Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Η εκκλησία της Παναγίας Ακεντού (ατζιεντού, ατζιέντισσα) στο χωριό Λεύκα είναι η μοναδική εκκλησία του χωριού που επέζησε από την τουρκική εισβολή. Ο ναός περιλαμβάνεται στον Κατάλογο Αρχαίων Μνημείων του Τμήματος Αρχαιοτήτων. Αρχιτεκτονικά, ανήκει στην κατηγορία του μονόχωρου καμαροσκέπαστου ναού, τύπος που χρησιμοποιήθηκε σε μεγάλο βαθμό και κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας.

Το εσωτερικό της εκκλησίας υπήρχαν τοιχογραφίες, οι οποίες έχουν καταστραφεί ενώ οι εικόνες έχουν κλαπεί μετά την τουρκική εισβολή.  Το 2019 ο ναός υποβλήθηκε σε εργασίες συντήρησης με χρηματοδότηση της ΕΕ από την Τεχνική Επιτροπή.

Σύμφωνα με την ερευνήτρια Νάσα Παταπίου, μια βενετική πηγή  έσωσε ένα πολύ ωραίο τοπωνύμιο στην περιοχή της Λεύκας. Αυτό είναι το τοπωνύμιο Κυρα-Παναγιά (Χήρα Παναγιά). Το τοπωνύμιο αυτό δεν έχει διασωθεί μέχρι σήμερα ως Κυρα-Παναγία, αλλά μάλλον θα πρέπει να ταυτιστεί με τον μεσαιωνικό ναό της Λεύκας, αφιερωμένου στην Παναγία που είναι γνωστός ως Παναγία ή Ακέντου ή Ατζιεντού. Ίσως το επίθετο Ατζιέντου να υπονοεί την Παναγία που γιατρεύει τους πόνους, δηλαδή τα τζεγκιές, στην κυπριακή διάλεκτο.

Πηγή

1. Ιστορικές ειδήσεις για τα χωριά Άγιος Νικήτας και Άγιος Κυριακός ή Κάμπος

2. Ατζιεντού

3. Εκκλησιαστική αρχιτεκτονική 13ος -20ος αιώνας