Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Αρακαπάς- Arakapas. Χωριό της επαρχίας Λεμεσού, στην περιφέρεια της Πιτσιλιάς, 380 μ. πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Βρίσκεται περί τα 8 χμ. στ' ανατολικά του Καλού Χωριού και περί τα 4 χμ. στα δυτικά της Επταγώνιας.

Η έκταση του χωριού είναι τοποθετημένη κυρίως πάνω στις λάβες και τους διαβάσες. Το ρήγμα Καλού Χωριού - Ακαπνούς έχει επηρεάσει σημαντικά τη μορφολογία του χωριού. Τα είδη των εδαφών που αναπτύχθηκαν στην περιοχή του χωριού είναι τα πυριτιούχα και τα φαιοχώματα. Εξαιτίας του ρήγματος ο Αρακαπάς βρίσκεται τώρα σ' ένα κοίλωμα, περιτριγυρισμένος, εκτός από τη γραμμή του ρήγματος, με ψηλές βουνοπλαγιές. Στα βόρεια του χωριού, στην τοποθεσία Στρογγυλός, το υψόμετρο φθάνει τα 665 μ., στα ΝΔ. στην τοποθεσία Καντάρα τα 634 μ., ενώ στα ΝΑ. το υψόμετρο φθάνει τα 553 μ. Το ανάγλυφο είναι αρκετά διαμελισμένο από το ποτάμιο δίκτυο του ποταμού της Γερμασόγειας. Όμως εκείνο που ιδιαίτερα ξεχωρίζει στην περιοχή του ρήγματος είναι η ευθύγραμμη διάταξη του ποτάμιου δικτύου.

Στον Αρακαπά βρίσκεται ένα κλασσικό ποτάμιο σύστημα από τα πιο σπάνια. Ο ποταμός της Γερμασόγειας που ακολουθεί την αρχική πλαγιά είναι ο πρωτεύων ποταμός. Κατά μήκος του κοιλώματος του ρήγματος αναπτύχθηκαν δευτερεύοντες ποταμοί. Οι ποταμοί αυτοί σχηματίζουν ορθή γωνία με τον πρωτεύοντα ποταμό. Τέλος δημιουργήθηκαν οι ποταμοί   αντίθετης ροής,  γιατί  ρέουν στην αντίθετη κλίση των πετρωμάτων και την αντίθετη κατεύθυνση του πρωτεύοντος ποταμού.

Στο χωριό, με μια μέση ετήσια βροχόπτωση γύρω στα 625 χιλιοστόμετρα, καλλιεργούνται εσπεριδοειδή, λαχανικά, φρουτόδεντρα, νομευτικά φυτά, πολύ λίγα σιτηρά, ελιές και χαρουπιές. Καλλιεργούνται επίσης και λίγα αμπέλια οινοποιήσιμων ποικιλιών. Υπάρχουν όμως και αρκετές ακαλλιέργητες εκτάσεις. Από πλευράς εσπεριδοειδών, ιδιαίτερα ξακουστά είναι τα μανταρίνια του Αρακαπά.

Κάπου ένα χμ. στα δυτικά του οικισμού, κατασκευάστηκε το 1975 φράγμα, χωρητικότητας 190.000 κ.μ. και ύψους 23 μ., για να αρδεύει κυρίως τα εσπεριδοειδή του χωριού. Μέσα στα πλαίσια του σχεδίου ενιαίας αγροτικής αναπτύξεως Πιτσιλιάς κατασκευάστηκαν δυο υδατοδεξαμενές χωρητικότητας 192.000 κ.μ. και 120.000 κ.μ. αντίστοιχα.

Η κτηνοτροφία είναι σχετικά ανεπτυγμένη. 

Ο οικισμός είναι σχετικά συμπαγής στο νότιο και το κεντρικό τμήμα, όμως υπάρχουν αρκετά σπίτια σκορπισμένα στα βόρεια, βορειοδυτικά, βορειοανατολικά και ανατολικά. Ο πληθυσμός του χωριού σημείωσε ανάπτυξη μέχρι το 1973. Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

Ο Αρακαπάς στα βόρεια συνδέεται με το Παλαιχώρι μέσω Συκόπετρας. Επίσης με σκυρόστρωτο δρόμο συνδέεται ανατολικά με την Επταγώνια και δυτικά με το Καλό Χωριό μέσω Αθρακού. Με τη Διερώνα συνδέεται στα νότια. Η απευθείας επικοινωνία με τη Λεμεσό είναι μέσω Διερώνας και Ακρούντας.

Ιστορικά στοιχεία

Ο Αρακαπάς μνημονεύεται από τον ντε Μας Λατρί. Το χωριό ανήκε στη Μεγάλη Κομμανταρία, αναφέρεται δε στον κατάλογο ως Rucopa.

Βλέπε λήμμα: Μεγάλη Κομμανταρία

Ο Τζέφρυ (1918) ιδιαίτερα αναφέρεται στην εκκλησία της Παναγίας της Ιαματικής. Ο Περικλής Μιχαηλίδης (1887) αναφέρει ότι ο Αρακαπάς διέθετε σχολείο από τον 19ο αιώνα. Ο Γκάννις αναφέρεται στα απομεινάρια μιας ... σπουδαίας Φράγκικης εκκλησίας. Η αρχική οικοδομή ίσως να ήταν τρίκλιτη, αλλά σε κάποια χρονική περίοδο έπαψε να χρησιμοποιείται και ερημώθηκε. Επιδιορθώθηκε το 1717... Ο Ν. Κληρίδης γράφει: Αροκόπος ...ή Αροκοπάς ήταν ο πρώτος οικιστής του χωριού αυτού, ο οποίος, βρήκε και το περίφημο αγίασμα της Παναγίας της Ιαματικής, κι έκτισε το ναό της, για να συγκεντρώνει ως τα σήμερα χιλιάδες προσκυνητών από όλη την Κύπρο στις 8 του Σεπτέμβρη. Ο Σίμος Μενάρδος αναφέρει τα ακόλουθα: «Τοιοῦτος ἀροκοπᾶς ἦτο παρά τόν ὁποῖον ἐσχηματίσθη καί ἡ κώμη, ἣτις πράγματι ἐν τῇ ἐνετικῇ ἀπογραφῇ φέρεται Rucopa. Ἀλλ' ἢδη κατ' ἀφομοίωσιν προφέρεται Ἀρακαπᾶς... Ἀλλ’ ὃτι ὁ Ἀροκοπᾶς ἦτο ἂνθρωπος ἀποδεικνύει τρανῶς ἡ μέχρι σήμερον εὔχρηστος τοπική γενική, πάει στοῦ  Ἀρακαπᾶ, ἦρτεν πού τόν Ἀρακαπᾶ».

Βλέπε λήμμα: Παναγία Ιαματική, Αρακαπάς

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια