμος.

Τα οικοδομήματα που το αποτελούν είναι κτισμένα σε διάφορα επίπεδα και μπορεί να θεωρηθεί ότι αποτελούν τρεις ενότητες: το μικρό προπύργιο στ' ανατολικά που περιβάλλει και προστατεύει την κύρια είσοδο, το σύμπλεγμα των κτισμάτων κατά μήκος του ανατολικού και νοτιοανατολικού τμήματος του τείχους και, τέλος, το σύμπλεγμα στα δυτικά με τον πύργο της κορυφής.

Στο τείχος του προπυργίου (barbacan) στα ανατολικά, βρισκόταν η εξωτερική είσοδος, που δεν έχει διασωθεί, πλαισιωμένη από δυο ορθογώνιους πύργους· το τείχος κατέληγε στα βόρεια και στα νότια σε δυο πεταλόμορφους πύργους. Μετά την αυλή του προπυργίου, με κατεύθυνση από τον βορρά προς το νότο, βρίσκεται ισχυρό τείχος με την κύρια είσοδο του κάστρου, η οποία προστατευόταν από δυο ορθογώνιους πύργους.

Ο πύργος στα βόρεια, που αποτελεί τέλειο παρατηρητήριο προς την παραλία, είναι διώροφος με τετράγωνη αίθουσα στο ισόγειο, καλυμμένη με σταυροθόλιο, που επεκτείνεται σε στεγασμένη στοά με πολεμίστρες στα βόρεια. Στα ανατολικά επικοινωνεί με πεταλόμορφο θολωτό πύργο με πολεμίστρες. Στον όροφο υπάρχει ορθογώνια αίθουσα, προσιτή με μακρόστενο διάδρομο που ανοίγει με πόρτα στην οροφή του πεταλόμορφου πύργου που είναι περιτοιχισμένη με χαμηλό τοίχο με πολεμίστρες.

Ο δεύτερος πύργος που πλαισιώνει την κύρια είσοδο και βρίσκεται στα νότιά της, αποτελείται από ισόγεια ορθογώνια αίθουσα με σταυροθόλια. Κάτω απ' αυτήν υπάρχει υπόγειος θολωτός χώρος που χρησίμευε ως φυλακή. Νοτιοδυτικά του πύργου αυτού βρίσκεται ορθογώνια αίθουσα με οξυκόρυφη καμάρα και στη συνέχεια, δυτικότερα, βρίσκονται τρία τετράγωνα θολωτά δωμάτια στη σειρά. Τα δωμάτια αυτά, στα οποία διέμενε η φρουρά, δεν επικοινωνούν μεταξύ τους· ανοίγουν, με αψιδωτές πόρτες, σε στενό κι ακάλυπτο διάδρομο που δημιουργήθηκε μεταξύ του βορειοδυτικού τοίχου του οικοδομήματος και του φυσικού βράχου. Ακόμη νοτιότερα, προσαρτημένο στο τελευταίο δωμάτιο της φρουράς, βρίσκεται μεσαιωνικό αποχωρητήριο σε μορφή μακρόστενου διαδρόμου.

Στο δυτικό, ψηλότερο τμήμα του κάστρου είναι κτισμένα στη σειρά τρία θολωτά δωμάτια καθώς και δυο θολωτές στέρνες στα βόρεια. Σ' αυτό το τμήμα η νοτιοδυτική γωνιά του τείχους ενισχύεται από πεταλόμορφο πύργο.  Στο ψηλότερο σημείο, στο κέντρο περίπου του όλου συμπλέγματος, διασώζεται ο νότιος τοίχος μικρού ορθογώνιου πύργου/ παρατηρητηρίου. Από τα κατάλοιπα φαίνεται ότι αποτελείτο από ισόγεια αίθουσα, καλυμμένη με σταυροθόλιο, και παρόμοια αίθουσα στον όροφο. Από τον πύργο αυτό φαίνεται ότι ανταλλάσσονταν μηνύματα με το Βουφαβέντο ή και με άλλα σημεία της περιοχής.

Νοτιοδυτικά, κοντά στο νότιο τείχος, βρίσκεται ανοικτή πεταλόμορφη δεξαμενή. Άλλη μεγάλη ανοικτή δεξαμενή, προσκτισμένη στον βράχο που αποτελεί τη δυτική της πλευρά, βρίσκεται στ' ανατολικά του φρουρίου, έξω από το προπύργιο.

Η θέση του κάστρου: Το κάστρο βρίσκεται κτισμένο στην κορυφή βράχου που υψώνεται κάθετα. Απ' αυτό, η θέα απλώνεται μαγευτική προς όλες τις κατευθύνσεις: στα βόρεια, προς τις βόρειες ακτές του νησιού, τη στενόμακρη πεδιάδα και τη θάλασσα· στα βορειοανατολικά εκτείνεται προς την Καρπασία το υπόλοιπο της οροσειράς του Πενταδάκτυλου˙ στα ανατολικά και νοτιοανατολικά, η θέα απλώνεται προς τον κόλπο της Αμμοχώστου και την εκτεταμένη πεδιάδα της Μεσαορίας. Τέλος, στα δυτικά η θέα εκτείνεται σ' ένα μεγάλο τμήμα της οροσειράς του Πενταδάκτυλου.

Ολόγυρα κυριαρχεί το πράσινο, κι απ' αυτό ξεφυτρώνει ο γυμνός βράχος πάνω στον οποίο βρίσκεται κτισμένο το κάστρο. Ιδιαίτερα μαγευτική είναι η θέα προς τα δυτικά, όπου ξεδιπλώνονται οι ανώμαλες διαδοχικές κορφές της οροσειράς του Πενταδάκτυλου, αλλά και προς τα βόρεια όπου οι απότομοι βράχοι της βόρειας πλευράς του κάστρου καταλήγουν σε μια σειρά από λοφίσκους με απαλές καμπύλες που εκτείνονται μέχρι τη θάλασσα.

Τόσο η ανατολή όσο και η δύση του ήλιου είναι καταστάσεις ιδιαίτερα όμορφες όταν ο επισκέπτης τις απολαμβάνει από το ύψος του κάστρου, που σήμερα περιβάλλεται από θρύλους.

Πηγή:

1. Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια