Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Τον Μάιο του 1946, ιδρύθηκε στην Αθήνα το Κόμμα των Χιτών με πρόεδρο τον Κωνσταντίνο Ευσταθόπουλο. Πραγματικός του αρχηγός ήταν ωστόσο ο Στρατηγός Γρίβας. Το κόμμα απέκτησε δική του «εργατική νεολαία» και δικό του συνδικάτο, ενώ τα μέλη του οποίου διέλυαν απεργίες.

Το 1946 το Κόμμα των Χιτών, ενόψει του προγραμματισμένου δημοψηφίσματος για το πολιτειακό ζήτημα που πραγματοποιήθηκε στις 30 Ιουνίου 1946 από την Κυβέρνηση Τσαλδάρη, κυκλοφόρησε μια φιλοβασιλική προκήρυξη, η οποία έκλεινε με τη φράση «Όλοι για την επάνοδον του βασιλιά μας». Από την πλευρά τους, οι χίτες, έκαναν ό,τι ήταν δυνατόν για την επάνοδο του Γεωργίου Β’ στο θρόνο. Άσκησαν ακόμα και εκτεταμένη βία και τρομοκρατία εις βάρος διαφόρων αντιβασιλικών ψηφοφόρων με σκοπό να πετύχουν στον στόχο τους.

Το Κόμμα των Χιτών διεκδίκησε και την ψήφο των Ελλήνων και έλαβε μέρος στις 
Εκλογές της 31ης Μαρτίου Μαρτίου 1946: πήρε 1.848 ψήφους, δηλαδή ποσοστό 0,17 %

Αγροτικό κόμμα 
Σύμφωνα με πληροφορίες της Βρετανικής Στρατιωτικής Υπηρεσίας τα μέλη της «Χ» ανέρχονταν σε 50.000, αλλά ο αριθμός αυτός δεν είχε ποτέ ανάλογη αντανάκλαση στις εκλογές. 

Την 1η Φεβρουαρίου του 1948 το κόμμα μετονομάστηκε σε «Εθνικό Αγροτικό Κόμμα Χιτών», ονομασία που χρησιμοποίησε στις εκλογές της 5ης Μαρτίου του 1950, στις οποίες συγκέντρωσε 0,84% χωρίς να κατορθώσει να εκλέξει βουλευτή.

Το ΕΑΚΧ είχε στενές σχέσεις με τον αστυνομικό μηχανισμό και τις υπηρεσίες της Ασφάλειας κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου. Μία από τις δραστηριότητες του ΕΑΚΧ στη Θεσσαλονίκη, ήταν οι «εξυπηρετήσεις» μελών, κυρίως με την εξεύρεση εργασίας. Η άλλη πιο εθνωφελής (σύμφωνα με τις κυβερνητικές δυνάμεις) δράση, αφορούσε τη λειτουργία του ΕΑΚΧ ως παραπληρωματικής υπηρεσίας των «αρχών ασφάλειας» κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου. Κατά τον ιστορικό Πέτρο Παπαπολυβίου, «ήταν µία προσπάθεια που εντασσόταν στις «αρχές του Χιτισμού» και στη στράτευση για τη νίκη των «εθνικών δυνάμεων» στον Εμφύλιο. Σε αυτό το πεδίο το ΕΑΚΧ, η ηγεσία και οι άνδρες του θα αποδεικνύονταν και χρήσιμοι και ικανοί». Παρόλα αυτά, οι  εκλογές του 1950 δεν απέφεραν κανένα αποτέλεσμα, γεγονός που οδήγησε στη μαζική αποχώρηση μελών.

Στη Θεσσαλονίκη πάντως ο στενός πυρήνας των ηγετικών στελεχών που ακολουθούσαν τα πολιτικά βήµατα του Γεώργιου Γρίβα στην Ελλάδα από το 1948 µέχρι το 1961 παρέµεινε λίγο - πολύ αµετάβλητος. Όµως, µετά το 1960 εµφανίζεται σαφώς µεγαλύτερη στελέχωση και ενθουσιασµός, εξαιτίας και της παρουσίας µερικών δεκάδων Κυπρίων φοιτητών του Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης - πρώην αγωνιστών ή νεολαίων της «Εθνικής Οργανώσεως Κυπρίων Αγωνιστών» (ΕΟΚΑ).

Συνεκτικό πρόσωπο - κλειδί της µετεξέλιξης στη Θεσσαλονίκη από το ΕΑΚΧ του 1948 στην ΚΕΑ του 1961 και ο πιθανότερος προηγούµενος κάτοχος του συγκεκριµένου αρχείου ήταν ο Ιωάννης Λεφόπουλος . Μετά την απόλυσή του από το 4ο Τάγµα «Μονάδων Εθνικής Ασφαλείας» ∆ιδυµοτείχου (όπου, παράλληλα, ήταν υπαρχηγός της «Νεολαίας Χιτών» της ακριτικής πόλης), επέστρεψε στη Θεσσαλονίκη όπου του ανατέθηκαν καθήκοντα «γραµµατέως Νεολαίας», τον Σεπτέµβριο του 1949

Στην Κύπρο

Κατά το τέλος του 1946, φιλοβασιλικοί νέοι, μέλη της οργάνωσης «Χ», εμφανίστηκαν στη Κύπρο. Η οργάνωση ξεκίνησε να δρα κατά το τέλος του 1947 , την περίοδο των εκλογών για νέο Αρχιεπίσκοπο της Κύπρου, ασκώντας πίεση στους πολιτικούς αντιφρονούντες. Η εκστρατεία των Χιτών συνέβαλε καθοριστικά στις εκλογές του Αρχιεπισκόπου της Κύπρου, γεγονός το οποίο φανερώνει πως στοιχεία της  ακροδεξιάς  καθόριζαν την πολιτική της εκκλησίας. Συγκεκριμένα η Οργάνωση Χ υποστήριξε μετά το θάνατο του Λεοντίου την υποψηφιότητα του Κυρηνείας Μακάριου ο οποίος παρέμεινε ο μόνος ιεράρχης στο νησί και, φυσικά, προβλήθηκε αμέσως ως υποψήφιος νέος αρχιεπίσκοπος, ενώ είχε αναλάβει και ως τοποτηρητής. Η κυπριακή Αριστερά, που αντιπολιτευόταν τον Μακάριο, ετάχθη κατά της υποψηφιότητάς του και προέβαλε ως δικό της υποψήφιο τον «εξωκλιματικό» μητροπολίτη Δέρκων Ιωακείμ. Ο τελευταίος, αν και άφησε να εννοηθεί ότι θα αποδεχόταν τυχόν εκλογή του, αναγκάστηκε να αναχωρήσει από την Κύπρο εσπευσμένα, κατόπιν εντολής του πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως στο οποίο ανήκε και το οποίο ευνοούσε την εκλογή του Κυρηνείας Μακαρίου ως νέου αρχιεπισκόπου, πράγμα που ανοικτά υποστήριξε και η Αθήνα.

Παρότι η οργάνωση αυτοαποκαλούνταν εθνικιστική, δεν είχε εκδηλώσει καμία δράση απέναντι στο αποικιοκρατικό καθεστώς , ενώ παράλληλα συνεργαζόταν με την αποικιακή αστυνομία εναντίον των αριστερών συνδικαλιστών. Η δράση τόσο του Ελλαδικού όσο και του Κυπριακού παραρτήματος, φαίνεται να σταματά το 1950. Ύστερα, Ο Γρίβας σε συνεργασία με τις ελληνικές μυστικές υπηρεσίες και τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο οργάνωσε τις στρατιωτικές ομάδες της ΕΟΚΑ.

Η ίδρυση της οργάνωσης Χ
Τον Ιούνιο του 1941 ιδρύθηκε η «Στρατιωτική Οργάνωσις Γρίβα», η οποία στη συνέχεια (Μάρτιος 1943) έγινε γνωστή και ως «Οργάνωση Χ», ή απλώς «Χ» (για λόγους συντομίας). Τα μέλη της Χ λέγονταν Χίτες.
Στα ιδρυτικά μέλη της οργάνωσης περιλαμβάνονταν οι εξής :

1) στρατηγός Γεώργιος Λάβδας,
2) στρατηγός Βασίλειος Βραχνός,
3) σ/χης Κωνσταντίνος Παπακωνσταντίνου,
4) σ/χης Θεμιστοκλής Κετσέας,
5) σ/χης Αγησίλαος Σινιώρης και
6) σ/χης Γεώργιος Γρίβας.

Περισσότερο δραστήριος από όλους ήταν ο Γρίβας. Ο Γρίβας, που έμεινε στην ιστορία με το ψευδώνυμο «Διγενής», είχε γεννηθεί στην Κύπρο και ήταν φανατικός ακροδεξιός και βασιλόφρων. Έγινε ο αδιαμφισβήτητος Αρχηγός της Χ.  Στην οργάνωση αυτή συμετείχαν και ο Μακάριος Κυκκώτης, μετέπειτα Αρχιεπίσκοπος και Πρόεδρος της Κύπρου, ο οποίος τότε φοιτούσε στη Θεολογική Σχολή Αθηνών, αλλά και ο Άνθιμος Μαχαιριώτης, μετέπειτα Μητροπολίτης Κιτίου. Ο Σπύρος Παπαγεωργίου στο βιβλίο του «Κυπριακή Θύελλα», που αποτελεί μια από τις βασικότερες πηγές της περιόδου της δράσης της ΕΟΚΑ, γράφει σε σχέση με την επιλογή του Γρίβα ως ηγέτης της οργάνωσης: «ο Μακάριος ετάχθη υπέρ του Γρίβα, τον οποίον εγνώρισε κατά το 1945 και εξετίμησε την ικανότητα και δράσιν του επί κεφαλής της οργανώσεως "X"». 

Η οργάνωση

Σύντομα ο Γρίβας συνάντησε τον υπολοχαγό  Όμηρο Παπαδόπουλο και έγιναν στενοί συνεργάτες. Θεωρώντας παθητικά τα άλλα ιδρυτικά στελέχη, άρχισε να αυτονομείται και να λειτουργεί με βάση τις προσωπικές του αντιλήψεις. Οι στρατηγοί Λάβδας και Βραχνός από την πλευρά τους, προχώρησαν στη συγκρότηση της οργάνωσης των «Ευόρκων Στελεχών».

Σκοπός του Γρίβα ήταν η αύξηση του αριθμού μελών της Χ και η συσπείρωση όσο το δυνατόν περισσότερων αξιωματικών στις τάξεις της. Στην Χ εντάχθηκε μεταξύ άλλων και ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρύσανθος (ο οποίος είχε αρνηθεί να ορκίσει την κατοχική κυβέρνηση Τσολάκογλου). Ο Γρίβας συνδέθηκε με τον Χρύσανθο, μέσω του μητροπολίτη Κυρήνειας Μακαρίου Β’. Χάρη στον Χρύσανθο, η οργάνωση Χ εξασφάλισε το πρώτο σεβαστό χρηματικό ποσό για αγορά όπλων.

Η Χ ήταν μια ακροδεξιά και φιλοβασιλική οργάνωση με πλούσια δράση στο χώρο της ένοπλης βίας. Η ένθερμη υποστήριξή της προς το βασιλιά φαίνεται και από το ότι στο σήμα της υπάρχει το στέμμα. Συχνά επέβαλε ένα καθεστώς τρομοκρατίας σε περιοχές της Αθήνας και της επαρχίας και δολοφονούσε μέλη και οπαδούς του ΚΚΕ και του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ (δηλαδή της μεγαλύτερης αντιστασιακής οργάνωσης).
Είχε σημαντική συμμετοχή στις μάχες των Δεκεμβριανών του 1944 και στη Λευκή Τρομοκρατία κατά την μετά Βάρκιζα εποχή.

Ηταν φιλογερμανική;

Ο Βρετανός Κρις Γουντχάουζ, αρχηγός της Συμμαχικής Αποστολής στην κατεχόμενη Ελλάδα, είχε πολλές γνώσεις πάνω σε θέματα ελληνικών ένοπλων οργανώσεων, λόγω της θέσης που κατείχε και υποστηρίζει ότι η Χ δεν καταγράφεται ως αντιστασιακή οργάνωση.
Στο βιβλίο του (Μήλον της έριδος (Apple of Discord) - 1948)  σχετικά με την Χ  αναφέρει: «Το σώμα αυτό [δηλαδή η οργάνωση Χ] που αργότερον έγινε γνωστόν ως το όργανον αμέσου δράσεως της βασιλικής δεξιάς υπό την αρχηγίαν του συνταγματάρχου Γρίβα, ισχυρίσθη ότι υπήρξε κίνημα αντιστάσεως κατά την κατοχήν. Εάν ο ισχυρισμός αυτός είναι αληθής, η Χ θα εταξινομείτο ως η μόνη οργάνωσις της Δεξιάς που έδρα τότε εν Αθήναις, εις την πραγματικότητα όμως ήτο άγνωστος μέχρι ολίγου προ της αποχωρήσεως των Γερμανών. Αλλά και τότε ακόμη το όνομά της δεν εσήμαινε τίποτε σχετιζόμενον με την αντίστασιν. Σε έκθεσή του, αξιωματούχος του ΜΙ5 δεν παραλείπει να υπογραμμίσει τις δραστηριότητες του Γρίβα και των συνεργατών του, αμέσως μετά την υπογραφή της Συμφωνίας της Βάρκιζας (12 Φεβρουαρίου 1945), όταν δηλαδή ξέσπασε το κύμα των αντεκδικήσεων, όχι μόνον εναντίον των κομμουνιστών, αλλά και πολιτών που είχαν ενταχθεί ή συμπαθούσαν το ΕΑΜ. Γενικά οι ιστοριογράφοι της Αριστεράς παρουσιάζουν την Χ ως μια φιλογερμανική οργάνωση, αλλά στην πράξη ήταν κάτι άλλο, αφού ερευνώντας τις κατηγορίες ότι ο Γρίβας συνεργάστηκε με τους Γερμανούς, φαίνεται να  υπάρχει σοβαρός   αντίλογος. Σε τελευταία ανάλυση το ΕΑΜ -ΕΛΑΣ λόγω ισχύος ήθελε να μονοπωλήσει τον αντιστασιακό αγώνα και είχε έλθει σε ρήξη όχι μόνο με τον Γρίβα αλλά και με τον συνταγματάρχη Ψαρρό της ΕΚΑ ο οποίος δολοφονήθηκε. Ακόμα και ο αρχηγός του ΕΛΑΣ, Στέφανος Σαράφης, πριν την διάλυση της δικής του οργάνωσης από τον ΕΛΑΣ και την «υποχρεωτική» του ένταξη σε αυτόν, χαρακτηρίζονταν περίπου ως «Γερμανοτσολιάς».  

Η  πρώτη ενέργεια του Γρίβα μετά την ίδρυση της Χ ήταν να πάει στον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος Χρύσανθο για να ζητήσει την ευλογία του. Ο Χρύσανθος ήταν εκείνος ο οποίος αρνήθηκε να ορκίσει τη φιλογερμανική κυβέρνηση και μάλιστα έπαυσε τον ιερέα που την όρκισε.

Πηγές:

• Αλέξιος Αλεξίου: Imported Nationalism: The Appearance and Evolution of “X” Organization in Cyprus
• Πέτρος Παπαπολυβίου: Αφηγήσεις από τη δεκαετία του 1940 
• Wikipedia. Η οργάνωση Χ
• Επίλεκτα. Η Οργάνωση Χ και ο Γρίβας
• History Point. Ο στρατηγός Γρίβας η Χ και η Μάχη του Θησείου