Κλήμης Ε' Πάπας

Image

Ο Πάπας Κλήμης Ε΄ (Clément V, 1264 - 20 Απριλίου 1314), γεννημένος ως Ρεϊμόν Μπερτράν ντε Γκοτ, ήταν Πάπας από τις 5 Ιουνίου του 1305 έως τον θάνατό του το 1314. Κατέστειλε τους Ναΐτες Ιππότες και επέτρεψε την εκτέλεση πολλών μελών από τα μέλη τους και ως Πάπας μετέφερε την έδρα από τη Ρώμη στην Αβινιόν, εγκαινιάζοντας την περίοδο του παπισμού στην Αβινιόν.

 

Ο Ρεϊμόν Μπερτράν ντε Γκοτ γεννήθηκε στο Βιλαντρώ και έγινε ιερέας (canon) στον καθεδρικό του Σαιν-Αντρέ στο Μπορντώ, μετά γενικός εφημέριος (vicar-general) στον αδελφό του αρχιεπίσκοπο της Λυών, που τον έκανε καρδινάλιο και επίσκοπο του Άλμπανο. Έπειτα έγινε επίσκοπος του Σαιν-Μπερτράν-ντε-Κομάζ, όπου επέκτεινε και εξωράισε τον εκεί καθεδρικό ναό. Έγινε chaplain στον πάπα Βονιφάτιο Η΄, ο οποίος τον έκανε αρχιεπίσκοπο του Μπορντώ το 1297.

Το 1304 απεβίωσε ο πάπας Βενέδικτος ΙΑ΄ και διαμάχες ξέσπασαν μεταξύ των Γάλλων και Ιταλών καρδιναλίων για ένα έτος, ώσπου στην Περούτζια το Κονκλάβιο εξέλεξε τον Μπερτράντ τον Ιούνιο του 1305. Δεν ήταν Ιταλός, ούτε καρδινάλιος και ίσως τον εξέλεξαν ως ουδέτερο. Ο σύγχρονος χρονογράφος Τζιοβάνι Βιλάνι αναφέρει πως είχε δεσμευτεί πριν την εκλογή του με επίσημη συμφωνία με τον Φίλιππο Δ΄, αλλά αυτό δεν φαίνεται αλήθεια. Ο Μπερτράντ το έμαθε στο Μπορντώ και βιάστηκε να έλθει στην Ιταλία. Επέλεξε να κάνει τη στέψη του στη Λυών και πήρε το όνομα Κλήμης Ε΄. Η τελετή έγινε στις 14 Νοεμβρίου με μεγαλοπρέπεια και ο Φίλιππος Δ΄ ήταν παρών. Ανάμεσα από τις πρώτες πράξεις του ήταν να κάνει εννέα Γάλλους καρδινάλιους.

 

Νωρίς το 1306 από την παπική βούλα Clericis Laicos αφαίρεσε όσα στοιχεία έμοιαζαν να θίγουν τον βασιλιά της Γαλλίας και απέσυρε την τρομερή βούλα Unam Santam του Βονιφάτιου Η' που ισχυριζόταν την υπεροχή του πάπα επάνω από τους κοσμικούς κυβερνήτες, μια βούλα που είχε απειλήσει τα σχέδια του Φιλίππου Δ'.

 

Η δίκη των Ναΐτών ιπποτών

Την Παρασκευή 13 Οκτωβρίου 1307 εκατοντάδες Ναΐτών ιπποτών συνελήφθησαν στη Γαλλία, μία πράξη προφανώς με οικονομικά κίνητρα, που την ανέλαβαν οι γραφειοκράτες για να αυξήσουν το κύρος του Στέμματος. Η παρότρυνση ήταν του Φιλίππου Δ', που από την πρώτη ημέρα της στέψης του Κλήμη Ε' κατηγορούσε τους Ναΐτες για τοκογλυφία, αύξηση τόκων, εξαπάτηση, αίρεση, σοδομισμό, ανηθικότητα και καταχρήσεις. Οι ενδοιασμοί του πάπα υπερκεράστηκαν από το αυξανόμενο αίσθημά του ότι οι αστική Γαλλία δεν μπορεί να περιμένει την Εκκλησία, αλλά θα έπρεπε να δράσει ανεξάρτητα.

 

Ο Κλήμης Ε' ενέδωσε στις πιέσεις για δίκη, που ξεκίνησε στις 2 Φεβρουαρίου 1309 στην Αβινιόν και κράτησε δύο έτη. Το Φεβρουάριο του 1311 ο Φίλιππος Δ' έγραψε στον πάπα να αφήσει τη διαδικασία για το επικείμενο Συμβούλιο της Βιέννης, πράγμα που έγινε. Ο Κλήμης Ε' για να εκπληρώσει την επιθυμία του βασιλιά, συγκάλεσε Συμβούλιο στη Βιέννη, το οποίο όμως αρνήθηκε να καταδικάσει τους Ναΐτες ως αιρετικούς. Ο πάπας κατάργησε το Τάγμα, που η φήμη του είχε πια αμαυρωθεί και δεν μπορούσε να τους έχει ως τραπεζίτες. Οι Γαλλικές κτήσεις τους δόθηκαν στο Τάγμα του Αγ. Ιωάννου, αλλά ο Φίλιππος Δ' τις κράτησε ως το θάνατό του· επίσης απαλλοτρίωσε την τράπεζά τους.

 

 

Κατάργηση του τάγματος στην Κύπρο

Ο Πάπας κατάργησε και το τάγμα των Ναϊτών ιπποτών στην Κύπρο και αποφάσισε τη μεταβίβαση όλης του της περιουσίας στο τάγμα των Ιωαννιτών ιπποτών, το 1312-13. Η τεράστια περιουσία των Ναϊτών στην Κύπρο, που περιελάμβανε τουλάχιστον 47  χωριά, προστέθηκε σ’ εκείνη των Ιωαννιτών ή, όπως αλλιώς λέγονται, των ιπποτών του Νοσοκομείου (Σπιταλλιῶτες κατά τον Λεόντιο Μαχαιρά). Η σχετική απόφαση για διάλυση κι εξαφάνιση του τάγματος των Ναϊτών είχε παρθεί από το 1308. Επειδή όμως οι Ναΐτες είχαν υποστηρίξει στην Κύπρο τον Αμάλριχο Λουζινιανό που είχε κατορθώσει με πραξικόπημα να εκθρονίσει τον αδελφό του και νόμιμο βασιλιά του νησιού Ερρίκο Β' (1285-1324), ο Αμάλριχος δίστασε να εφαρμόσει την εντολή. Τελικά όμως η εντολή εφαρμόστηκε τον Νοέμβριο του 1313, κι αφού πιο πριν, στις 3 Απριλίου του 1312, ο πάπας Κλήμης την είχε επικυρώσει τελεσίδικα στη σύνοδο της Βιέννης.

 

Ο Κύπριος μεσαιωνικός χρονογράφος Λεόντιος Μαχαιράς αφηγείται στο Χρονικόν του (παράγραφοι 13 έως 17) πως είχε πάρει ο πάπας την απόφαση να εξαλείψει τους Ναΐτες {Τεμπλιῶτες) επειδή εἶνε εἰς μέγαν κακόν καί ἀρνοῦνται τόν θεόν καί ὃλους τούς ἁγίους, καθώς και πως εκτελέστηκε στην Κύπρο βίαια η απόφαση. Βλέπε για τα γεγονότα αυτά λεπτομέρειες στο λήμμα Ναΐτες ιππότες καθώς και στο λήμμα Ιωαννίτες ιππότες.