Κάλη των Ορκών
Ξωτικό ή Καλικαντζάρα (=θηλυκός Καλικάντζαρος), πνεύμα ή νεράιδα των βουνών, η Καλή [γυναίκα] των Ορέων. Συνήθως η Κάλη των Ορκών συγχέεται ή και συνδέεται με την Γιλλού ή Γιαλλούρα.
Η Κάλη των Ορκών, δηλαδή η κυρά Καλή θεωρείται αγαθό πνεύμα των βουνών από το οποίο κατάγονται οι Καλές Γεναίτζ΄ες (= Καλές Γυναίκες) που ωστόσο δεν είναι καθόλου «καλές» αφού θεωρείται ότι ολόχρονα τριγυρνούν προσπαθώντας να βρουν τα βρέφη αφύλακτα στις κούνιες τους για να τ' ανταλλάξουν με τα δικά τους άσχημα παιδιά, ή να τους πιουν το αίμα και να τα σκοτώσουν.
Ωστόσο, από την Κάλη των Ορκών θεωρείται ότι κατάγονται και άλλα πρόσωπα της κυπριακής λαογραφίας: Ο Πορφυρής, που είναι κακό και τρομερό όν, αλλά κι άλλος γιος, το Κουτσόν της Καλής. Από την ίδια θεωρείται ότι κατάγεται και η Ορκά (ή Οριά, δηλαδή ωραία, πεντάμορφη) που από παρανόηση γίνεται Ρκά (= Γριά) αλλά που εξελίσσεται στη Ρήγαινα (= Βασίλισσα), το πιο ωραίο, ανεξιχνίαστο και μυστηριώδες πλάσμα της κυπριακής λαογραφίας, που έχει περιπέτειες και σχέσεις με τον Διγενή και που διαθέτει κάστρα και τοποθεσίες σε ολόκληρη την Κύπρο.
Βλέπε λήμμα: Ρήγαινα
Στην ελληνική λαογραφία η Καλή είναι αδελφή του Μεγάλου Αλεξάνδρου που κατοίκησε στα όρη σαν νεράιδα αφού έκλεψε προηγουμένως το αθάνατο νερό και στέρησε έτσι από τον αδελφό της την αθανασία. Στην Κύπρο, η Κάλη των Ορκών που θεωρείται και ως «η αλειτούργητη αγία των βουνών», σε μερικές περιπτώσεις ταυτίζεται με τη μητέρα της Παναγίας.
Πηγή
Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια