Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Χωριό της επαρχίας Λευκωσίας, στη γεωγραφική περιφέρεια του Πενταδάκτυλου, περί τα 26 χμ. βορειοανατολικά της πρωτεύουσας. Γειτονεύει με μερικά άλλα αμιγή τουρκοκυπριακά χωριά, όπως η Πέτρα του Διγενή, το Τζιάος, το Μπέη Κιογιού, η Επιχό και το Κουρού Μοναστήρι. Βρίσκεται στην κατεχόμενη από το 1974 από τους Τούρκους εισβολείς περιοχή της Κύπρου.

Τα Καλυβάκια είναι κτισμένα στους νότιους πρόποδες του Πενταδάκτυλου, σε μέσο υψόμετρο 190 μέτρων. Το τοπίο του χωριού είναι διαμελισμένο από μικρά ρυάκια που πηγάζουν βορειότερα, από την κορυφογραμμή του Πενταδάκτυλου και ενώνονται νοτιότερα, με το ποτάμιο δίκτυο του ποταμού Πηδιά.

Από γεωλογικής απόψεως, στη διοικητική έκταση του χωριού κυριαρχούν οι συμπαγείς ασβεστόλιθοι του Πενταδάκτυλου και ο φλύσχης της Κυθρέας. Πάνω στα πετρώματα αυτά αναπτύχθηκαν ξερορεντζίνες και εδάφη τέρρα ρόζα.

Η περιοχή του χωριού δέχεται μια μέση ετήσια βροχόπτωση περί τα 420 χιλιοστόμετρα. Πριν από την τουρκική εισβολή του 1974, καλλιεργούνταν κυρίως τα δημητριακά, οι ελιές και οι χαρουπιές. Ωστόσο υπήρχαν και αρκετές ακαλλιέργητες εκτάσεις. Στο χωριό ήταν επίσης ανεπτυγμένη η κτηνοτροφία. Το 1973 εκτρέφονταν 1.073 πρόβατα, 475 κατσίκες και 1.143 πουλερικά.

Από συγκοινωνιακής απόψεως, τα Καλυβάκια συνδέονται οδικά στα βορειοανατολικά με το χωριό Κορνόκηπος (περί τα 3,5 χμ.) και στα νότια με το χωριό Πέτρα του Διγενή (περί τα 2,5 χμ.).

Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

Οι Τούρκοι μετονόμασαν το χωριό σε Kalavac, ονομασία που στην τουρκική γλώσσα φαίνεται να μη σημαίνει τίποτε. Κατά πάσα πιθανότητα η ονομασία αυτή του χωριού αποτελεί παρεφθαρμένο τύπο της ελληνικής ονομασίας του, που τελικά επεκράτησε και μεταξύ των Τουρκοκυπρίων.

Το χωριό, αν και δεν αναφέρεται σαφώς στις μεσαιωνικές πηγές, πιθανότατα υφίστατο τουλάχιστον από την εποχή της Φραγκοκρατίας, αν και η ονομασία του παραπέμπει στην χρονική τοποθέτηση της ίδρυσής του στα Βυζαντινά χρόνια. Ίσως το αναφερόμενο φέουδο της εποχής της Φραγκοκρατίας Cohlachia να σχετίζεται με το χωριό αυτό.

Άξιο ιδιαίτερης προσοχής είναι το γεγονός ότι εκτός από τα Καλυβάκια, και άλλα χωριά στην ίδια περιοχή φέρουν ελληνικά ονόματα αν και για πολλά χρόνια κατοικούνται αποκλειστικά από Τουρκοκυπρίους (Πέτρα του Διγενή, Επιχό, Κουρού Μοναστήρι). Τούτο μπορεί να ερμηνευθεί με το ότι το σύμπλεγμα των χωριών αυτών υφίστατο και πριν από την τουρκική κατάκτηση της Κύπρου (1570/71), οπότε ασφαλώς ο πληθυσμός τους ήταν καθαρά ελληνικός.

Μετά την τουρκική κατάκτηση, σταδιακά οι κάτοικοί τους έγιναν κρυπτοχριστιανοί (Λινοβάμβακοι), διατηρώντας όμως τις ελληνικές ονομασίες των χωριών τους, μέχρι που εκτουρκίστηκαν πλήρως.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια