Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Μετά την ανακήρυξη της Κύπρου σε ανεξάρτητο κράτος κατεβλήθηκαν σοβαρές προσπάθειες για την ανάπτυξη της εμπορικής ναυτιλίας. Προς αυτή την κατεύθυνση σημαντικό σταθμό αποτελεί το έτος 1963, έτος κατά το οποίο ψηφίστηκαν τρεις βασικοί νόμοι για την ανάπτυξη της ναυτιλίας: ο περί νηολόγησης, πωλήσεων και υποθηκεύσεων νόμος, ο περί φορολογικών διατάξεων νόμος και ο περί πλοιάρχων και ναυτικών νόμος.

 

Κατά τη διάρκεια των πρώτων από το 1963 χρόνων, ο αριθμός των πλοίων που ήσαν εγγεγραμμένα στο Κυπριακό Νηολόγιο ήταν αμελητέος, πράγμα που θεωρείται φυσικό αφού η ναυτιλιακή κοινότητα χρειάστηκε κάποιο χρόνο μέχρι να αντιληφθεί τα πλεονεκτήματα και τις ευκαιρίες που προσέφερε η σχετική κυπριακή νομοθεσία. Όμως, από τις αρχές της δεκαετίας του 1970, ο κυπριακός εμπορικός στόλος άρχισε να αυξάνεται με γοργότερους ρυθμούς σε σχέση με τα πρώτα χρόνια της δημιουργίας του νηολογίου, κατά τη διάρκεια των οποίων μεγάλη σημασία εδίνετο στη θέσπιση της κατάλληλης νομοθεσίας και στην συγκρότητση της αναγκαίας διοικητικής υποδομής. Το 1971 η Κύπρος κατείχε την 17^η θέση στον παγκόσμιο εμπορικό στόλο με πλοία ολικής χωρητικότητας 1,74 εκατομμυρίων κόρων, γεγονός που της επέτρεψε να συμμετάσχει στον παγκόσμιο εμπορικό στόλο με ποσοστό 0,7%.

 

Δυστυχώς, όμως, η τουρκική εισβολή του 1974 ανέκοψε την ανοδική πορεία και αναπόφευκτα οδήγησε στη συνεχή και σταθερή συρρίκνωση του κυπριακού εμπορικού στόλου και φυσικά των εσόδων του κράτους από τη ναυτιλία. Η δυσμενής αυτή κατάσταση στην οποία βρέθηκε ξαφνικά η κυπριακή εμπορική ναυτιλία κράτησε μέχρι και το 1978. Το 1978 ο συνολικός αριθμός των υπό κυπριακή σημαία πλοίων ανερχόταν σε 1.200, με συνολική δυναμικότητα 2,7 εκατομμυρίων τόνων.

 

Σημαντικός σταθμός στην ανάκαμψη και περαιτέρω ανάπτυξη της εμπορικής ναυτιλίας της Κύπρου είναι το έτος 1978, όταν η κυπριακή κυβέρνηση για να αντιμετωπίσει την κατάσταση που υπήρχε, πήρε μια σειρά μέτρων. Τα μέτρα αυτά, όπως και άλλοι παράγοντες, συνέβαλαν σημαντικά στην αναζωογόνηση και περαιτέρω ανάπτυξη της ναυτιλίας. Τα μέτρα αυτά είχαν ως αποτέλεσμα τη θεαματική άνοδο της ναυτιλίας της Κύπρου τα επόμενα 6-7 χρόνια. Η ανάπτυξη της κυπριακής ναυτιλίας, κατά την πιο πάνω περίοδο, υπήρξε τόσο ραγδαία και σημαντική, ώστε ο εμπορικός στόλος της Κύπρου όχι μόνο ξεπέρασε τη συρρίκνωση που παρατηρήθηκε στα προηγούμενα χρόνια, αλλά και αυξήθηκε πολύ πιο πέρα από τα επίπεδα του 1974. Έτσι, το 1986 η Κύπρος κατείχε την 7^ην θέση στην παγκόσμια εμπορική ναυτιλία με εμπορικό στόλο συνολικής χωρητικότητας 13,38 εκατομμυρίων κόρων και με ποσοστό συμμετοχής στον παγκόσμιο εμπορικό στόλο 3,5%.

 

Η δεκαετία του 1990 άρχισε με ευνοϊκούς οιωνούς τόσο για τη διεθνή, όσο και για την κυπριακή εμπορική ναυτιλία. Παγκοσμίως παρατηρήθηκε σημαντική βελτίωση της ναυαγοράς σε βαθμό ώστε να αρχίσουν πάλι οι παραγγελίες πλοίων στα ναυπηγεία. Ταυτόχρονα όμως, λόγω των πολλών και σοβαρών ατυχημάτων σε πλοία που κατασκευάστηκαν τη δεκαετία του 1970 και της μεγάλης έκτασης ρύπανσης της θάλασσας που προκλήθηκε σε πολλές περιπτώσεις, η αντίδραση των κυβερνήσεων και των ασφαλιστικών και χρηματοδοτικών οργανισμών στα ατυχήματα αυτά ήταν πολύ πιο έντονη και αυστηρή παρά πριν από πέντε ή δέκα χρόνια.

 

ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΕΙΚΟΣΙ ΧΩΡΕΣ ΜΕ ΤΟ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΣΤΟΛΟ

ΤΟ 1994

 

              Χώρα              Χωρητικότητα                        Αριθμός*                    Μέση

                                     σε κόρους (GT)                         πλοίων                      Ηλικία

 

1. Παναμάς           64 170 219                               5 799                           18
2. Λιβερία             57 647 708                               1 621                           12
3. Ελλάδα             30 161 758                               1 923                            23
4. Κύπρος             23 292 957                               1 619                            16
5. Μπαχάμες         22 915 349                               1 159                            14
6. Ιαπωνία             22 101 606                               9 706                            10
7. Νορβηγία          19 976 489                                  749                            13
8. Ρωσία                16 503 871                               5 285                            16
9. Κίνα                  15 826 688                               2 701                            17
10. Μάλτα               15 455 370                               1 086                            20
11. ΗΠΑ                  13 655 438                               5 270                            22
12. Σιγκαπούρη       11 894 846                               1 239                            12
13. Φιλιππίνες           9 413 228                               1 518                             20
14. Χόγκ Κόγκ          7 703 410                                  358                             12
15. Ν. Κορέα             7 004 199                               2 121                             19
16. Ιταλία                  6 818 178                               1 434                             21
17. Ινδία                    6 485 374                                  881                             14
18. Κίνα (Ταϊβάν)     5 996 103                                  642                             17
19. Γερμανία             5 696 088                               1 200                             18
20. Τουρκία              5 452 798                                1 000                             22

 

      ΣΥΝΟΛΟ       475 359 036                              80 676                             18

          Παγκοσμίως

 

*Δεν περιλαμβάνονται τα μικρά πλοία με χωρητικότητα κάτω των 100 κόρων (GT). Πηγή: Lloyd´s Statistical Tables, 1994.

 

Παρά το ότι τέτοια προβλήματα αντιμετώπισε και η Κύπρος, γεγονός που φαίνεται τόσο από τα ποσοστά ολικών απωλειών, όσο και από τα ποσοστά κρατήσεων κυπριακών πλοίων σε ξένα λιμάνια λόγω ελλείψεων, η κυπριακή εμπορική ναυτιλ΄’ια στα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 1990 συνέχισε την ανοδική της πορεία. Έτσι, το 1994 ο ολικός αριθμός των υπό κυπριακή σημαία πλοίων έφθασε τις 2.650 και η χωρητικότητά τους ξεπέρασε τα 25,6 εκατομμύρια κόρους ολικής χωρητικόητας (GT), γεγονός που κατατάσσει την Κύπρο ως την τέταρτη μεγαλύτερη ναυτιλιακή χώρα διεθνώς. Εδώ, θα πρέπει να τονιστεί ότι ο αριθμός των πλοίων που αναφέρεται στις στατιστικές της Lloyd´s διαφέρει από τον αριθμό των πλοίων που αναφέρονται στις εθνικές στατιστικές των διαφόρων χωρών και τούτο γιατί στις στατιστικές της Lloyd´s  δεν περιλαμβάνονται τα εμπορικά πλοία με χωρητικότητα μικρότερη των 100 GT, π.χ. τα κότερα κ.ά.

 

Η σημαντική αυτή ανάπτυξη της κυπριακής εμπορικής ναυτιλίας, όπως φαίνεται και από τον πιο κάτω πίνακα, είχε ως αποτέλεσμα και την κατακόρυφη αύξηση των εσόδων από την εμπορική ναυτιλία. Τα έσοδα αυτά από 2,4 χιλιάδες λίρες το 1964 και 427,5 χιλιάδες λίρες το 1980 αυξήθηκαν σε 4,54 εκατομμύρια λίρες το 1994.

 

 

ΠΙΝΑΚΑΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΤΟΥ ΚΥΠΡΙΑΚΟΥ ΣΤΟΛΟΥ

 

Έτη          Αριθμός                 Χωρητικότητα σε                            Έσοδα σε

                 Πλοίων                 χιλιάδες κόρους (GT)                     χιλιάδες λίρες

 

1964                 9                                 32,2                                              2,9

1970             314                             1572,7                                          218,2

1975             930                             3329,4                                          657,5

1980           1233                             2098,4                                          427,5

1985           1487                             9596,9                                        1433,0

1987           1981                           17890,1                                        2350,0

1994           2640                           25300,0                                        4544,0

 

                   Πηγή: Τμήμα Εμπορικής Ναυτιλίας

 

 

Σύμφωνα  με στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας, το 1994 το συνολικό εισόδημα του Κυπριακού κράτους από τη ναυτιλία ανήλθε σε £42 εκατομμύρια. Σ΄αυτό το ποσό περιλαμβάνονται τα διάφορα τέλη που επιβάλλονται σε πλοία (άμεσα έσοδα) και οι φόροι και τα έξοδα λειτουργίας των ναυτιλιακών εταιρειών καθώς επίσης άλλα έσοδα και οικονομικά οφέλη από αυτές και γενικότερα τη ναυτιλία. Τώρα στην Κύπρο υπάρχει ένας πολύ μεγάλος αριθμός υπεράκτιων εταιρειών με πλήρως εξοπλισμένα γραφεία και μόνιμο προσωπικό αποτελούμενο από ξένους και Κυπρίους. Πολλές από αυτές τις εταιρείες είναι ναυτιλιακές. Μόνο στη Λεμεσό οι ναυτιλιακές εταιρείες εργοδοτούσαν το 1994  1.100 άτομα. Τον ίδιο χρόνο από την εγγραφή πλοίων εισεπράχθη ποσό της τάξης των £9 εκατομμυρίων. Σημαντικές είναι και οι επενδύσεις των υπεράκτιων ναυτιλιακών εταιρειών σε κτιριακές εγκαταστάσεις.

 

Μέτρα ανάπτυξης  

Τα κυριότερα μέτρα και παράγοντες που συνέβαλαν στην αλματώδη ανάπτυξη της εμπορικής ναυτιλίας κατά την περίοδο 1980-94 ήσαν τα ακόλουθα:

 

1. Η δημιουργία του Τμήματος Εμπορικής Ναυτιλίας. Αυτό ως εξειδικευμένο τμήμα, λειτουργεί υπό το Υπουργείο Συγκοινωνιών και Έργων και προσφέρει αποκλειστικές υπηρεσίες στην ναυτιλιακή βιομηχανία. Επί πλέον σημαντική είναι και η συμβολή της καλά ανεπτυγμένης ναυτιλιακής υποδομής που διαθέτει η Κύπρος. Την υποδομή αυτή συνθέτουν τα Ναυτοδικεία (Admiralty Courts), οι Συντεχνίες και ο Νηογνώμονας (Classification society).
2. Η εισαγωγή ορίου ηλικίας για την εγγραφή πλοίων όλων των τύπων στο Κυπριακό Νηολόγιο. Στόχος του μέτρου αυτού είναι να εξαλειφθούν τα πλοία που δεν πληρούν τα κατάλληλα επίπεδα. Το τμήμα Εμπορικής Ναυτιλίας εκτελεί πλήρεις επιθεωρήσεις με δικούς του επιθεωρητές σε όλα τα πλοία άνω των 17 χρόνων πριν δώσει άδεια εγγραφής στο Κυπριακό Νηολόγιο. Το Τμήμα διασφαλίζει ότι γίνονται πλήρως έρευνες για όλα τα ναυτικά ατυχήματα.
3. Το γεγονός ότι η διαχείριση ενός μεγάλου ποσοστού των πλοίων στο Κυπριακό Νηολόγιο γίνεται από εξειδικευμένες εταιρείες διαχείρισης πλοίων που λειτουργούν πλήρως επανδρωμένα γραφεία στην Κύπρο. Αυτό συμβάλλει στη δημιουργία κλίματος καλών σχέσεων και αμοιβαίας εμπιστοσύνης και συνεργασίας μεταξύ των αρμοδίων κυπριακών αρχών και της ναυτιλιακής κοινότητας. Ταυτόχρονα αυξάνει το κύρος της Κύπρου και περιορίζει σημαντικά πιθανές κατηγορίες εις βάρος της κυπριακής σημαίας ως σημαίας ευκαιρίας.
4. Τα σημαντικά φορολογικά κίνητρα που απολαμβάνουν οι ξένοι υπάλληλοι υπεράκτιων εταιρειών συμπεριλαμβανομένων των εταιρειών διαχείρισης πλοίων, και τα κεντρικά γραφεία άλλων ναυτιλιακών εταιρειών. Οι εταιρείες διαχείρισης πλοίων και πληρωμάτων υπόκεινται σε φορολογία των κερδών τους με το χαμηλό συντελεστή του 4,25%. Άλλα φορολογικά πλεονεκτήματα είναι η σχετική συμφωνία για αποφυγή τυχόν διπλής φορολογίας που η Κύπρος υπέγραψε με μια σειρά χωρών όπως το ΗΒ, τις ΗΠΑ, τον Καναδά, την Κίνα, τις περισσότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης κ.ά.
5. Μια σειρά από άλλα άμεσα οφέλη που απολαμβάνουν οι πλοιοκτήτες όπως είναι τα χαμηλά τέλη εγγραφής πλοίων και οι μειωμένοι ετήσιοι φόροι χωρητικότητας πλοίων, για όσα πλοία ευρίσκονται υπό κυπριακή σημαία και η διαχείρισή τους γίνεται από την Κύπρο. Τα πλοία δικαιούνται σημαντική έκπτωση των ετήσιων φόρων χωρητικότητας και τελών που καταβάλλουν κατά 30%. Θα πρέπει να τονιστεί ιδιαίτερα ότι οι ξένες εταιρείες που νηολογούν τα πλοία τους στην Κύπρο έχουν τεράστια οικονομικά οφέλη. Αρκεί να αναφέρουμε ότι ενώ τα αρχικά τέλη εγγραφής για πλοία π.χ. χωρητικότητας 499 κόρων στη Λιβερία ανέρχονται στα 1479 δολλάρια και στον Παναμά 500 δολλάρια, στην Κύπρο είναι μόνο 340 δολλάρια. Πολύ χαμηλότερα από άλλες χώρες είναι και τα ετήσια τέλη που εισπράττει η Κύπρος από τα πλοία που είναι εγγεγραμμένα στο Κυπριακό Νηολόγιο. Χαμηλότερα αρχικά τέλη εγγραφής όσο και ετήσια τέλη και φόροι εισπράττονται για όλες τις κατηγορίες πλοίων. Τα συγκριτικά πολύ χαμηλότερα δικαιώματα και τέλη, αποτελούν παράγοντα προσέλκυσης ακόμη μεγαλύτερου αριθμού πλοίων στο Κυπριακό Νηολόγιο.
6. Η εξασφαλισμένη νομική προστασία των υποθηκών και της κυριότητας των πλοίων που προσφέρει η κυπριακή ναυτιλιακή νομοθεσία. Ένεκα του γεγονότος αυτού οι διεθνείς τράπεζες εύκολα εγκρίνουν δάνεια και δέχονται υποθήκες σε πλοία υπό κυπριακή σημαία ως εξασφάλιση. Ενδεικτικό της θέσης και σημασίας που έχει η Κύπρος ως ναυτιλιακή δύναμη και του κύρους που χαίρει ως ένα από τα σπουδαιότερα κέντρα διαχείρισης πλοίων είναι το γεγονός ότι η Διεθνής Ένωση Διαχειριστών πλοίων (ISMA) έχει επιλέξει τη Λεμεσό ως την έδρα των κεντρικών της γραφείων.
7. Η διοργάνωση του συνεδρίου «Maritime Cyprus» από το Τμήμα Εμπορικής Ναυτιλίας κάθε δύο χρόνια από το 1991 με ευρεία συμμετοχή συνέδρων (δικηγόρων, πλοιοκτητών κ.ά.) από 30-40 και πλέον χώρες. Το διεθνές αυτό συνέδριο, στο οποίο συμμετέχουν κορυφαίες και καταξιωμένες προσωπικότητες της παγκόσμιας ναυτιλίας, αποτελεί πολύ σημαντικό παράγοντα στην ανάπτυξη της κυπριακής εμπορικής ναυτιλίας, επειδή:
   1. παρέχει την ευκαιρία για μια μόνιμη επικοινωνία μεταξύ του Τμήματος Εμπορικής Ναυτιλίας και των ιδιοκτητών και διαχειριστών πλοίων και ανταλλαγή πληροφοριών και απόψεων για μια σειρά θεμάτων κοινού ενδιαφέροντος και
   2. προβάλλει, διασφαλίζει και καθιερώνει την Κύπρο ως αξιόπιστη χώρα στα διεθνή ναυτιλιακά πράγματα.

 

Η διοργάνωση του συνεδρίου αυτού δίνει την ευκαιρία στους συνέδρους να γνωρίσουν τις προσπάθειες που καταβάλλονται από την κυβέρνηση, αλλά και τους επιχειρηματίες, κυρίως επαγγελματίες δικηγόρους και λογιστές, ώστε η Κύπρος να αναπτυχθεί ακόμη περισσότερο ως διεθνές ναυτιλιακό κέντρο και να προσελκύσει ακόμη μεγαλύτερο αριθμό ξένων ναυτιλιακών εταιρειών και εταιρειών διαχείρισης πλοίων.

 

Προβλήματα και προοπτικές

Τα προβλήματα που αντιμετώπισε η κυπριακή εμπορική ναυτιλία κατά τη δεκαετία 1980 (ποσοστά ολικών απωλειών, σοβαρές ελλείψεις σε αριθμό πλοίων, θέματα διεθνούς αποκλεισμού, νομοθεσίας κ.ά.) έχουν βασικά απαμβλυνθεί. Επιπλέον τούτου έχει βελτιωθεί κι η μέση ηλικία των κυπριακών πλοίων. Λαμβάνοντας υπ΄όψιν τη μέση ηλικία του εμπορικού στόλου των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης που ανέρχεται στα 19,8 χρόνια και του παγκόσμιου εμπορικού στόλου που είναι 18 χρόνια, η μέση ηλικία του κυπριακού εμπορικού στόλου που το 1995 ήταν 16 χρόνια δεν παρουσιάζει κανένα πρόβλημα. Με αυτά τα δεδομένα, αν λυθεί ικανοποιητικά το πρόβλημα του σχετικά ψηλού ποσοστού ελλλείψεων στα κυπριακά λιμάνια με τη λήψη δραστικών μέτρων και αντιμετωπιστεί θετικά και η επάνδρωση των πλοίων με προσοντούχο προσωπικό, η κυπριακή εμπορική ναυτιλία θα μπορέσει να προχωρήσει με γοργούς ρυθμούς ανάπτυξης. Ωστόσο θα πρέπει να τονιστεί ότι η σημερινή περίοδος χαρακτηρίζεται από μια στροφή από την ποσότητα στην ποιότητα. Δηλαδή δεν έχει σήμερα τόση μεγάλη σημασία ο αριθμός των πλοίων που πλέουν στις θάλασσες υπό κυπριακή σημαία ανά την υφήλιο, όσο η ποιότητά τους.

 

Το πρόβλημα της επάνδρωσης των πλοίων με προσοντούχο προσωπικό τονίζεται ιδιαίτερα γιατί αυτό καθίσταται διαρκώς πιο οξύ, αφού προβλέπεται ότι κατά το υπόλοιπο της δεκαετίας του 1990 θα απαιτηθούν πάνω από 40.000 νέοι αξιωματικοί εμπορικού ναυτικού. Σύμφωνα με τον Κώδικα Ασφαλούς Διαχείρισης των πλοίων, η εφαρμογή του οποίου θα καταστεί (κατέστη)υποχρεωτική από το 1998, τόσο οι πλοιοδιαχειρίστριες εταιρείες όσο και τα πλοία θα πρέπει να εργοδοτούν προσοντούχο προσωπικό. Επίσης πρέπει να ακολουθούν συγκεκριμένο σύστημα διαδικασιών αποτελεσματικού ελέγχου που (θα) στοχεύει στην εφαρμογή σχεδίων για την ασφαλή λειτουργία των πλοίων βάσει διεθνών προδιαγραφών και την πρόληψη της ρύπανσης από αυτά. (Ήδη) για το σκοπό αυτό το Τμήμα Εμπορικής Ναυτιλίας έχει αποφασίσει 8απεφάσισε)να θέσει σε λειτουργία νέο σύστημα ελέγχου των κυπριακών πλοίων από δίκτυο ανεξάρτητων επιθεωρητών που θα τοποθετηθούν (τοποθετήθηκαν)σε 50 περίπου λιμάνια του εξωτερικού. Από τα πιο πάνω συνάγεται το συμπέρασμα ότι το μέλλον θα ευνοήσει εκείνα τα νηολόγια που θα παρέχουν άρτια εξυπηρέτηση στα πλοία τόσο σε διοικητικά όσο και σε τεχνικά θέματα με ευνοϊκούς όρους.

Βέβαια, θα πρέπει να τονιστεί ότι οι προοπτικές για την περαιτέρω ανάπτυξη της εμπορικής ναυτιλίας της Κύπρου είναι πολύ καλές. Ήδη η Κύπρος διαθέτει την ανγκαία υποδομή όχι μόνο σε ό,τι αφορά τα θεσμικά και νομικά πλαίσια, αλλά και σε ό,τι αφορά τις τηλεπικοινωνίες και τις συναφείς με τη ναυτιλία υπηρεσίες.

 

Για την περαιτέρω ανάπτυξη της κυπριακής ναυτιλίας νέο σταθμό θα αποτελέσει αναμφίβολα και η αναμενόμενη σύντομα πλήρης ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Την Κύπρο με την Ευρώπη συνδέουν μακραίωνοι ιστορικοί δεσμοί, πολιτισμός, συνήθειες και πολύ στενές και αμοιβαία επωφελείς εμπορικές και οικονομικές σχέσεις. Προσπάθεια και επιδίωξη της Κύπρου είναι η πλήρης ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση να μη αποβεί εις βάρος εκείνων που έχουν επιλέξει την Κύπρο ως δεύτερη πατρίδα τους και έχουν εγκαταστήσει εδώ τις επιχειρήσεις τους.

 

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ήδη ενημερωθεί ότι η Κύπρος ως μια μικρή χώρα στηρίζει και θα συνεχίσει να στηρίζει την οικονομία της σε μεγάλο βαθμό στην παροχή υπηρεσιών, περιλαμβανομένης και της εμπορικής ναυτιλίας. Μέσα σ΄αυτά τα πλαίσια θα επιδιωχθεί η παραχώρηση ενός ειδικού καθεστώτος στην Κύπρο ώστε να μη επηρεαστεί αρνητικά η οικονομία της όσον αφορά αυτόν τον τομέα και επιπλέον να διευκολυνθούν οι υπεράκτιες εταιρείες που υπάρχουν στην Κύπρο να προσαρμοστούν εύκολα στο νέο καθεστώς που θα υπάρχει μετά την ένταξη.

 

Με την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση θα ενισχυθεί σημαντικά ο ευρωπαϊκός εμπορικός στόλος αφού αυτός με την προσθήκη του εμπορικού στόλου της Κύπρου (23, 29 εκ. GT) και της Μάλτας (15,45 εκ. GT) που υπολογίζεται ότι θα ενταχθεί ταυτόχρονα, θα φθάσει στα 108,6 εκ. GT), και θα αποτελεί το 28,8% του παγκόσμιου εμπορικού στόλου.

 

Η συμβολή της ναυτιλίας στην κυπριακή οικονομία είναι αξιόλογη. Με την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση αναμένεται ότι αυτή θα γίνει ακόμη πιο σημαντική και θα επιφέρει συνεχώς αυξανόμενα οφέλη με πολύ ευεργετικές επιδράσεις σε διάφορους τομείς της οικονομίας.

 

 

Πηγές:

• Χρίστος Γ. Αριστείδου, «Η Κυπριακή Ναυτιλία», Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια, τόμ. 15^ος, 181-185.
• Λέανδρος Αντωνιάδης, Μελέτες για την Κύπρο και τις σχέσεις της με τον Ελληνικό Κόσμο την περίοδο των Αρχαίων Βασιλείων,
• Άννα Γ. Μαραγκού, Τα λιμάνια της Κύπρου, Λευκωσία 1997.
• Αικατερίνη Χ. Αριστείδου, «Η παραγωγή και το εμπόριο της Κύπρου κατά τους 18^ο και 19^ο αιώνες», Διαλέξεις Λαϊκού Πανεπιστημίου, 1, Λευκωσία 1984.
• Κάτια Χατζηδημητρίου, Ιστορία της Κύπρου, Λευκωσία 1999.
• Α ικατερίνη Χ. Αριστείδου, Ανέκδοτα έγγραφα της Κυπριακής Ιστορίας από το Κρατικό Αρχείο της  Βενετίας, τόμ. Α΄-Δ΄, (1474-1540), Λευκωσία  1990-2003.
• Κ. Σπυριδάκι, Κύπριοι βασιλείς του 4^ου αι. π.Χ. (411-311/10 π.Χ.), Λευκωσία 1963.
• Ιστορία της Κύπρου, Από τη Νεολιθική μέχρι τη Ρωμαϊκή εποχή, Υπηρεσία Ανάπτυξης Προγραμμάτων, (συγγραφή: Α. Παντελίδου, Κ. Χατζηκωστή, Ι. Χρίστου και Κ. Πρωτοπαπά). Λευκωσία 2001.
• Κώστα Α. Πηλαβάκη, Η Λεμεσός σ΄άλλους καιρούς, Εκδόσεις Ονήσιλος, 1977.
• The Lloyd´s Statistical Tables, 1994.
• Τμήμα Εμπορικής Ναυτιλίας (Ετήσιες Εκθέσεις).