Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Καμινάρια- Kaminaria. Χωριό της επαρχίας Λεμεσού, στη γεωγραφική περιφέρεια της Μαραθάσας, περί τα 52 χμ. βορειοδυτικά της πόλης της Λεμεσού.

Τα Καμινάρια είναι κτισμένα σε ορεινή περιοχή, σε μέσο υψόμετρο 780 μέτρων. Το τραχύ, βουνίσιο τοπίο του χωριού είναι διαμελισμένο από το ποτάμιο δίκτυο του ρυακιού Καμινάρια, παραπόταμου του Διαρίζου. Απ' όλες τις πλευρές του χωριού προβάλλουν ψηλές βουνοκορφές που το ύψος τους κυμαίνεται μεταξύ 818 και 1.025 μέτρων.

Από γεωλογικής απόψεως, στη διοικητική έκταση του χωριού κυριαρχούν τα σκληρά πυριγενή πετρώματα, κυρίως γάββροι και διαβάσες. Πάνω στα πετρώματα αυτά αναπτύχθηκαν πυριτιούχα ανώριμα εδάφη.

Η περιοχή του χωριού δέχεται μια πολύ ψηλή μέση ετήσια βροχόπτωση, περί τα 830 χιλιοστόμετρα. Εντούτοις η περιορισμένη κατάλληλη για καλλιέργειες γη που αποτελεί το 34% της ολικής διοικητικής έκτασης του χωριού, εμποδίζει την πάρα πέρα αγροτική ανάπτυξη. Οι κύριες καλλιέργειες είναι τα αμπέλια (με οινοποιήσιμες ποικιλίες), τα φυλλοβόλα οπωροφόρα δέντρα (κυρίως μηλιές, κερασιές, ροδακινιές, αχλαδιές και αμυγδαλιές), οι ελιές και οι πατάτες. Η κτηνοτροφία του χωριού είναι πολύ περιορισμένη. Εξάλλου στα Καμινάρια είναι ανεπτυγμένη η αγγειοπλαστική και η καλαθοπλεκτική.

Το χωριό περιλαμβάνεται στο σχέδιο αγροτικής ανάπτυξης της περιοχής Μαραθάσας και έχει ωφεληθεί απ' αυτό με τη βελτίωση του δρόμου Τριών Ελιών - Καμιναριών και την κατασκευή αντιπλημμυρικών έργων.

Το τραχύ ανάγλυφο με τις απότομες πλευρές δεν επέτρεψε την ανάπτυξη πυκνού συγκοινωνιακού δικτύου. Ο μοναδικός δρόμος που περνά από το χωριό το συνδέει στα βορειοανατολικά με τα χωριά Τρεις Ελιές (περί τα 2,5 χμ.) και Λεμύθου (περί τα 6,5 χμ.) και στα νότια με το δρόμο Φοινιού - Βρετσιών.

Τα Καμινάρκα γνώρισαν μια σταθερή αύξηση πληθυσμού από το 1881 μέχρι το 1960. Μετά το 1960 άρχισε να πλήττει το χωριό η αστυφιλία, όπως συνέβη και με αρκετά άλλα ορεινά, απομακρυσμένα χωριά. Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

Αν και το χωριό βρίσκεται πολύ κοντά στα τουριστικά κέντρα του Τροόδους, του Προδρόμου και των Πλατρών, εν τούτοις μέχρι τώρα δεν επηρεάστηκε από οποιαδήποτε τουριστική κίνηση.

Ιστορικά στοιχεία

Το χωριό υφίστατο τουλάχιστον από την εποχή της Φραγκοκρατίας, αν και δεν σημειώνεται σε παλαιούς χάρτες. Ο ντε Μας Λατρί περιλαμβάνει το χωριό στον κατάλογο εκείνων που αποτελούσαν κτήματα των βασιλιάδων της Κύπρου κατά τη Φραγκοκρατία, δίνοντας μάλιστα την πρόσθετη πληροφορία ότι υφίσταντο δυο παραπλήσιοι οικισμοί, τα Πάνω και τα Κάτω Καμινάρκα. Το χωριό μνημονεύεται σε δυο παλαιά χειρόγραφα, της περιόδου της Βενετοκρατίας, μεταξύ εκείνων που ανήκαν στην περιοχή της Μαραθάσας η οποία αποτελούσε βασιλική περιουσία.

Όπως αναφέρει ο Ν.Γ. Κυριαζής (Τά χωριά τῆς Κύπρου, 1952, σ. 90), κατά παράδοσιν το χωριό βρισκόταν κάποτε νοτιότερα   της  σημερινής του θέσης, στην τοποθεσία Όρπολις (η), όπου και σήμερα διακρίνονται κάποια κατάλοιπα παλαιού οικισμού, καθώς και στην τοποθεσία Κτίστης (ο). Ο Κυριαζής υποθέτει ότι τα μεσαιωνικά Πάνω και Κάτω Καμινάρκα βρίσκονταν αντιστοίχως στις τοποθεσίες Όρπολις και Κτίστης, που χωρίζονται από την ένωση των ποταμών Κρυού και Χάρτζιας (στην περιοχή βρίσκεται και το μεσαιωνικό γεφύρι της Ελιάς).

Αναμφίβολα το χωριό πήρε την ονομασία του από τα μικρά καμίνια (δηλαδή καμινάρκα) που υπήρχαν στην περιοχή του και που απομεινάρια τους διακρίνονται και σήμερα. Τα μικρά αυτά καμίνια χρησίμευαν για να καίγονται σ' αυτά ξύλα από τα δάση της περιοχής και να παράγεται πίσσα (=ρητίνη), εργασία που φαίνεται ότι διεξαγόταν στο χωριό σε αρκετά μεγάλη κλίμακα παλαιότερα.

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι εκκλησίες που βρίσκονται στο χωριό και στην περιοχή του. Η κύρια εκκλησία του χωριού είναι αφιερωμένη στον άγιο Γεώργιο και κτίστηκε τον 18ο αιώνα.

Βλέπε λήμμα: Άγιος Γεώργιος Καμινάρια

(βλέπε λήμμα Γεωργίου Αγίου εκκλησίες). Κοντά στο χωριό βρίσκεται ξωκλήσι του 16ου αιώνα, αφιερωμένο στην Παναγία, που όμως έχει ανακαινιστεί. Άλλο ξωκλήσι, του 17ου αιώνα, είναι αφιερωμένο στον άγιο Ερμόλαο. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το ξωκλήσι του Αγίου Βασιλείου, που βρίσκεται περί τα 3 χμ. βόρεια του χωριού.

Βλέπε λήμμα: Άγιος Βασίλειος Καμινάρια

Κατά τον Ιερώνυμο Περιστιάνη, στα Καμινάρκα ιδρύθηκε το 1876/7 αλληλοδιδακτική σχολή από τον λόγιο αρχιμανδρίτη Ιερώνυμο Μυριανθέα, ο οποίος φοίτησε και δίδαξε στη Σχολή Σταυρού των Ιεροσολύμων. Αυτός έζησε στο Λονδίνο και κατέθεσε στην Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος £750 από τους τόκους των οποίων πληρωνόταν ο δάσκαλος του χωριού ως το 1923, οπότε ανέλαβε την πληρωμή η αποικιακή κυβέρνηση.

Κατά τον Λοΐζο Φιλίππου, στα Καμινάρκα δίδαξε μεταξύ 1882 και 1890 και μεταξύ 1896 και 1898, ο Κωνσταντίνος Οικονομίδης από το χωριό Άρσος, που σπούδασε επίσης στη Θεολογική Σχολή Σταυρού των Ιεροσολύμων.

Βλέπε λήμμα: Λαϊκή αρχιτεκτονική

Τα Καμινάρκα διατηρούν σε αρκετά μεγάλο βαθμό στοιχεία της λαϊκής ορεινής κυπριακής αρχιτεκτονικής. Ένα από τα χαρακτηριστικά του χωριού είναι οι τσίγκινες στέγες των σπιτιών, που φτιάχνονται έτσι ώστε κατά τον χειμώνα να μη συγκρατούν το βαρύ φορτίο των χιονιών, τα οποία γλιστρούν στους τσίγκους και πέφτουν.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια