«Κυπριακό Συγχωροχάρτι»

Έγγραφος άφεση αμαρτιών, ένα από τα πρώτα σωζόμενα τυπωμένα κείμενα του είδους. Τα «συγχωροχάρτια» ήσαν επίσημα έγγραφα τα οποία εξέδιδε κατά τα Μεσαιωνικά χρόνια ο πάπας της Ρώμης και διέθετε η παπική έδρα έναντι αμοιβής. Ήσαν ένα είδος πιστοποιητικού που βεβαίωνε ότι δινόταν άφεση αμαρτιών και εξασφαλιζόταν έτσι, από τον αγοραστή, μία θέση στον Παράδεισο.

           

Σε μερικές περιπτώσεις, λόγω κυρίως πολιτικών σκοπιμοτήτων, ο πάπας έδινε την άδεια και σε Ευρωπαίους Χριστιανούς ηγεμόνες να εκδίδουν και να πωλούν εξ ονόματός του τέτοια πιστοποιητικά, βασικά για συλλογή χρημάτων όταν τα κρατικά ταμεία παρουσίαζαν μεγάλες ελλείψεις και όταν εκρίνετο ότι κάποιες δαπάνες θα γίνονταν για κάποιο ιερό σκοπό. Μία, τουλάχιστον, τέτοια άδεια έκδοσης και διάθεσης «συγχωροχαρτιών», είχε δοθεί από τον πάπα και σε ένα των Λουζινιανών βασιλιάδων του μεσαιωνικού βασιλείου της Κύπρου. Τουλάχιστον μία περίπτωση είναι γνωστή. Συγκεκριμένα, η άδεια είχε δοθεί το 1454 από τον πάπα Ευγένιο Δ΄ (1431 – 1447) στον βασιλιά της Κύπρου Ιωάννη Β΄ (1432 – 1458). Ο βασιλιάς της Κύπρου, αφού εξασφάλισε την άδεια από τον πάπα, έστειλε ειδικό απεσταλμένο του στην Ευρώπη, κάποιον Παυλίνο Τσιάππε ( Paulinus Chappe ) με την εντολή να τυπώσει ικανό αριθμό τέτοιων πιστοποιητικών. Και πράγματι, τυπώθηκαν, άγνωστο πόσα, στο εργαστήριο του Γουτεμβέργιου, του πατέρα της νεοεμφανισθείσας τότε τέχνης της τυπογραφίας. Πιο πριν, τα «συγχωροχάρτια» ήσαν χειρόγραφα, αφού όμως είχε ήδη εμφανιστεί η τέχνη της τυπογραφίας, ο βασιλιάς της Κύπρου την χρησιμοποίησε.

           

Το σχετικό αυτό έγγραφο, τυπωμένο σε μονόφυλλο, παρέμεινε γνωστό ως «Κυπριακό Συγχωροχάρτι» και είναι ένα από τα αρχαιότερα γνωστά έγγραφα που έχουν τυπωθεί και μπορούν να χρονολογηθούν με ακρίβεια. Τυπώθηκε τον ίδιο χρόνο κατά τον οποίο είχε δοθεί η παπική άδεια, τον Μάιο του 1454, και είχε ισχύ για ένα χρόνο, με ημερομηνία λήξης την 1η Μαΐου 1455. Έπρεπε, δηλαδή, τα όσα αντίγραφα του πιστοποιητικού είχαν εκδοθεί, να πωλούνταν μέσα στο χρονικό διάστημα του ενός χρόνου.

           

Φαίνεται ότι ο βασιλιάς Ιωάννης Β΄ είχε πάρει τη σχετική άδεια από τον πάπα με την αιτιολογία ενός ιερού σκοπού, τη συγκέντρωση χρημάτων για ενίσχυση των οχυρώσεων της Κύπρου. Το ότι το βασίλειο της Κύπρου ήταν τότε το «προκεχωρημένο φυλάκιο» της χριστιανικής Ευρώπης έναντι του Ισλάμ, η ενίσχυση των οχυρώσεων θεωρήθηκε ιερός σκοπός. Έτσι, όσοι διέθεταν χρήματα και αγόραζαν το «Κυπριακό Συγχωροχάρτι», εξασφάλιζαν την παραγραφή όλων των αμαρτιών τους, όσο μεγάλες και σοβαρές κι αν ήσαν, αφού ενίσχυαν έτσι ένα ιερό σκοπό, την άμυνα της Κύπρου έναντι των αλλοθρήσκων γειτόνων της.

           

Σήμερα σώζεται ένα τουλάχιστον αντίτυπο του «Κυπριακού Συγχωροχαρτιού».

Φώτο Γκάλερι