Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Η εκκλησία της Παναγίας του Κάμπου βρίσκεται στα δυτικά του χωριού Χοιροκοιτία, όχι μακριά από τα ερείπια του οικήματος του τάγματος των Ναϊτών που αργότερα ήλθε στα χέρια των Ιπποτών του Αγίου Ιωάννη. Είναι εκκλησία μονόκλιτη με τρούλλο κι έχει σήμερα διαστάσεις 12,50X4 μ. χωρίς την αψίδα. Η αψίδα έχει χορδή 3 μ. και βέλος 1,80 μ. Το αρχικό μήκος όμως της εκκλησίας ήταν μόνο 8 μ. Πραγματικά είναι φανερή η επέκταση της εκκλησίας στα δυτικά. Η αρχική εκκλησία είναι κτισμένη με μεγαλύτερους πωρόλιθους αδρά λαξευμένους, ενώ η προσθήκη είναι κτισμένη με μικρότερους πωρόλιθους. Εσωτερικά πάλι είναι φανερή η κατεδάφιση του δυτικού τοίχου και η αντικατάστασή του με οξυκόρυφο τόξο. Επίσης η καμάρα του δυτικού τμήματος της εκκλησίας είναι οξυκόρυφη, ενώ οι καμάρες και τα τυφλά τόξα του βόρειου και του νότιου τοίχου της αρχικής εκκλησίας είναι ημικυκλικά. Επίσης το κλειδί του δυτικού οξυκόρυφου τόξου επεκτείνεται ψηλότερα και το κλειδί του περιθύρου που το περιβάλλει είναι σκαλισμένο με ανθρώπινη μορφή με αμπελόφυλλα, που μπορεί να χρονολογήσουν τη δυτική προσθήκη στο 15ο αιώνα. Τότε ή λίγο αργότερα , πάντως πριν από το 1552, το ανατολικό τμήμα της εκκλησίας έπαθε κάποια καταστροφή. Για να στηρίξουν τον τρούλλο πρόσθεσαν ποδαρικά στις εντοιχισμένες ανατολικές παραστάδες που στήριζαν το βόρειο και νότιο κεντρικό τόξο και κατασκεύασαν οξυκόρυφο τόξο στο δυτικό άκρο της ανατολικής καμάρας. Ταυτόχρονα τοποθέτησαν προβόλους στις δυο δυτικές παραστάδες που στήριζαν το βόρειο και νότιο κεντρικό τόξο και κατασκεύασαν άλλο οξυκόρυφο τόξο. Άλλο οξυκόρυφο τόξο κτίσθηκε κάτω από το βόρειο κεντρικό τόξο. Έτσι αλλοιώθηκε σημαντικά το εσωτερικό της εκκλησίας.

Ο τρούλλος έχει τέσσερα μικρά παράθυρα. Άλλο μικρό παράθυρο υπάρχει στο μέσο του νότιου τοίχου. Στο δυτικό τυφλό τόξο του νότιου τοίχου υπάρχει σήμερα θύρα.

Στην εκκλησία σώζονται δυο στρώματα τοιχογραφιών. Οι τοιχογραφίες του πρώτου στρώματος δεν διακρίνονται. Οι τοιχογραφίες του δευτέρου στρώματος δεν είναι όλες της ίδιας εποχής ούτε έργο του ίδιου ζωγράφου. Εκείνες της αψίδας και του ανατολικού τμήματος είναι επηρεασμένες από τη δυτική τέχνη. Ορθή όμως αξιολόγησή τους δεν μπορεί να γίνει γιατί είναι καλυμμένες με άλατα και άλλες ακαθαρσίες.

Στην αψίδα σώζεται η Πλατυτέρα ανάμεσα στους αρχαγγέλους και πιο κάτω η κοινωνία των αποστόλων. Πιο χαμηλά σώζονται 4 ιεράρχες στο βόρειο μισό του ημικυκλικού τοίχου της αψίδας και η κεφαλή ενός άλλου δεξιότερα. Όλες όμως οι τοιχογραφίες είναι καλυμμένες με άλατα, καπνιά και ασβεστοχρίσματα έτσι που η τεχνοτροπική εκτίμησή τους είναι σχεδόν αδύνατη.

Στον τρούλλο σώζεται τμήμα από τον Παντοκράτορα και στο τύμπανο όρθιοι προφήτες. Στα σφαιρικά τρίγωνα του τρούλλου σώζονται μεγάλα τμήματα των ευαγγελιστών. Μικρότερα τμήματα τοιχογραφιών υπάρχουν και σε άλλα μέρη της εκκλησίας.

Πιο σημαντική είναι η τοιχογραφία του αγίου Γεωργίου που σώζεται σε καλή σχετικά κατάσταση, στο δυτικό τυφλό τόξο του βόρειου τοίχου της αρχικής εκκλησίας. Η τοιχογραφία αυτή περιβάλλεται από σκηνές του μαρτυρίου του αγίου. Η τοιχογραφία είναι αναθηματική και είναι έργο κάποιου ζωγράφου Συμεών. Ο ζωγράφος αυτός είναι άλλος από τον Συμεών Αξέντη όπως φαίνεται από την τεχνοτροπία της τοιχογραφίας. Η τοιχογραφία έγινε το 1509 με δαπάνη κάποιου Σάββα και της οικογένειάς του. Άλλη αναθηματική τοιχογραφία είναι εκείνη του αγίου Ιλαρίου στο νεότερο τόξο που στηρίζει τον τρούλλο στα δυτικά. Στον κιλλίβαντα του τόξου αυτού υπάρχει η αναθηματική επιγραφή και η χρονολογία 1552.