Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Στις 22 Νοεμβρίου 2015 ο Κωνσταντίνος που από το 2013 είχε εγκατασταθεί µόνιµα στην Ελλάδα µαζί µε τη σύζυγό του Άννα-Μαρία, έδωσε στη δημοσιότητα την αυτοβιογραφία του, στην οποία αποτυπώθηκαν  οι αναμνήσεις μιας ζωής καθώς και η ιστορία της οικογενείας του, ξεκινώντας από τον Βασιλέα Γεώργιο Α’ (1845 - 1913).  “Θεωρώ ότι είναι καθήκον μου να παραθέσω τα γεγονότα όπως τα βίωσα”, σημειώνει ο ίδιος, πολλά από τα οποία αφορούν εξελίξεις στην Κύπρο.

Το έργο φιλοξενήθηκε σε τρεις  τόμους από την εφημερίδα “Το Βήμα της Κυριακής”. 

Τί λέει για την Κύπρο;

Το τρίτομο έργο έχει και έντονο άρωμα Κύπρου, τόσο γιατί η περίοδος της βασιλείας του Κωνσταντίνου συμπίπτει με δραματικά γεγονότα στο Κυπριακό όσο και λόγω της στενής φιλικής σχέσης του Κωνσταντίνου με τον Μακάριο, κάτι που επαναλαμβάνει σε πολλά σημεία του βιβλίου. Ωστόσο, πέρα από τα καλά λόγια και την εκτίμηση, περιγράφονται και δύσκολες στιγμές, άγνωστες στο ευρύ κοινό και αποκαλυπτικές του κλίματος τη δεκαετία του 1960. Οι αναφορές του ξεκινούν από το 1952. 

"Δεν βλέπω τίποτα στον ορίζοντα που θα μπορούσε να δημιουργήσει πρόβλημα μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Τούρκοι και Έλληνες ζούμε πολλά χρόνια μαζί χωρίς κανένα πρόβλημα. Ένα μικρό συννεφάκι υπάρχει πάνω από την Κύπρο. Και αυτό γιατί εκεί υπάρχουν και οι Άγγλοι κι αυτοί είναι που θα μας βάλουν να τσακωθούμε".

Με αυτά τα λόγια αποχαιρέτησε ο πρωθυπουργός της Τουρκίας, Αντάν Μεντερές, τον βασιλέα της Ελλάδας Παύλο το 1952 -κλείνοντας τη μοναδική μέχρι σήμερα επίσκεψη Έλληνα αρχηγού κράτους στην Άγκυρα μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο- και τα μεταφέρει ο τέως βασιλιάς της Ελλάδας Κωνσταντίνος στην αυτοβιογραφία του. 

Δώδεκα χρόνια μετά το περιστατικό στην Άγκυρα, ο Κωνσταντίνος, ως βασιλιάς της Ελλάδας, θα δεχτεί στην Αθήνα τον Μακάριο, ύστερα από τους βομβαρδισμούς των Τούρκων στην Τηλλυρία.
Ο Κωνσταντίνος, σύμφωνα με όσα διηγείται, είχε αντιδράσει αρνητικά σε άμεση εμπλοκή της Ελλάδας, καθώς η χώρα θα οδηγείτο σε ανοιχτό πόλεμο με την Τουρκία. Άλλωστε ο Κωνσταντίνος δηλώνει ότι πάντα ακολουθούσε μια συμβουλή που του είχε δώσει ο πατέρας του: "Μην μπλέξεις με την Κύπρο, ό,τι και να γίνει θα σου το φορτώσουν".

Ο Μακάριος, λοιπόν, μετέβη στην Αθήνα, δεν τα βρήκε με τον Γεώργιο Παπανδρέου και στη συνάντηση με τον Κωνσταντίνο δέχτηκε μετωπική επίθεση για τα γεγονότα του καλοκαιριού του 1964. Ο Κωνσταντίνος φέρεται να του είπε: "Δεν πολεμάω τον Τούρκο επειδή εσείς ξυπνήσατε ένα πρωί και αποφασίσατε να τους σφάξετε! Το καταλάβατε αυτό; Δεν βάζω την Ελλάδα σε πόλεμο γι' αυτό τον λόγο", γράφει ο Κωνσταντίνος ότι είπε στον Μακάριο, τον οποίο κατηγόρησε ότι προσπάθησε να φέρει την Ελλάδα προ τετελεσμένων. Η συνέχεια ήταν ακόμη πιο έντονη: "Γνωρίζεται μήπως ότι ούτε ένας Έλληνας δεν θέλει να ενωθεί μαζί σας; Μόνο εσείς θέλετε να ενωθείτε με εμάς και είστε ευπρόσδεκτοι. Να ενωθεί η Κύπρος με την Ελλάδα, οπωσδήποτε θα το δεχτούμε. Αλλά μην περιμένετε ότι εμείς θέλουμε να ενωθούμε με εσάς. Αυτή είναι η πραγματικότητα και όσο είμαι εγώ βασιλεύς αυτή θα είναι".

Ο Κωνσταντίνος γράφει ότι ο Μακάριος τα έχασε και στο τέλος δέχτηκε να συμφωνήσει σε ένα σχέδιο λύσης που είχε επεξεργαστεί ο Παπανδρέου, το οποίο βασιζόταν στο σχέδιο Άτσεσον. Κάτι που τελικά δεν έγινε...

Χωρίς σχέδιο
Ο αναγνώστης της αυτοβιογραφίας του Κωνσταντίνου διαβάζει από μια ακόμη πηγή ότι η Ελλάδα οδηγήθηκε στο Κυπριακό απροετοίμαστη, χωρίς σχέδιο, ενώ οι σχέσεις του Μακάριου με το ελληνικό πολιτικό σύστημα ήταν κακές. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν δύο αφηγήσεις.

Η πρώτη περιγράφει μια εξαιρετικά "θερμή" συνάντηση μεταξύ Νικόλαου Πλαστήρα και Μακάριου. Ο Πλαστήρας σχημάτισε δύο φορές κυβέρνηση την περίοδο 1950-1952, δηλαδή σε χρόνο πριν ξεσπάσει ο αγώνας της ΕΟΚΑ.

"Οι σχέσεις του Μακάριου με τον Παπανδρέου δεν ήταν καλές", γράφει ο τέως βασιλιάς της Ελλάδας. "Έτσι και αλλιώς ο Μακάριος δεν είχε ιδιαίτερα καλές σχέσεις με κανέναν Έλληνα πολιτικό", προσθέτει και εξηγεί: "Ξεκινώντας από τον Πλαστήρα, ο οποίος σε μια συνάντησή τους έφτασε να τον αρπάξει από τα ράσα. "Τρελόπαπα! Δεν θα με πας εσύ σε πόλεμο!" του είπε ωρυόμενος, ταρακουνώντας τον από τα ράσα και πετώντας τον έξω από το γραφείο του. Ο δε Καραμανλής τον μισούσε. "Ήταν ένας περίεργος άνθρωπος ο Μακάριος, αλλά επί των δικών μου ημερών είχαμε καταφέρει οι δυο μας να συνεννοούμαστε. Ήρθαν βέβαια στιγμές που με ανάγκασε να του μιλήσω πολύ σκληρά. Μείναμε, όμως, φίλοι μέχρι τέλους", διηγείται ο τέως Βασιλιάς.

Η εξορία στις Σεϋχέλλες
Σύμφωνα με τον Κωνσταντίνο η τέως ελληνική βασιλική οικογένεια είχε ασκήσει στο παρασκήνιο όλη της την επιρροή για την άρση της εξορίας του Μακάριου στις Σεϋχέλλες, επιρροή που είχε αποτέλεσμα στις ΗΠΑ παρά στη Μεγάλη Βρετανία, αν και η τέως ελληνική βασιλική οικογένεια διατηρεί ακόμη και σήμερα στενότατες σχέσεις με τον βρετανικό βασιλικό οίκο.

Ο Κωνσταντίνος είναι στενός φίλος με τον πρίγκιπα Κάρολο και είναι ένας από τους νονούς του πρίγκιπα Γουίλιαμ. Ο βασιλεύς Παύλος, σύμφωνα με τον Κωνσταντίνο, άσκησε μεγάλες πιέσεις προσωπικά στη βασίλισσα Ελισάβετ για τις εξελίξεις στο Κυπριακό, αλλά αποτέλεσμα δεν υπήρξε. Στη συνέχεια στράφηκε στον Πρόεδρο των ΗΠΑ, τον Αϊζενχάουερ, στον οποίο "μέσω πολλών διαύλων μετέφερε το ξεκάθαρο μήνυμα ότι είναι απολύτως απαραίτητη η απελευθέρωση του Μακάριου από τους Άγγλους. Ο Αϊζενχάουερ, ο οποίος είχε στενό δεσμό με τον πατέρα μου, αλλά και, παρά τα όσα πολλοί πιστεύουν, είχε καλές σχέσεις και με τον Μακάριο, προκάλεσε συνάντηση με τον Άγγλο πρωθυπουργό, η οποία και οδήγησε στην απελευθέρωση του Μακάριου. Ασχέτως πάντως της εξέλιξης αυτής, ο Αϊζενχάουερ γνώριζε πολύ καλά ότι ο Κύπριος ηγέτης δεν θα γινόταν ποτέ αποδεκτός από τους Άγγλους και τον μετέφερε στην Αθήνα".

Η βασιλεία
Η περίοδος της Βασιλευόμενης Δημοκρατίας στην Ελλάδα είναι συνδεδεμένη με αρνητικές στιγμές και η κοινή αίσθηση στη χώρα είναι ότι η βασιλική οικογένεια υπήρξε αποσταθεροποιητικός παράγοντας. Συνέβαλε δε, με τη στάση της μετά το 1964 και τη σύγκρουση παλατιού - Γεωργίου Παπανδρέου, στη διαμόρφωση των συνθηκών που οδήγησαν στο πραξικόπημα της 21ης Απριλίου.
Αν η Ελλάδα ζούσε πιο ομαλές στιγμές, τα όσα αναφέρει στον πρώτο τόμο του βιβλίου του "Βασιλεύς Κωνσταντίνος - Χωρίς Τίτλο", θα είχαν προκαλέσει σάλο. Αφήνει πολλές αιχμές για τον Κωνσταντίνο Καραμανλή τόσο για την ανοχή του προς την άκρα δεξιά και το παρακράτος που οδήγησε στη χούντα των συνταγματαρχών (ο Κωνσταντίνος εμφανίζει το παλάτι αντίθετο με τον ΙΔΕΑ και κάθε οργάνωση εντός των ένοπλων δυνάμεων) όσο και για τον τρόπο που διεξήχθη το δημοψήφισμα του 1974 για το πολιτειακό, με τον πρώην βασιλέα να κάνει συγκρίσεις με τις εκλογές του 1961, γνωστές στην Ελλάδα ως εκλογές "βίας και νοθείας" εις βάρος της αντιπολίτευσης και με νικητή τον Κωνσταντίνο Καραμανλή.

Σκιές αφήνει και για τις κινήσεις του Ανδρέα Παπανδρέου το 1965 με τον Κωνσταντίνο να θεωρεί ότι όντως υπήρξε η παραστρατιωτική οργάνωση ΑΣΠΙΔΑ, η οποία φέρεται να ήταν υπό την πολιτική καθοδήγηση του Ανδρέα Παπανδρέου. Ο τέως βασιλιάς θεωρεί ότι η οργάνωση όντως υπήρξε, αλλά δηλώνει ότι δεν γνωρίζει το εύρος της ανάμιξης του Ανδρέα Παπανδρέου. Πάντως, ο κύριος πληροφοριοδότης του Κωνσταντίνου ήταν ο Γεώργιος Γρίβας. "Αυτός ήταν η κύρια πηγή των πληροφοριών για την υπόθεση αυτή", τονίζει.

Σε άλλο σημείο του βιβλίου, για τα Ιουλιανά, ο Κωνσταντίνος γράφει ότι αποκόμισε την αίσθηση ότι και ο Γεώργιος Παπανδρέου πίστευε ότι ο Ανδρέας είχε αναμιχθεί με τον στρατό.
Ανεξάρτητα, όμως, από την άποψη που μπορεί να έχει κανείς, η αυτοβιογραφία του Κωνσταντίνου αποτελεί ένα ιστορικό ντοκουμέντο, καθώς ένας πρωταγωνιστής της νεότερης ελληνικής ιστορίας μιλά για όσα έζησε. Επίσης είναι η πρώτη φορά που η τέως βασιλική οικογένεια μιλά για όσα τις καταλογίζουν.

Από Αρχιεπίσκοπος... Πατριάρχης
Γράφοντας για το πως έζησε τον πρώτο Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας, ο Κωνσταντίνος τονίζει ότι "γενικώς ο Μακάριος δεν συμπαθούσε κανέναν. Ο Μακάριος τελικά συμπαθούσε μόνο τον Μακάριο".

Λίγα χρόνια αργότερα, τον Σεπτέμβριο του 1966, ο Κωνσταντίνος περιγράφει ένα άλλο περιστατικό με τον Μακάριο κατά τη διάρκεια ταξιδιού στο Όρος Σινά. Εκεί, σύμφωνα με τον τέως μονάρχη, ο Μακάριος του είπε ότι πρέπει να φύγει από την Κύπρο και ζήτησε από τον Κωνσταντίνο να μεσολαβήσει στον Νάσερ για να εκλεγεί Πατριάρχης Αλεξανδρείας. Ο Κωνσταντίνος του λέει ότι "δεν επιτρέπεται να μιλήσω στον Νάσερ, να τον πείσω και ύστερα από λίγο να έρθετε να μου πείτε 'άλλαξα γνώμη'. Αυτά δεν γίνονται". Τελικά ο Μακάριος άλλαξε γνώμη και ζήτησε, στο τέλος του ταξιδιού, από τον Κωνσταντίνο να μην μιλήσει με τον Νάσερ.

Ανταλλαγή Κύπρου... με Καστελόριζο
Από τον Δεκέμβριο του 1963 το Κυπριακό κυριαρχούσε στην πολιτική επικαιρότητα (όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και διεθνώς) με τον τότε διάδοχο του ελληνικού θρόνου να μετέχει σε όλες τις κυβερνητικές συσκέψεις. Σε μια από αυτές έπεσε μια ευφάνταστη πρόταση για να λυθεί το Κυπριακό: η Ελλάδα να παραχωρήσει στην Τουρκία το Καστελόριζο με αντάλλαγμα την Κύπρο. "Συνέβη το εξής απίθανο" γράφει ο Κωνσταντίνος για μια κυβερνητική σύσκεψη για το Κυπριακό στο σπίτι του Παπανδρέου, στο Καστρί. "Ο Παπανδρέου σκεφτόταν μεγαλοφώνως και οι υπόλοιποι άκουγαν... 'Πρέπει να βρούμε μία λύση η οποία να ικανοποιεί και τους Τούρκους... Αλλά τι να κάνουμε; Τι λύση να βρούμε; Τι λύση;... Α! Το βρήκα!' αναφώνησε κάποια στιγμή. 'Σε αντάλλαγμα για την Ένωση να τους δώσουμε το Καστελόριζο!'. Όλοι μέσα στο δωμάτιο πάγωσαν... και όλων τα μάτια, μαζί με τα δικά μου, έπεσαν πάνω στον Γιώργο Μαύρο, υπουργό τότε Συντονισμού, ο οποίος του λέει:
-Κύριε πρωθυπουργέ, με συγχωρείτε... αλλά είναι η πατρίδα μου... από το Καστελόριζο... κατάγομαι.
-Καλά, καλά, Γιώργο! Ξέχασέ το!'"

Πηγή: 

Εφημερίδα Πολίτης  

Γιάννης Σεϊτανίδης