Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Τα τσιχλόνια ή εμπεριζίδες είναι στρουθιόμορφα πουλιά, ανήκουν στην κατηγορία των ωδικών πτηνών και στην οικογένεια των Εμπεριζιδών (Emberizidae bunting). Το μέγεθός τους δεν ξεπερνά τους 15-17 πόντους, είναι κυρίως σποροφάγα πουλιά αλλά τρέφονται και με έντομα και κάμπιες κυρίως κατά την αναπαραγωγική περίοδο. Σχεδόν όλα τα σποροφάγα πουλιά μεγαλώνουν τους νεοσσούς τους με έντομα και κάμπιες που εμπεριέχουν υψηλή πρωτεΐνη μέχρι να ενηλικιωθούν. Έχουν κοντόχοντρο δυνατό ράμφος το οποίο τους βοηθά να ανοίγουν σκληρούς καρπούς για να φάνε τους σπόρους. Σε ολόκληρο τον πλανήτη συναντάμε 40 διαφορετικά είδη αυτής της οικογένειας. Στα είδη αυτά υπάρχει φυλετικός διμορφισμός, δηλαδή το αρσενικό διαφέρει όσον αφορά τα χρώματα από το θηλυκό με το αρσενικό να διαθέτει τα εντονότερα και ομορφότερα χρώματα. Φωλιάζουν αναλόγως του είδους σε δέντρα, θάμνους, στο έδαφος ή σε κοιλώματα του εδάφους και σε ρωγμές βράχων. Χαρακτηριστικό είναι το ωραίο κελάηδισμα των αρσενικών τσιχλονιών κατά την αναπαραγωγική περίοδο σε κορυφές θάμνων και δέντρων όπου και εποπτεύουν τις περιοχές τους.

Εννέα είδη τσιχλονιών

Στην Κύπρο έχουν καταγραφεί μέχρι στιγμής εννέα διαφορετικά είδη τσιχλονιών. Πρόκειται για αποδημητικά πουλιά τα οποία τα συναντάμε κατά τις περιόδους της αποδημίας των πουλιών που είναι την άνοιξη και το φθινόπωρο. Τρία είδη από αυτά μας έρχονται την άνοιξη από την Αφρική και την Ασία και αναπαράγονται στον τόπο μας, ενώ τα υπόλοιπα είδη χρησιμοποιούν την Κύπρο ως ενδιάμεσο μεταναστευτικό σταθμό. Ένα από αυτά, τον τσακρόστρουθο, τον συναντάμε καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου στην Κύπρο και είναι το πιο διαδεδομένο είδος από όλα. Τα τσιχλόνια τα συναντάμε σε όλη την Κύπρο, από το ύψος της θάλασσας μέχρι και τις πιο ψηλές κορυφές του Τροόδους, με αγαπημένους βιοτόπους να αποτελούν οι αγροτικές καλλιεργημένες περιοχές.

Τα είδη τσιχλονιών στην Κύπρο:

1. Black- headed bunting – Emberiza melanocephala – Scopoli, 1769 – αμπελουργός, κρασοπούλι, τιρίλινγκος, γρύλλος
2. Common reed bunting – Emberiza schoeniclus (Linnaeus, 1758) – καλαμοτσίχλονο
3. Cornbunting – Emberiza calandra (Linnaeus, 1758) τσιφτάς, τσακρόστρουθος
4. Cretzschmar’s Bunting – Emberizacaesia (Cretzschmar,1827) σιταροπούλλι, σκουρόβλαχος, φρυγανοτσίχλονο
5. Rustic bunting – Emberiza rustica – Schoeniclus rusticus Pallas, 1776 – βαλτοτσίχλονο, δασοτσίχλονο
6. Cinereous Bunting – Emberiza cineracea Brehm, 1855 – σμυρνοπιτίλλα, σμυρνοτσίχλονο
7. ine Bunting – Enberiza leucocephalos SG Gmelin, 1771 – ελατοτσίχλονο, πευκοπιτίλλα
8. Yellowhammer – Emberiza citrinella Linnaeus, 1758 κιτρινοπιτίλλα, χρυσοτσίχλονο
9. Ortolanbunting – Emberiza hortulana Linnaeus, 1758 – Βλάχος, βλαχοτσίχλονο, τσακροπιτίλλα

Ο αμπελουργός ίσως το πιο όμορφο είδος από όλα που συναντάμε στον τόπο μας, εμφανίζεται στην Κύπρο τους ανοιξιάτικους μήνες προερχόμενος από τη μακρινή Ινδία όπου και διαχειμάζει, για να φωλιάσει εδώ. Αρέσκεται να συχνάζει σε ορεινές, αγροτικές και καλλιεργημένες περιοχές, κυρίως αμπέλια, εξ ου και το όνομά του αμπελουργός ή κρασοπούλι. Κατασκευάζει την κυπελλοειδή φωλιά του με μαλακά χόρτα σε χαμηλούς συνήθως αγκαθωτούς θάμνους. Γεννά 4-5 αβγά που τα επωάζει το θηλυκό για 14 μέρες. Πολλοί ξένοι παρατηρητές πτηνών έρχονται στην Κύπρο ειδικά για να δουν αυτό το υπέροχο πουλί.

Το καλαμοτσίχλονο είναι σχετικά σπάνιο είδος για τον τόπο μας και χρησιμοποιεί την Κύπρο ως ενδιάμεσο μεταναστευτικό σταθμό. Συχνάζει συνήθως σε καλαμιώνες κοντά σε λίμνες, υγρά λιβάδια και έλη. Φωλιάζει στο έδαφος μέσα σε πυκνή βλάστηση. Γεννά 4-5 αβγά που τα κλωσούν για 14 ημέρες. Δεν αναπαράγεται στην Κύπρο.

Ο τσιφτάς είναι μερικώς μεταναστευτικό πουλί, με κάποιους πληθυσμούς να είναι μόνιμοι στην Κύπρο. Πρόκειται για κοινό είδος στον τόπο μας και αναπαράγεται εδώ. Αρέσκεται να συχνάζει κυρίως σε πεδινές, καλλιεργημένες περιοχές με σιτηρά. Κατασκευάζει τη φωλιά του στο έδαφος μέσα σε πυκνά χόρτα και σπαρτά. Γεννά 4-6 αβγά που επωάζει το θηλυκό για 14 μέρες. Εκτός αναπαραγωγικής περιόδου, οι τσακρόστρουθοι συνηθίζουν να συγκεντρώνονται σε κοπάδια αναζητώντας τροφή και νερό.

Το φρυγανοτσίχλονο είναι ενδημικό είδος της Μεσογείου και αναπαράγεται στην Κύπρο, στην Τουρκία και στην Ελλάδα. Μας έρχεται την άνοιξη και προτιμά ορεινές δασώδεις περιοχές όπου και αναπαράγεται. Φτιάχνει τη φωλιά του στο έδαφος και γεννά 4-6 αβγά. Το είδος αυτό διαχειμάζει στο Σουδάν.

Το βαλτοτσίχλονο είναι εξαιρετικά σπάνιο είδος για τον τόπο μας με μόνο μια και μοναδική αναφορά μέχρι στιγμής για την Κύπρο, από την Jane Stylianou, από τον χώρο επεξεργασίας λυμάτων στην Πάφο στις 24 Νοεμβρίου του 2016. Είδος το οποίο διαχειμάζει στην Ιαπωνία, στην Κορέα και στην Κίνα. Αναπαράγεται στην Βόρεια Ευρώπη και Ασία.

Το σμυρνοτσίχλονο είναι σχετικά σπάνιο είδος για τον τόπο μας και το συναντάμε κατά τις μεταναστεύσεις σε ορεινές περιοχές. Δεν αναπαράγεται στην Κύπρο. Αναπαράγεται στη νότια Τουρκία και στο νότιο Ιράν. Διαχειμάζει στις ακτές της Ερυθράς Θάλασσας.

Το ελατοτσίχλονο είναι σχετικά σπάνιο είδος για τον τόπο μας και το συναντάμε κατά τις μεταναστεύσεις σε ορεινές περιοχές. Δεν αναπαράγεται στην Κύπρο. Είναι ασιατικό είδος και το συναντάμε από τα Ουράλια Όρη και ανατολικά μέχρι τα βουνά της θάλασσας του Oknotsk και νότια μέχρι τη χερσόνησο Sakhalin.

Το χρυσοτσίχλονο είναι και αυτό σπάνιο είδος για τον τόπο μας. Αναπαράγεται στην Ευρώπη και στο μεγαλύτερο μέρος της Ασίας.

Το βλαχοτσίχλονο είναι κοινό είδος για τον τόπο μας και το συναντάμε κατά τις μεταναστεύσεις, κυρίως σε πεδινές περιοχές. Δεν αναπαράγεται στην Κύπρο. Φωλιάζει στην Κρήτη και πιθανώς στη Σαμοθράκη. Φτιάχνει τη φωλιά του στο έδαφος ή λίγο πιο πάνω από αυτό, ανάμεσα σε σπαρτά ή χόρτα. Εκτός αναπαραγωγικής περιόδου συνηθίζουν να συγκεντρώνονται σε κοπάδια αναζητώντας τροφή και νερό.