Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Η πλατεία Ηρώων  αποτελεί σήμερα ένα από τα πολυσύχναστα στέκια της Λεμεσού, κατάλληλο για όλες τις ηλικίες. Κοντά σε έναν από τους πιο εμπορικούς δρόμους της πόλης, την οδό Ανεξαρτησίας, η πλατεία ήταν ανέκαθεν χώρος αναψυχής και χαλάρωσης, αλλά και συνάντησης των ανθρώπων στο κέντρο. Σε παλιότερες εποχές η πλατεία αποτελούσε ένα κακόφημο σημείο της Πόλης λόγω του ότι εκεί είχαν συγκεντρωθεί όλα τα πορνεία, διάφορα Καμπαρέ, χαρτοπαικτικές λέσχες και εν γένει κατακλυζόταν από ανθρώπους της νύκτας πολλοί από τους οποίους επεδείκνυαν κατά καιρούς εγκληματική δραστηριότητα.

 

Η ιστορία

Η ιστορική Πλατεία Ηρώων δημιουργήθηκε το 1910, ενώ το ιστορικό μνημείο στο κέντρο της, αφιερωμένο σε όσους έχουν θυσιάσει τη ζωή τους για την ελευθερία της Κύπρου καθώς και της Ελλάδας ενάντια στην τυραννία, δημιουργήθηκε το 1946, επί Δημαρχίας Πλουτή Σέρβα. Το Θέατρο Ριάλτο, που λειτούργησε αρχικά ως κινηματογράφος, χτίστηκε το 1933 και αποτελεί από τότε αναπόσπαστο στοιχείο της ταυτότητας της πλατείας, φιλοξενώντας παραστάσεις, αλλά και χορούς, ομιλίες και παλιότερα ακόμα και πολιτικές συγκεντρώσεις.

 

Η Πλατεία Ηρώων  αποκτήθηκε από τον Δήμο με αγορές και απαλλοτριώσεις ιδιωτικών κτημάτων την δεκαετία του 1930. Από τότε έγιναν δύο ουσιαστικές επεμβάσεις-αναπλάσεις στην Πλατεία, η μια επί δημαρχίας Πλουτή Σέρβα το 1948 και η άλλη επί δημαρχίας Δημήτρη Κοντίδη το 2000. Ο χαρακτήρας της Πλατείας με το μνημείο ηρώων στο κέντρο και την δημόσια χρήση του υπόλοιπου χώρου, με τους τέσσερεις δρόμους να την περιβάλλουν διαμορφώθηκε το 1948 και έτυχε σεβασμού.Τα εγκαίνια της αναμορφωμένης πλατείας με το μνημείο ηρώων στο κέντρο έγιναν στις 28 Οκτωβρίου 1948.

 

Νέα ανάπλαση της Πλατείας

 

Το  Δημοτικό Συμβούλιο Λεμεσού προχώρησε στην εκπόνηση ενός σχεδίου δράσης, με σκοπό την

ανάπλαση της Πλατείας με στόχο  στην αναβάθμιση και ανάδειξη της πιο εμβληματικής και ιστορικής περιοχής της πόλης, ως ενός κεντρικού φυσιογνωμικού σημείου της Λεμεσού. Στο πλαίσιο αυτό, το 2020 προκηρύχθηκε αρχιτεκτονικός διαγωνισμός, κύρια επιδίωξη του οποίου αποτελούσε η ανάδειξη της σημασίας της Πλατείας, μέσα από τα ιστορικά και κοινωνικά δεδομένα. Βάσει των μελετών που κατατέθηκαν στον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό, η κριτική επιτροπή ξεχώρισε τη μελέτη που υποβλήθηκε από τους αρχιτέκτονες-μελετητές Σωκράτη Στρατή – ΑΑ &U for Architecture, Art & Urbanism, και Χρήστο Πασαδάκη – KIS Architecture.

Το όλο έργο αναμένεται να κοστίσει περί τα 3 εκατομμύρια ευρώ. Στις 31 Ιανουρίου 2021 υπογράφηκε νέο συμβόλαιο ανάπλασης της Πλατείας επί Δημαρχίας Νίκου Νικολαίδη. 

 

Ένα δημοσίευμα

Την δεκαετία του ’40 στην εφημερίδα «Λαϊκό Βήμα» του μακαρίτη Ευέλθοντα Πιτσιλλίδη (Εύσκιου Πεύκη) με ημερομηνία 27 Ιανουαρίου 1947, επί δημαρχίας Πλουτή Σέρβα, με τίτλο «Η Πλατεία Ηρώων» βρίσκουμε την είδηση που αφορά την πρώτη ανάπλαση της Πλατείας:

 

«Με ευχαρίστησιν ηκούσαμεν πως η εν Λεμεσώ Πλατεία Ηρώων πρόκειται να εξωραϊσθεί αναθέτοντας εις τον μηχανικόν κ. Χαρίλαον Δίκαιον του έργου εκπονήσεως του σχετικού σχεδίου. Ως γεγονός η πλατεία αύτη αποτελεί το κεντρικώτερον και μάλλον πολυσύχναστον μέρος της πόλεως και από τετραετίας παρημελήθη τελείως, πράγμα που μας έδωσεν αφορμήν εις επικρίσεις. Ως καλής πίστεως δημοσιογράφοι, ημείς που εψέξαμεν την κατάστασιν, ημείς πρώτοι και θα επαινέσωμεν το φιλόκαλον αυτό έργον,όταν τελειώση κατά τρόπον πράγματι καλόν και ανάλογον προς την κεντρικήν θέσιν της Πλατείας αυτής. Ελπίζομεν πως το έργον δεν θα περιορισθή μόνον εις το επί χάρτου σχέδιον αλλά θα τεθεί συντόμως εις την ενέργειαν και αποπεράτωσιν.»

 

ΤΕΠΑΚ

Η πιο μεγάλη παρέμβαση του Δήμου και της πολιτείας γενικότερα, όπως αναφέρει η Λεμεσιανή Αρχιτέκτονας Κρίστιαν Χρίστου "ήταν η ανάπτυξη, γύρω από την Πλατεία, εγκαταστάσεων που έχουν σχέση με την φοίτηση και διαμονή φοιτητών του ΤΕΠΑΚ. Οι επενδύσεις που έγιναν ήταν πάρα πολύ σημαντικές και καθόρισαν, εν πολλοίς ανεπιστρεπτί, τον χαρακτήρα της Πλατείας".

 

Πιο συγκεκριμένα:

• Τα δύο ξενοδοχεία, ένα δίπλα στο «Ριάλτο» και ένα ακριβώς απέναντι, ανακαινίστηκαν πλήρως και μετατράπηκαν σε φοιτητικές εστίες που φιλοξενούν δεκάδες φοιτητές.
• Ολόκληρο το συγκρότημα των κτιρίων που βρίσκεται δυτικά της Πλατείας και το οποίο στέγαζε προηγουμένως νυχτερινά κέντρα και καφενεία, ανακατασκευάστηκε πλήρως και φιλοξενεί σχολές και εργαστήρια του ΤΕΠΑΚ, όπως και φοιτητική εστία.»

 

Όλα τα πιο πάνω συνιστούσαν μια ριζική αλλαγή, μια μεγάλη αναπτυξιακή προσπάθεια που δεν έχει προηγούμενο σε αστικό κέντρο της Κύπρου και δημιούργησε το υπόβαθρο για ιδιωτικές επενδύσεις και πρωτοβουλίες στην περιοχή οι οποίες δυστυχώς παρέμειναν περιορισμένες και αποσπασματικές.

 

Επιπρόσθετα οι διαφορές και οι διαπληκτισμοί μεταξύ ορισμένων διαχειριστών των κέντρων αναψυχής δημιούργησαν αρνητικό κλίμα και απομάκρυναν τον κόσμο ενώ υπήρξαν και εγκληματικές ενέργειες που υπονόμευσαν την όλη προσπάθεια αναζωογόνησης της πλατείας.

Παρά ταύτα σήμερα η κατάσταση στην Πλατεία και τον περιβάλλοντα χώρο είναι εντελώς διαφορετική, πολύ καλύτερη απ’ ότι πριν 20 χρόνια που ξεκίνησε η προσπάθεια  και αυτό παρά τις παράνομες και κακόγουστες επεμβάσεις στον πεζόδρομο, στους ανοικτούς χώρους και στα κτίρια, διατηρητέα και μη.

 

Ο Κιοσέογλου 

Παλιότερα η περιοχή ήταν γνωστή και ως «Κκεσογλούδκια», λόγω του ονόματος της οικογένειας των Τουρκοκυπρίων ιδιοκτητών, των Κιοσέογλου. Βέρος Λεμεσιανός ο Γκιουζέλ Κιοσέογλου, γεννήθηκε το 1938 στην καρδιά της Πλατείας Ηρώων (τότε «Πλατεία των Κκεσογλουδιών» και πέθανε στις 10 Ιουλίου 2011. 

 

Με το πέρασμα των χρόνων όμως, η συνοικία άνοιγε σιγά-σιγά και στους χριστιανούς, ενώ πολλές περιουσίες της περνούσαν στα χέρια τους. Στα καφενεία των Τούρκων της περιοχής άρχιζαν να συχνάζουν οι «κουλτουριάρηδες» και ξενύχτηδες γλεντζέδες της εποχής (π.χ. Γ. Φασουλιώτης, Χριστιανός Ρωσσίδης, Γιώργος Βουτουρίδης, Γλαύκος Αλιθέρσης κ.ά.), με ιδιαίτερη προτίμηση σ’ αυτό του Σουλεϊμάνη, αφού ήταν ξακουστός και για τα μοναδικά σουβλάκια που έκανε, καθώς και ο «ανταγωνιστής» του ο Καπαρτής.

Εκεί σύχναζαν και οι κάθε είδους καλλιτέχνες και καλλιτέχνιδες που παρεπιδημούσαν στη Λεμεσό για «σόου» στα «καφωδεία» και «Καφέ Σαντάν» της πόλης ή τα μέλη των ελληνικών θιάσων, με φανατικότερη θαμώνα του Σουλεϊμάνη τη φημισμένη Μαρίκα Κοτοπούλη, όταν ερχόταν στη πόλη για θεατρικές παραστάσεις. 

 

Τα πορνεία

Ο Κώστας Πιλαβάκης στο βιβλίο του «Η Λεμεσός σε άλλους καιρούς», κάνει ειδική αναφορά στα πορνεία της Πλατείας Ηρώων:

 

"Οι περισσότερες προέρχουνταν από το εξωτερικό ή από άλλες πόλεις και χωριά της Κύπρου. Δυο τρεις ήταν «τραβηγμένες» (παλλακίδες), όπως ή Λίζα. ή ΑDΑ και ή Χρισταλλένη. Από τις άλλες, τις «κοινές», ονομαστές ήταν ή Ασπασία, ή Φροσκού, ή Φάνη, ή Μαρίκα (από την Πόλη,) ή Αναστασία ή Κολοσσιατού, ή Άννα η Καρπασιτού, οι αδελφές Δέσποινα και Μυριάνθη από τη Σκάλα και μερικές Τουρκάλες - η Λαϊκκά, ή Κεζιμπά. κ.ά. Επίσκεψη σ’ αυτές πληρωνόταν από τρία ως πέντε σελίνια.

Οι περισσότερες κατοικούσαν στην πλατεία Κκεσογλουδιών (σήμερα πλατεία Ηρώων), υπήρχε όμως και οίκος ανοχής στην οδόν Γλάδστωνος (όπου σήμερα ό θερινός κινηματογράφος ΕΛΛΑΣ) σχεδόν έξω από την πόλη τότε — γνωστός ως «Κκερχανές του Κκέλη».

 

Κατα τη δεκαετία του 1970-80 στην Πλατεία διάσημες πόρνες ήταν η Νίτσα και η Ανδρούλλα καθώς και οι Τουρκούδες που είχαν τη βάση του γύρω από την πλατεία του Κάστρου της Πόλης. 

Σε ένδειξη συμπάθειας προς τις πόρνες πολλοί Λεμεσιανοί ονόμαζαν την Πλατεία Ηρώων και ως 'Πλατεία Ηρωίδων".  

 

Συναπάντημα πολιτισμών 

Η πλατεία αποτελεί σήμερα σημείο συνάντησης πολιτισμών, φιλοξενώντας από αραβικά καφενεία, ελληνικά ταχυφαγεία και ταβέρνες, μέχρι γκαλερί και μοντέρνα μπαρ και clubs.

 

Έχοντας αφήσει εδώ και χρόνια πίσω της την κακή φήμη της νύχτας που τη συνόδευε πριν δεκαετίες, η Πλατεία Ηρώων φιλοξενεί σήμερα ακόμα και εγκαταστάσεις του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου, ενώ αποτελεί και αγαπημένο φοιτητικό προορισμό. Επιπλέον, μεγάλες εκδηλώσεις της πόλης, όπως το Rock Festival κάθε Σεπτέμβριο, αλλά και ο τερματισμός της πομπής του καρναβαλιού, για την ανακήρυξη του Βασιλιά Καρνάβαλου κάθε Τσικνοπέμπτη, πραγματοποιούνται εκεί. 

 

 

Πηγές:

• Lemesos Blog: Πλατεία Ηρώων. Η διαδρομή της στο Χρόνο
• All About Limassol: Το τετραγωνο στο οποίο συναντιούνται οι πολιτισμοί 
• Τίτος Κολώτας. Η Μικρή Ιστορία της Πλατείας Ηρώων
• Τίτος Κολώτας: Ιερόδουλες και πορνεία στη Λεμεσό