Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Το Κυπριακό Επενδυτικό Πρόγραμμα (ΚΕΠ) τέθηκε  σε εφαρμογή το 2013 μετά από απόφαση του  Υπουργικού Συμβουλίου επί προεδρίας Νίκου Αναστασιάδη. Έκτοτε, πέρασε από πολλές αλλαγές για να συμβαδίζει με τις οδηγίες των ευρωπαϊκών αρχών και να συμμορφώνεται το κράτος με διεθνείς νομοθεσίες. Αποτέλεσμα μέχρι το τέλος του 2019, να έχουν γίνει 2855 πολιτογραφήσεις επενδυτών, αριθμός που στην πράξη είναι τουλάχιστον διπλάσιος αφού στις πολιτογραφήσεις συμπεριλήφθησαν και μέλη της οικογένειας των αιτητών. Συνολικά, αυτό μεταφράζεται σε ένα ποσό ύψους περίπου €9,7 δις, εκ των οποίων τα €6,4 δις απορρόφησε ο τομέας των ακινήτων.

Οι πολιτογραφήσεις αλλοδαπών για σκοπούς επενδύσεων στην Κύπρο ξεκίνησαν επί Προεδρίας Τάσσου Παπαδόπουλου και συνεχίστηκαν επί προεδρίας Δημήτρη Χριστόφια, ωστόσο σε πολύ περιορισμένη κλίμακα.

Επί προεδρίας Νίκου Αναστασιάδη το πρόγραμμα πήρε τεράστιες και ανεγξέλεκτες διαστάσεις με αποτέλεσμα μαζικές πολιτογραφήσεις. Το θέμα πήρε διαστάσεις σκανδάλου από τη στιγμή που και το οικογενειακό δικηγορικό γραφείο του Προέδρου Αναστασιάδη εξέδιδε διαβατήρια ενώ μέλη της οικογένειας τους είχαν συμφέροντα στον κατασκευαστικό τομέα. Διαβατήρια επίσης εξέδιδαν και δικηγορικά γραφεία άλλων πολιτικών, όπως το οικογενειακό δικηγορικό γραφείο του προπέδρου του ΔΗΚΟ Νικόλα Παπαδόπουλου.  Κύριος στόχος ήταν η εξυπηρέτηση του τομέα των ακινήτων  αφού μπορούσε κάποιος να αποκτήσει διαβατήριο μόνον και μόνο με την αγορά διαμερίσματος ή και έπαυλης. Στην πράξη απαιτείτο και μια κατάθεση σε κυπριακή τραπεζα ωστόσο τα χρήματα αυτά δεν ήταν υποχρεωτικό να επενδυθούν στην Κύπρο. Σε αρκετές περιπτώσεις πήραν κυπριακό διαβατήριο ακόμα και διεθνείς απατεώνες (υπόθεση του Μαλαισιανού Τζον Λοου)  και φυγόδικοι λόγω έλλειψης ελέγχου σε σημείο που η χώρα να εκτεθεί ανεπανόρθωτα.

Παρέμβαση ΕΕ

Το Κυπριακό Επενδυτικό προκάλεσε έντονες αντιδράσεις στην ΕΕ η οποία διά του Επιτρόπου Δικαιοσύνης της ξεκίνησε διαδικασία επί παραβάσει κατά της Κύπρου.

Σημειώνεται ότι στις 20 Οκτωβρίου 2021, ο Ευρωπαίος Επίτροπος Δικαιοσύνης, Didier Reynders, εκ μέρους της Κομισιόν απέστειλε αυστηρή 10σέλιδη επιστολή στον υπουργό Εξωτερικών, Νίκο Χριστοδουλίδη, για το θέμα των χρυσών διαβατηρίων. Ήταν μετά που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε πάλι δώσει προθεσμία στις κυβερνήσεις της Κύπρου και της Μάλτας, για να απαντήσουν στις προειδοποιητικές επιστολές της, για τα επενδυτικά τους προγράμματα που αφορούσαν στις κατ’ εξαίρεση πολιτογραφήσεις. Στην εν λόγω επιστολή, που απεκάλυψε το politis.com.cy την επομένη, ο κ. Reynders έγραφε στον Κύπριο ΥΠΕΞ: «Κύριε υπουργέ, Θα ήθελα να επιστήσω την προσοχή σας στο γεγονός ότι τα εθνικά μέτρα που προβλέπουν τη θέσπιση και τη λειτουργία προγράμματος χορήγησης ιθαγένειας σε επενδυτές, όπως το Κυπριακό Επενδυτικό Πρόγραμμα (ΚΕΠ), δεν συνάδουν με το δίκαιο της Ένωσης, και ιδίως με το άρθρο 4 παράγραφος 3 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση και το άρθρο 20 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης [..] Λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι οι τροποποιήσεις δεν αντιμετώπιζαν επαρκώς τις ανησυχίες που είχαν εκφραστεί προηγουμένως, η Επιτροπή, με επιστολή της (1/4/2020), επανέλαβε την άποψή της ότι προγράμματα χορήγησης ιθαγένειας σε επενδυτές, όπως το πρόγραμμα που εφαρμόζει η Κύπρος, θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως προγράμματα που εκμεταλλεύονται το κοινό επίτευγμα της ιθαγένειας της ΕΕ κατά παράβαση της καλόπιστης συνεργασίας μεταξύ όλων των κρατών μελών. Η Επιτροπή υπογράμμισε επίσης τους εγγενείς κινδύνους τους οποίους εγκυμονούν τα εν λόγω προγράμματα, ιδίως όσον αφορά την ασφάλεια, τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, τη φοροδιαφυγή και τη διαφθορά, όπως επισημαίνεται στην έκθεση της Επιτροπής του Ιανουαρίου του 2019. Λαμβανομένων υπόψη των ανησυχιών αυτών, η Επιτροπή ζήτησε από την Κύπρο να καταργήσει σταδιακά το πρόγραμμα χορήγησης ιθαγένειας σε επενδυτές».

ΜΜΕ