Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Πέντε μέρες μετά το προδοτικό πραξικόπημα και την ανατροπή του Προέδρου Μακαρίου, το έγκλημα στην Κύπρο ολοκληρώνεται με την εισβολή της Τουρκίας η οποία έδωσε στην «ειρηνευτική επιχείρηση» την κωδική ονομασία «Αττίλας» και με το σύνθημα ««Η Αϊσέ μπορεί να πάει διακοπές» έσπειρε στο νησί τον όλεθρο και την καταστροφή.

 

Την προηγούμενη μέρα πέντε πολεμικά πλοία και 31 αποβατικά αναχωρούν από την Τουρκία με προορισμό την Κύπρο, μεταφέροντας 3,000 άνδρες. Συμμετείχαν συνολικά στην εισβολή γύρω στους 40,000 άνδρες υπό τη διοίκηση του αντιστράτηγου Νουρετίν Ερσίν.

 

Ο Πρωθυπουργός της Τουρκίας Μπουλέντ Ετζεβίτ σε μια προσπάθεια να βρει συμμάχους και να προωθήσει την απόφαση του για εισβολή στην Κύπρο, πήγε στο Λονδίνο όπου είχε συνομιλίες με τον Πρωθυπουργό Γουίλσων, αλλά δεν πήρε αυτό που ήθελε. Επέστρεψε στην  Άγκυρα. Τώρα πια είχε τη δικαιολογία να δράσει μονομερώς αφού το Λονδίνο, η τρίτη εγγυήτρια δύναμη, δεν δεχόταν την πρόταση του.

 

Στις πέντε και είκοσι το πρωί της 20ης Ιουλίου αρχίζει η τουρκική εισβολή στην περιοχή Πέντε Μίλι της Κερύνειας, σε μια συνδυασμένη επιχείρηση από θάλασσα και αέρα.

 

Τουρκικά αεροπλάνα πολυβολούν και σφυροκοπούν την περιοχή της απόβασης ενώ το τουρκικό ναυτικό βομβαρδίζει από τη θάλασσα την περιοχή. Ταυτόχρονα τουρκικά πολεμικά μεταγωγικά αεροπλάνα και ελικόπτερα περνούν πάνω από τον Πενταδάκτυλο και αποβιβάζουν δυνάμεις στον θύλακα Λευκωσίας- Αγίου Ιλαρίωνος, τον οποίο ελέγχουν απόλυτα οι Τούρκοι από το 1964.

 

Το χρονικό λεπτό προς λεπτό

Μιάμιση ώρα νωρίτερα και συγκεκριμένα στον Κυπριακό εναέριο χώρο στις 4 το πρωί  ο πιλότος των Κυπριακών Αερογραμμών Ανδρέας Μαρνέρος ετοιμάζεται να προσγειώσει το αεροπλάνο του στο αεροδρόμιο Λευκωσίας.

 

Γύρω από την Κύπρο βλέπει με το ραντάρ του μεγάλο αριθμό πλοίων και κάνει μια βόλτα πάνω από αυτά και σημειώνει την ύπαρξη 29 σκαφών με μεγαλύτερη συγκέντρωση στις βόρειες ακτές. Ζητά άδεια να προσγειωθεί και οι αρμόδιοι του ανακοινώνουν ότι δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα. Σε λίγο προσγειώνεται στο αεροδρόμιο Λευκωσίας.

 

Στον Πενταδάκτυλο, στο κάστρο του Αγίου Ιλαρίωνα, το οποίο ελέγχεται από τους Τούρκους εκδηλώνονται μεγάλες πυρκαγιές. Οι φωτιές όμως δεν μετακινούνται και ανάβουν συνεχώς δίνοντας το στίγμα του υψώματος από πολύ μακριά μέσα στη θάλασσα. Στις 4.30 το πρωϊ ο τουρκικός στόλος βρίσκεται σε απόσταση ενός χιλιομέτρου από την ακτή του Πέντε Μιλίου, στην περιοχή της Κερύνειας.

 

Η ώρα 4.49 το πρωϊ ο Πρωθυπουργός της Τουρκίας Μπουλέντ Ετζεβίτ μεταβαίνει στο Γενικό Επιτελείο όπου εύχεται καλή επιτυχία στους Στρατηγούς. Στις πέντε το πρωί το πρώτο τουρκικό πολεμικό αεροπλάνο απογειώνεται από αεροπορική βάση της Τουρκίας.

 

Μεταξύ 5.15 και 5.20 το πρωϊ αρχίζει η ρίψη αλεξιπτωτιστών στην περιοχή του τουρκικού θύλακα Λευκωσίας- Αγίου Ιλαρίωνα, από τουρκικά μεταγωγικά αεροπλάνα.

 

Στις 5.20 το πρωϊ αρχίζει η απόβαση τουρκικών δυνάμεων στο Πέντε Μίλι, ολοκληρώνοντας το δεύτερο σκέλος του δίδυμου εγκλήματος κατά της Κυπριακής Δημοκρατίας.

 

Οι 3,000 στρατιώτες που αποβιβάστηκαν στο Πέντε Μίλι, μέσα σε τρεις ημέρες, όσο δηλαδή διήρκεσε η πρώτη φάση της εισβολής, κατορθώνουν να προχωρήσουν προς την Κερύνεια και να ενώσουν το προγεφύρωμά τους που δημιούργησαν στο σημείο της απόβασης, την περιοχή Πέντε Μίλι, δυτικά της Κερύνειας, με τον τουρκικό θύλακα Λευκωσίας -Πενταδακτύλου. Η Κυπριακή Εθνοφρουρά αντιστέκεται αλλά λόγω της αποδιοργάνωσης που προκάλεσε το Πραξικόπημα δεν μπορεί να ανταποκριθεί. 

 

Αθήνα -Αγκυρα 

Στις 5.20 το πρωί της 20ης Ιουλίου, ο Υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Τουρχάν Γκιουνές ενημερώνει τον Τζόζεφ Σίσκο, ΥΦΥΠΕΞ των ΗΠΑ για την έναρξη της εισβολής. Ο Σίσκο είχε μεταβεί στην Άγκυρα συνεχίζοντας τις συνομιλίες του με τον Πρωθυπουργό Ετζεβίτ προσπαθώντας να τον πείσει να αναβάλει την εισβολή.

 

Ο διάλογος των δυο ανδρών:

ΣΙΣΚΟ: Οι Έλληνες με πληροφόρησαν ότι είναι διατεθειμένοι να αλλάξουν τους

αξιωματικούς που πήραν μέρος στο πραξικόπημα και με την πάροδο κάποιου χρόνου να αλλάξουν τον Σαμψών.

ΕΤΖΕΒΙΤ: Πώς είναι δυνατό να δεχθούμε έτσι απλά την αλλαγή των αξιωματικών. Είμαι βέβαιος ότι απλώς στη θέση των νεκρών θα τοποθετήσουν ζωντανούς.

ΣΙΣΚΟ: Σας πληροφορώ ότι πρόκειται να υπάρξει αυτοσυγκράτηση. Από την άλλη η Ελλάδα είναι έτοιμη να αρχίσει πόλεμο. Ξέρετε πολύ καλά τι σημαίνει αυτό. Δεν μπορούμε να δεχθούμε το γκρέμισμα του ΝΑΤΟ.

ΕΤΖΕΒΙΤ: Εμείς δεν είμαστε διατεθειμένοι να κάνουμε πόλεμο με την Ελλάδα. Αλλά εφ όσον δεχθούμε επίθεση θα απαντήσουμε.

ΣΙΣΚΟ: Ξεχνάτε φαίνεται τη σοβιετική απειλή.

ΕΤΖΕΒΙΤ: Αυτό πολύ περισσότερο από μας να το πείτε στους Ελληνες.

ΣΙΣΚΟ: Κάναμε ότι μπορούσαμε με τους Ελληνες. Φτάσαμε στο σημείο να

τους προειδοποιήσουμε ότι σε περίπτωση πολέμου θα τους κόψουμε κάθε

βοήθεια.

ΓΚΙΟΥΝΕΣ (Υπουργός Εξωτερικών): Θέλω να πιστεύω ότι με τη θέληση σας ή όχι μας δίδετε λανθασμένες πληροφορίες. Διότι η Ελλάδα εδώ και έξη μήνες έχει δηλώσει ότι δεν έχει καμμιά ανάγκη της αμερικανικής βοήθειας και δεν τη θέλει.

ΣΙΣΚΟ: Αλλά τότε τι θα γίνει με το ΝΑΤΟ;

ΕΤΖΕΒΙΤ: Δεν πιστεύουμε πια σε τίποτα. Έχουμε χάσει την εμπιστοσύνη μας. Δεν είναι δυνατό να μας ικανοποιήσει καμιά σας δήλωση.

Στις 3 το πρωϊ ο Ετζεβίτ προχωρεί κανονικά με τους σχεδιασμούς του. Ο ΥΠΕΞ Τουράν Γκιουνές δίνει στο βοηθό του ένα κτυπτογράφημα που αποστέλλεται γύρω στις 3 το πρωϊ προς όλες τις πρεσβείες του εξωτερικού και στο οποίο αναφέρονται τα εξής:

« Συνεπεία του πραξικοπήματος στην Κύπρο έχει καταλυθεί το συνταγματικό καθεστώς. Η Τουρκία έθεσε σε κίνηση το μηχανισμό διαβουλεύσεων της Συνθήκης Εγγυήσεως. Επειδή δεν επετεύχθησαν αποτελέσμαστα, με την αυγή θα επέμβει μονομερώς στην Κύπρο».

 

Ακολουθεί νέα συνάντηση του Ετζεβίτ με το Σίσκο, ο οποίος μάταια προσπαθεί να πείσει τον Τούρκο Πρωθυπουργό να αναβάλει την εισβολή ζητώντας 48 ώρες για να μεταφέρει σχέδιο λύσης του Κυπριακού.

 

ΕΤΖΕΒΙΤ: Οχι κύριε Σίσκο, είναι πλέον πολύ αργά...

ΣΙΣΚΟ: Δηλαδή σαν να λέμε εγώ μιλώ στον αέρα;

ΕΤΣΕΒΙΤ: Μάλιστα.

ΣΙΣΚΟ: Μήπως άρχισε η εισβολή;

ΕΤΖΕΒΙΤ: Οπου νάναι αρχίζει. Τα αεροσκάφη σε λίγο θα ξεκινήσουν.

- Ο Ετζεβίτ προχωρεί στο Υπουργικό Συμβούλιο το οποίο ενημερώνει.

Στις 5.45 το πρωί ο Πρέσβης της Ελλάδας στην Άγκυρα Κοσμαδόπουλος καλείται στο Υπουργείο Εξωτερικών της Τουρκίας για να ενημερωθεί από τον Τουράν Γκιουνές για την έναρξη της τουρκικής εισβολής. Σε ενημερωτικό του σημείωμα στη Χούντα των Αθηνών ο πρέσβης αναφέρει:

ΑΠΟ: Πρεσβείαν Αγκύρας

 

ΠΡΟΣ: ΥΠΕΞ

Ωραν 05.45 κληθείς κατεπειγόντως συνηντήθην με Υπουργόν Εξωτερικών κ. Γκιουνές, όστις μοι ανεκοίνωσεν εξής:

 

«Τουρκική Κυβέρνησις πληροφορεί ελληνικήν Κυβέρνησιν ότι απεφάσισε να κάμη χρήσιν άρθρου 4 εδάφιον 2 Συνθήκης Εγγυήσεως. Ενέργεια αύτη τουρκικής κυβερνήσεως τοποθετείται αυστηρώς εντός πλαισίου συμβατικής ταύτης διατάξεως και αποβλέπει εις επαναφοράν εις κατάστασιν πραγμάτων οριζομένων εν ειρημένη συνθήκη. Προστίθεται ότι κατά συνομιλίας μετά κ. Σίσκο διεβεβαιώσαμεν τούτον ότι τουρκικά στρατεύματα δεν θα ανοίξουν ποτέ πυρ εφ όσον το αυτό πράξουν δυνάμεις αίτινες ευρίσκονται εν νήσω.

 

Επαναλαμβάνεται ότι διά της ενεργείας ταύτης τουρκική κυβέρνησις δεν αποβλέπει ποσώς έλθη ένοπλον ρήξιν μετά Ελλάδος και ελπίζει έτι, ότι ενσυνεχεία της ενεργείας αυτής, έδαφος συνεννοήσεως θα ηδύνατο δημιουργηθή ευχερέστερον. Τουρκική Κυβέρνησις επαναλαμβάνει απόψεις της περί ανάγκης καλών σχέσεων μεταξύ δύο μελών ΝΑΤΟ, συγκεκριμένως Τουρκίας και Ελλάδος».

 

Στο ΡΙΚ ...Γυμναστική

Στη Λευκωσία στις 6.00 το πρωί το Κυπριακό Ραδιόφωνο που ελέγχεται από τους πραξικοπηματίες, αρχίζει την εκπομπή του με πρωϊνή γυμναστική, ενώ τα αεροπλάνα βομβαρδίζουν την Κύπρο.

Ο παράνομος Ραδιοσταθμός των Τουρκοκυπρίων Μπαϊράκ αναγγέλλει την έναρξη της εισβολής μεταδίδοντας «Οι τουρκικές ενοπλες δυνάμεις ήλθαν στην Κύπρο για να αποκαταστήσουν την ανεξαρτησία, εδαφική ακεραιότητα και ασφάλεια. Δεν είναι εχθροί σας, αλλά φίλοι και θα σας προστατεύσουν. Η επιχείρηση αυτή κατέστη αναπόφευκτη για την αποκατάσταση των δημοκρατικών δικαιωμάτων σας, για τη σωτηρία της ανεξάρτητης Κυπριακής Δημοκρατίας και για την εξασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ελευθερίας. Ο υπεύθυνος για όλα αυτά είναι η δικτατορία, η οποία επετέθη τις τελευταίες μέρες και απεπειράθη να δολοφονήσει τον εκλελεγμένο ηγέτη σας και να επιβάλει στη νήσο τις δικές της πολιτικές βλέψεις».

Στις 6.10 το πρωϊ Ο Μπουλέντ Ετζεβίτ ανακοινώνει από το Ραδιόφωνο ότι οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις έχουν αρχίσει την αποβατική επιχείρηση στην Κύπρο, καθώς και τη ρίψη δυνάμεων από αέρος.

 

«Ο Θεός να καταξιώσει την επιχείρηση αυτή για το καλό του Έθνους μας, του συνόλου των Κυπρίων και της ανθρωπότητας. Πιστεύουμε ότι μ αυτό τον τρόπο προσφέρουμε υπηρεσίες στην ανθρωπότητα και στην ειρήνη. Πιστεύω ότι οι δυνάμεις μας δεν θα βρουν αντίσταση και δεν θα υπάρξει αιματηρή σύγκρουση. Εμείς στην πραγματικότητα δεν πηγαίνουμε εκεί για να πολεμήσουμε αλλά για να επιβάλουμε την ειρήνη. Κομίζουμε την ειρήνη όχι μόνο στους Τούρκους, αλλά και στους Έλληνες της μεγαλονήσου. Καταλήξαμε στην απόφαση αυτή αφού εξαντλήσαμε τα πολιτικά και διπλωματικά μέσα. θεωρώ χρέος μου να εκφράσω τις ευχαριστίες μου σ όλες τις φίλες χώρες, ιδιαίτερα στη φίλη και σύμμαχο χώρα της Αμερικής και την Αγγλία, με τις οποίες τελευταία είχαμε στενές διαβουλεύσεις. Τις ευχαριστώ για τις προσπάθειες και την καλή διάθεση που επέδειξαν για την επίλυση του θέματος δίχως επέμβαση, και μέσω της διπλωματικής οδού. Εάν οι προσπάθειες αυτές δεν απέδωσαν, υπαίτιες αναμφίβολα δεν είναι οι χώρες αυτές που έδειξαν την καλή τους θέληση. Εύχομαι και πάλι την καταξίωση της επιχειρήσεως αυτής για το καλό της ανθρωπότητας, του Έθνους και του συνόλου των Κυπρίων. Εύχομαι όπως ο Θεός προστατεύει το Έθνος μας και ολόκληρη την ανθρωπότητα από δεινά».

 

Αναμένει απάντηση από Αθήνα 

Στην Άγκυρα ο Πρέσβης της Ελλάδας Κοσμαδόπουλος, κάθεται με τον τεχνικό του για τις επικοινωνίες στο γραφείο του. Περιμένουν να βγάλει κάτι το τηλέτυπο, μετά την αποστολή του μηνύματος στην Αθήνα.

 

Αναφέρει ο Πρέσβης σε μαρτυρία του: «Τίποτε. Βουβό. Ρωτούσαμε κάθε 15 λεπτά τους τηλετυπιστές του Υπουργείουμήπως έχουν κάτι. Τίποτε, απαντούσαν. θα καπνίσαμε, έτσι, ίσαμε ένα πακέτο τσιγάρα ο καθένας μας».

 

Στις 7.30 το πρωί φθάνει στην Αθήνα Ο Αμερικανός Υφυπουργός Εξωτερικών σε μια ύστατη προσπάθεια να πείσει την Ελλάδα να μη βγει στον πόλεμο, για να αποτρέψει ελληνοτουρκικήσύγκρουση.

 

Πραγματοποιείται σύσκεψη στο γραφείο του αρχηγού των Ενόπλων Δυνάμεων. Στη σύσκεψη παρίσταται και ο αόρατος δικτάτορας Δημήτριος Ιωαννίδης ο οποίος απευθυνόμενος στο Σίσκο του λέγει: « Μας εξαπατήσατε. Ημείς θα κηρύξωμεν τον πόλεμον».

 

 Αναχωρεί από την αίθουσα και αργότερα επιστρέφει και με νεύματα, σύμφωνα με τον αρχηγό του Στόλου Πέτρου Αραπάκη, αφήνει να εννοηθεί ότι η έκρηξη του είναι σκόπιμη για εκφοβισμό των Αμερικανών.

 

Στις οκτώ το πρωί εκδίδεται στη Λευκωσία το πρώτο πολεμικό ανακοινωθέν:

«Ανακοινούται ότι την πρωϊαν της σήμερον τουρκικά αεροσκάφη, άνευ προειδοποιήσεως, υπούλως και ανάνδρως, προσέβαλον τον σταθμόν ραντάρ, εβομβάρδισαν το στρατόπεδον της ΕΛΔΥΚ και έρριψαν εντός του τουρκοκυπριακού θυλάκου Λευκωσίας- Αγύρτας μικράν δύναμιν αλεξιπτωτιστών. Αι ελληνικαί κυπριακαί δυνάμεις αντιμετωπίζουν μετά γενναιότητος και πρωτοφανούς ενθουσιασμού την απρόκλητον επίθεσιν του τουρκικού σωβινισμού. Ο εχθρός ουδέν κατόρθωσε να επιτύχη. Μέχρι στιγμής κατερρίφθησαν τρία εχθρικά αεροσκάφη. Ουδεμία απώλεια εσημειώθη εις τας ημετέρας δυνάμεις».

 

Ξεκινούν οι μάχες

Με την έναρξη της εισβολής η περιοχή της Κερύνειας δέχεται τους πρώτους βομβαρδισμούς. Πρώτοι στόχοι το στρατόπεδο της περιοχής Γλυκιώτισσας και μια ακταιωρός που έχει βγει στα ανοικτά. Ο Πενταδάκτυλος, και ιδιαίτερα η περιοχή Πέντε Μιλίου, όπου αρχίζει η απόβαση, φλέγεται από τους βομβαρδισμούς από τα τουρκικά πολεμικά αεροπλάνα και πλοία που έχουν προσεγγίσει στις ακτές της Κερύνειας.

 

Στη Λευκωσία και τις άλλες πόλεις αρχίζει με πολλή καθυστέρηση η επιστράτευση. Η διανομή του οπλισμού γίνεται με όλες τις τυπικότητες. Οι Εθνοφρουροί στέκονται στην ουρά για ώρες για να υπογράψουν την παραλαβή μέχρι και της τελευταίας σφαίρας ενώ ο Πενταδάκτυλος φλέγεται και οι Τούρκοι εισβάλλουν κατά κύματα.

 

Στις 8.00 το πρωϊ στην Άγκυρα ο Έλληνας Πρέσβης Κοσμαδόπουλος βάζει τον τεχνικό του για τις επικοινωνίες να ρωτήσει τί μεταδίδει το ραδιόφωνο της Αθήνας. Απάντηση:

«Αθηνών μεταδίδει τραγούδια, 2ον: Κρητικά, Ενόπλων: Γυμναστική».

Ο Πρέσβης σε μαρτυρία του αναφέρει ότι «Εδώ και δυο ώρες, οι τουρκικές δυνάμεις εισβολής πατούσαν την Κύπρο και στον ελληνικό λαό δεν έχει λεχθεί τίποτε. Του προσφερόταν μουσική τέρψη και εωθινή γυμναστική. Έμεινα στα γραφεία. Προτού μεσημεριάσει άρχισαν να κουδουνίζουν τα τηλέτυπα, επιτέλους. Έτρεξα. Και διάβασα:

 

«ΑΠΟ: ΥΠΕΞ

ΠΡΟΣ: Πρεσβείαν Αγκύρας.

Δι Α.Ε. κ. Κοσμαδόπουλον.

Κατόπιν τουρκικής επιθέσεως εν Κύπρω ζητήσατε υμέτερα διαβατήρια και

επιστρέψατε Αθήνας».

ΚΥΠΡΑΙΟΣ

Ο Πρέσβης  υποβάλλει την παραίτηση του και αναχωρεί μέσω Συρίας.

Ζητείται αποστολή βοήθειας

------------------------

Στις 8.30 το πρωϊ της 20ης Ιουλίου ο Πρέσβης της Κύπρου στην Αθήνα Νίκος Κρανιδιώτης συναντάται με τον Υπουργό Εξωτερικών Κυπραίο από τον οποίο ζητεί αποστολή βοήθειας στο νησί.

Την ίδια ώρα συγκαλείται στην ελληνική πρωτεύουσα πολεμικό Συμβούλιο το οποίο αποφασίζει αποστολή στην Κύπρο Μοίρας Καταδρομών το βράδυ με τέσσερα αεροσκάφη της Ολυμπιακής Αεροπορίας. Η αποστολή τελικά ματαιώνεται λόγω καθυστέρησης στη συγκέντρωση των ανδρών της Μοίρας, βλάβης ενός από τα αεροσκάφη και αδυναμίας εκτέλεσης της αποστολής κατά τη διάρκεια της νύκτας.

 

Η Αθήνα αποφασίζει την κήρυξη γενικής επιστράτευσης.

 

Στη Λευκωσία στις 8.30 το πρωϊ εκδίδεται το δεύτερο πολεμικό Ανακοινωθέν. «Ανακοινούται ότι αι ελληνικαί Κυπριακαί Ενοπλοι Δυνάμεις απήντησαν ήδη διά των πυροβόλων των εις τον ιταμόν εισβολέα. Εν συνεχεία του προηγουμένου πολεμικού ανακοινωθέντος ανακοινούται ότι κατερρίφθη και έτερον εχθρικόν πολεμικόν αεροσκάφος. Αι ημέτεραι δυνάμεις έμπλεαι πολεμικού ενθουσιασμού αγωνίζονται σθεναρώς».

 

Στις 8.40 Ο Υποστράτηγος Χανιώτης που υπηρετεί ως Αρχηγός του Πρώτου Κλάδου στο Αρχηγείο Ενόπλων Δυνάμεων της Ελλάδας δίνει την πρώτη διαταγή τηλεφωνικώς από την Ελλάδα στο ΓΕΕΦ για εφαρμογή σχεδίου που αποτελεί τον αμυντικό σχεδιασμό της άμυνας της Κύπρου και σε τμήματα των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων που εμπλέκονται μόνο με εντολή του Αρχηγείου. Μέχρι τη στιγμή αυτή οι δυνάμεις της Εθνοφρουράς έχουν διαταγή να τηρούν αυτοσυγκράτηση. Οπουσημειώνεται ανταλλαγή πυρών αυτό γίνεται μέχρι στιγμής με πρωτοβουλία των τοπικών διοικητών.

 

Το μεσημέρι της 20ης Ιουλίου ο Αρχηγός του Ναυτικού Ναύαρχος Αραπάκης, σε συνεννόηση με τον Αρχηγό των Ενόπλων Δυνάμεων Γρηγόρη Μπονάνο, διατάζει τα δυο από τα τρία υποβρύχια που βρίσκονται στην περιοχή της Ρόδου να πλεύσουν προς την Κερύνεια προκειμένου, με νεότερη διαταγή, να πάρουν θέση πολεμικής περιπολίας μεταξύ Κύπρου και Τουρκίας.

Αργότερα, κατά τον Αραπάκη, «η φράσις αύτη κατόπιν νεωτέρας διαταγής ετέθη εις την διαταγήν απόπλου ως ήτο φυσικόν, διότι η Κυβέρνησις ουδεμίαν μέχρι της στιγμής εκείνης απόφασιν είχε λάβει περί κηρύξεως πολέμου ή προσβολής τουρκικών δυνάμεων».

 

Στις 3 το απόγευμα και ενώ η Κύπρος φλέγεται, η Χούντα των Αθηνών λύει τη σιωπή της. Ο Στρατηγός Γκιζίκης, απευθύνει διάγγελμα στον Ελληνικό λαό το οποίο καταλήγει ως εξής: «Οι ένοπλες δυνάμεις στην Κύπρο αγωνίζονται για απόκρουση της εισβολής. Υφιστάμενοι επίθεση, ως Έλληνες, πιστοί στις παραδόσεις της Ιστορίας μας είμαστε υποχρεωμένοι να αμυνθούμε. Θα το πράξουμε έχοντας επίγνωση της ιστορικής ευθύνης έναντι του Έθνους μας και με βεβαιότητα ότι οι Ελληνικές Ενοπλες Δυνάμεις έχουν την ικανότητα και τη θέληση, όπως αποδείξουν κάθε στιγμή σε κάθε επιτιθέμενο το άφρον της ενέργειας του. Η Ελλάδα εν όψει της κατάστασης που δημιουργήθηκε κήρυξε γενική επιστράτευση».

 

Συμβούλιο Ασφαλείας

Στη Νέα Υόρκη το απόγευμα της 20ης Ιουλίου συνέρχεται το Συμβούλιο Ασφαλείας το οποίο εγκρίνει το ψήφισμα 353 με το οποίο ζητείται κατάπαυση του πυρός και αποχώρηση των ξένων στρατευμάτων από την Κύπρο, τερματισμός κάθε ξένης στρατιωτικής επέμβασης και έναρξη συνομιλιών μεταξύ των τριών Εγγυητριών Δυνάμεων της Κύπρου για αποκατάσταση της ειρήνης και της συνταγματικής Κυβέρνησης στο νησί.

 

Στις Βρυξέλλες συνέρχεται το Συμβούλιο των Μονίμων Αντιπροσώπων χωρών- μελών του ΝΑΤΟ, το οποίο όμως αποφεύγει να πάρει ουσιαστικά θέση.

 

Στις 10 το βράδυ το 16ο Πολεμικό Ανακοινωθέν που εκδίδεται στη Λευκωσία αναφέρει:

«Ανακοινούται ότι εις Λεμεσόν ήρχισεν η παράδοσις των εκεί Τουρκοκυπρίων. Εις Πάφον κατελήφθη το ήμισυ της Τουρκικής συνοικίας Μούτταλος, ενώ ήρχισε η παράδοσις της υπολοίπου συνοικίας. Εις Λάρνακα ήρχισεν η παράδοσις των τουρκοκυπρίων πόλεως Λάρνακος. Ανακοινούται ωσαύτως ότι κατελήφθησαν τα τουρκικά χωριά Επηχώ, Ξερομονάστηρο, Πέτρα Διγενή, Μπέκιογιου, επίκειται δε η κατάληψις του Τζάος. Παραλλήλως άλλαι ημέτεραι δυνάμεις εισεχώρησαν εις μέγα βάθος εις τον θύλακα Λευκωσίας- Αγύρτας. Διά του παρόντος διαψεύδονται αι μεταδοθείσαι ειδήσεις υπό του διεξάγοντος ανθελληνικήν προπαγάνδαν Βρεττανικού ραδιοσταθμού Μπι Μπι Σι. Γνωστοποιείται ότι ουδέν αναληθέστερον των όσων μετέδωσε το Μπι Μπι Σί περί καταλήψεως της Κυρηνείας και τουρκικής αποβάσεως εις Λεμεσόν. Αι εν λόγω περιοχαί ελέγχονται πλήρως υπό των ημετέρων ενόπλων δυνάμεων».

 

Τα μεσάνυκτα της 20ης Ιουλίου η Ελλάδα αποφασίζει να αποστείλει ενισχύσεις στην Κύπρο. Μοίρα Καταδρομών μεταφέρεται με τέσσερα αεροσκάφη της Ολυμπιακής Αεροπορίας από το Αεροδρόμιο της Μίκρας στη Σούδα. Τελικά η Μοίρα δεν αναχωρεί γιατί σπάζουν κατά ένα περίεργο τρόπο τα τέσσερα ελαστικά του δεξιού συστήματος προσγείωσης αεροσκάφους, οι δε αξιωματικοί επικαλούνται έλλειψη χρόνου στην αναχώρηση των αεροσκαφών για την Κύπρο.

 

» Βλέπε λήμμα: Επιχείρηση Νίκη

 

Το ΓΕΕΦ στη Λευκωσία δίνει τη μοναδική διαταγή για διενέργεια επίθεσης κατά τη διάρκεια της πρώτης ημέρας της εισβολής. Διατάζεται η αποστολή δύο Ταγμάτων για εξάλειψη του προγεφυρώματος των Τούρκων στην περιοχή της Κερύνειας. Όμως και αυτή δεν εκτελείται διότι τα τάγματα δεν φθάνουν στoυς χώρους εξόρμησης.

 

Τα επόμενα 24ωρα η Τουρκική αεροπορία επαναλαμβάνει το σφυροκόπημα των θέσεων της Εθνικής Φρουράς στην περιοχή του προγεφυρώματος που δημιουργεί η Τουρκία στην περιοχή του Πέντε Μίλι.

 

Στις 22 του Ιούλη οι τουρκικές δυνάμεις εισβολής καταλαμβάνουν την Κερύνεια και συνενώνουν το προγεφύρωμα τους με το θύλακα Λευκωσίας- Αγίου Ιλαρίωνα. Καθώς εφαρμόζεται η κατάπαυση του πυρός ο Μπουλέντ Ετζεβίτ δηλώνει ότι η Κερύνεια θα μείνει για πάντα τουρκική.

 

Τις αυγινές ώρες της 22ας Ιουλίου Μοίρα Καταδρομέων από την Ελλάδα φθάνει στην Κύπρο με μεταγωγικά αεροπλάνα της Ελληνικής πολεμικής Αεροπορίας. Λόγω ασυνεννοησίας τα αεροπλάνα θεωρούνται ως τουρκικά τα οποία πραγματοποιούν επιχείρηση κατάληψης του αεροδρομίου. Ενα αεροπλάνο καταρρίπτεται και τρία υφίστανται ζημιές από πυρά της Κυπριακής Εθνικής Φρουράς. Τριάντα δύο Λοκατζήδες σκοτώνονται. Από την Σούδα είχαν αναχωρήσει 15 συνολικά αεροπλάνα αλλά τα δυο έχασαν τον προσανατολισμό τους, σύμφωνα με τους κυβερνήτες τους και με τη βοήθεια του σταθμού ραντάρ της Ζήρου προσγειώθηκαν τελικά στη Ρόδο.

 

» Βλέπε λήμμα: Οι συνέπειες της Τουρκικής Εισβολής

 

Απολογισμός 

Την πρώτη αυτή φάση της παράνομης τουρκικής εισβολής ακολούθησε και δεύτερη φάση κατά την οποία καταλήφθηκε η πόλη της Αμμοχώστου. Η Τουρκία έθεσε υπό παράνομη στρατιωτική κατοχή πέραν του 36% του εδάφους της Κυπριακής Δημοκρατίας, το οποίο και κατέχει μέχρι σήμερα.

 

Σ' αυτό περιλαμβάνονται δυο από τις έξι πόλεις της Κύπρου (Κερύνεια και Αμμόχωστος) και 204 χωριά (92 στην επαρχία Αμμοχώστου, 60 στην επαρχία Λευκωσίας, 48 στην επαρχία Κερύνειας και 4 στην επαρχία Λάρνακας). Στο ποσοστό αυτό περιλαμβάνεται και το ποσοστό της νεκρής ζώνης που ελέγχεται από τον ΟΗΕ.

 

Ως αποτέλεσμα της τουρκικής στρατιωτικής εισβολής και κατοχής, 162.000 Ελληνοκύπριοι εκτοπίστηκαν και έγιναν πρόσφυγες στην ίδια τους την πατρίδα και μέχρι σήμερα εμποδίζονται από τις κατοχικές αρχές να επιστρέψουν στα σπίτια και στις περιουσίες τους.

 

Κατά και μετά την τουρκική εισβολή, χιλιάδες Ελληνοκύπριοι είχαν συλληφθεί και κρατηθεί σε στρατόπεδα συγκέντρωσης στην Κύπρο από τον Τούρκους στρατιώτες και παραστρατιωτικούς, που ενεργούσαν υπό τις οδηγίες του τουρκικού στρατού. Επιπρόσθετα, πάνω από 2000 αιχμάλωτοι πολέμου είχαν μεταφερθεί παράνομα και κρατηθεί σε  φυλακές στην Τουρκία.

 

Κάποιοι από αυτούς εξακολουθούν να αγνοούνται. Εκατοντάδες άλλοι Ελληνοκύπριοι, τόσο στρατιώτες όσο και πολίτες (περιλαμβανομένων ηλικιωμένων, γυναικών και παιδιών) εξαφανίστηκαν σε περιοχές υπό τουρκική κατοχή και μέχρι σήμερα αγνοείται η τύχη τους.

 

Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις υπάρχουν καλά τεκμηριωμένες μαρτυρίες ότι τα αγνοούμενα πρόσωπα θεάθηκαν για τελευταία φορά εν ζωή στα χέρια του τουρκικού στρατού ή των παραστρατιωτικών ομάδων, που ενεργούσαν υπό τις οδηγίες και την ευθύνη των τουρκικών δυνάμεων κατοχής.

 

 

Πηγές:

1. Αρχείο Παναγιώτη Παπαδημήτρη, Ιστορική εγκυκλοπαίδεια της Κύπρου, 1878-1978 ( Papademetris.net). ΚΥΠΕ
2. Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια