Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Η Κυπροκλασική Εποχή χαρακτηρίζεται από τους αγώνες των Κυπρίων για ελευθερία και αποτίναξη του περσικού ζυγού. Σε αυτό τον αγώνα τους, που τελικά απέτυχε, είχαν βοηθούς και συμπαραστάτες τους Έλληνες, κυρίως τους Αθηναίους. Οι Έλληνες, με αναπτερωμένο το ηθικό μετά τους Περσικούς πολέμους και με ενισχυμένη την Αθηναϊκή συμμαχία, πίστευαν πως μια ελληνική ναυτική βάση στην Κύπρο θα ανέτρεπε πλήρως τα επεκτατικά σχέδια των Περσών και παράλληλα θα αποτελούσε αποτελεσματικό προγεφύρωμα για την προστασία του Αιγαίου. Όμως παρά τις επανειλημμένες προσπάθειές τους δεν κατάφεραν οι Έλληνες να απελευθερώσουν την Κύπρο. Με την υπογραφή της ειρήνης του Καλλία ( 449/8 π.Χ. ), οι Αθηναίοι παραιτούνται κάθε προσπάθειας για απελευθέρωση του νησιού.

Η εκστρατεία του 478 π.Χ

Οι Έλληνες, παρακινημένοι από το εθνικό αίσθημα για απελευθέρωση άλλων υπόδουλων Ελλήνων και από στρατηγικούς υπολογισμούς, ανέλαβαν σειρά από εκστρατείες για την απελευθέρωση της Κύπρου από τους Πέρσες. Μια ελληνική ναυτική βάση στην Κύπρο θα χτυπούσε καίρια τα επεκτατικά σχέδια των Περσών και θα αποτελούσε προγεφύρωμα για την προστασία του Αιγαίου. Οι νίκες κατά τους περσικούς πολέμους στο Μαραθώνα, στις Θερμοπύλες, στη Σαλαμίνα και στις Πλαταιές αναπτέρωσαν το ηθικό των Ελλήνων, κυρίως των Αθηναίων, και διέλυσαν το μύθο της παντοδυναμίας των Περσών.

Ο ιστορικός Θουκυδίδης γράφει ότι το 478 π. Χ. οι Έλληνες έστειλαν στην Κύπρο στόλο

( περισσότερα από 50 πλοία ) με ηγέτη τον Λακεδαιμόνιο στρατηγό Παυσανία που συνοδευόταν από τους Αθηναίους στρατηγούς Αριστείδη και Κίμωνα. Εύκολα και με την υποστήριξη των περισσοτέρων Κυπρίων απελευθερώθηκαν οι πόλεις που είχαν υποτάξει οι Πέρσες μετά την επανάσταση του 499 π.Χ. Η νίκη τους όμως εναντίον των Περσών ήταν εφήμερη, διότι μόλις ο στόλος των Ελλήνων απέπλευσε προς τον Ελλήσποντο για να συνεχίσει τον πόλεμο κατά των Περσών, οι Πέρσες επανήλθαν στην εξουσία.

Αργότερα, το 459 / 8 π. Χ. οι Αθηναίοι ανέλαβαν δεύτερη στρατιωτική αποστολή στην Κύπρο, στέλλοντας στο νησί τον στρατηγό Χαριτιμίδη με 200 πλοία.

Ο Αθηναίος στρατηγός κατάφερε να απελευθερώσει αρκετές πόλεις. Απέτυχε όμως τελικά και αυτή η επιχείρηση για απελευθέρωση του νησιού, διότι ο αθηναϊκός δήμος αποφάσισε να εγκαταλείψει την επιχείρηση στην Κύπρο.  Έτσι ο αθηναϊκός στόλος έπλευσε προς την Αίγυπτο για να υποστηρίξει την επανάσταση του αρχηγού των Αιγυπτίων Ίναρου που γινόταν εναντίον των Περσών, ελπίζοντας οι Αθηναίοι  στο μεγάλο κέρδος που θα είχαν, αν αποσπούσαν την Αίγυπτο από την περσική  κυριαρχία, η οποία ήταν ένας απέραντος σιτοβολώνας εκείνη την εποχή.  Οι Αθηναίοι όμως έπαθαν πανωλεθρία και έχασαν το μεγαλύτερο μέρος της δύναμής τους το καλοκαίρι του 454 π.Χ. Οι Κύπριοι, μαζί με τους Κίλικες, πήραν υποχρεωτικά μέρος στην επίθεση εναντίον της Αιγύπτου και φυσικά εναντίον του αθηναϊκού στόλου.

Εκστρατεία του Κίμωνα

Οι Αθηναίοι ανέλαβαν και τρίτη εκστρατεία στην Κύπρο, το 450 – 449 π. Χ., στέλλοντας 200 πλοία, με αρχηγούς τον Αναξικράτη και τον Κίμωνα. Ο Κίμων ήταν ο εμπνευστής του μεγαλεπήβολου σχεδίου να απελευθερώσει όλους τους υπόδουλους Έλληνες από τους Πέρσες. Αφού αναδιοργάνωσε τον αθηναϊκό στόλο, έπλευσε με 200 τριήρεις προς την Κύπρο. Από αυτά 60 πλοία αποσπάστηκαν από το κύριο σώμα του στόλου με προορισμό την Αίγυπτο, για να υποστηρίξουν την ανταρσία του Αμυρταίου στο Δέλτα του Νείλου, αποδυναμώνοντας το στόλο που έπλεε προς την Κύπρο. Το κύριο σώμα του περσικού στρατού στάθμευε στην Κιλικία, ενώ στη Σαλαμίνα υπήρχε ισχυρή περσική φρουρά. Ανάλογες φρουρές θα υπήρχαν στο Μάριον, το Κίτιον και αλλού, μετά την αποτυχία της κυπριακής επανάστασης και την αντικατάσταση των φιλελλήνων βασιλέων με φίλους των Περσών.

Στόχος του Κίμωνα ήταν να απελευθερώσει πρώτα το βορειοδυτικό τμήμα του νησιού, για να έχει το θαλάσσιο έλεγχο ανάμεσα στο Αιγαίο και στα νοτιοδυτικά παράλια της Μικράς Ασίας. Έτσι, αφού νίκησε το στόλο των Κιλίκων και των Φοινίκων στις ακτές της Πάφου, κατέλαβε το Μάριον, όπου εκθρόνισε τον φιλόπερση βασιλιά του Φοίνικα Σασμά και εγκατέστησε τον φιλέλληνα Στασίοικο, απελευθέρωσε τους Σόλους και πολιόρκησε το Κίτιον, το κέντρο της φοινικικής δύναμης στην Κύπρο. Ενώ πολιορκούσε το Κίτιον, ο Κίμων πέθανε από τραύμα ή ασθένεια.  Ακολούθως οι Αθηναίοι αποφάσισαν να λύσουν την πολιορκία ( μετά το θάνατο του Κίμωνα ) και να  ναυμαχήσουν στ΄ ανοικτά της Σαλαμίνας, όπου νίκησαν τους Πέρσες και τους Φοίνικες. Η νίκη αυτή αποδόθηκε στον Κίμωνα, για τον οποίο ελέχθη η φράση ΄΄ και νεκρός ενίκα΄΄. Επειδή οι Αθηναίοι στη ναυμαχία έχασαν και τον αρχηγό τους Αναξικράτη, επέστρεψαν στην Ελλάδα, χωρίς να πετύχουν και πάλιν την απελευθέρωση του νησιού από τους Πέρσες.

Ειρήνη του Καλλία 

Οι Αθηναίοι είχαν αντιληφθεί ότι έπρεπε να τερματίσουν τις στρατιωτικές επιχειρήσεις που γίνονταν μακριά από τη ζώνη επιρροής τους. Φορέας αυτής της νέας πολιτικής ήταν ο Περικλής. Το 449/8 π.Χ. έστειλε ο Περικλής τον Καλλία στην Περσία να συζητήσει τους όρους μιας συνθήκης ειρήνης με το Μεγάλο Βασιλέα. Μεταξύ άλλων η Ειρήνη του Καλλία έθετε οριστικό τέρμα στις εχθροπραξίες ανάμεσα στους Αθηναίους και τους Πέρσες. Σύμφωνα με ένα από τους όρους της ειρήνης αυτής οι ελληνικές πόλεις που βρίσκονταν ανατολικά της Φασήλιδος ( πόλη της Λυκίας, στη Μ. Ασία ) θα έμεναν κάτω από περσικό έλεγχο και οι Αθηναίοι δεσμεύονταν να μην επέμβουν ξανά πέρα από τη ΄΄ γραμμή΄΄ αυτή. Έτσι η Κύπρος παρέμενε πάλι κάτω από την κυριαρχία των Περσών.

Η στάση των Περσών στην Κύπρο έγινε περισσότερο εχθρική μετά την Ειρήνη του Καλλία και συνεργάζονταν στενότερα με το φοινικικό στοιχείο για να κρατήσουν την Κύπρο υπό τον έλεγχο τους. Παρόλη τη νέα πολιτική κατάσταση στο νησί, οι οικονομικές συναλλαγές Κύπρου – Ελλάδας συνεχίζονταν απρόσκοπτα.

Σύμφωνα με ένα από τους όρους της ειρήνης του Καλλία  οι ελληνικές πόλεις που βρίσκονταν ανατολικά της Φασήλιδος ( πόλη της Λυκίας, στη Μ. Ασία ) θα έμεναν κάτω από περσικό έλεγχο και οι Αθηναίοι δεσμεύονταν να μην επέμβουν ξανά πέρα από τη ΄΄ γραμμή΄΄ αυτή.

Πηγή:

• Polignosi