Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Τα Δημοτικά Λουτρά στη Λεμεσό, αποτελούσαν για χρόνια σημείο αναφοράς της πόλης της Λεμεσού επί Αγγλοκρατίας.  Όταν κάποιος ήθελε να προσδιορίσει κάποια επιχείρηση ή κατοικία στην περιοχή χρησιμοποιούσε το γνωστό σημείο «Δημοτικά Λουτρά».

Τότε δεν υπήρχαν σ’ όλα τα σπίτια μπάνια ή λουτρά. Αυτά τα συναντούσε κάποιος σε αρχοντόσπιτα και μόνο, αφού τρεχούμενο νερό στο κάθε νοικοκυριό δεν υπήρχε.

» Βλέπε Λεμεσός: Μουσείο Νερού

Πολλοί λεμεσιανοί και όχι μόνον, επισκέπτονταν τα λουτρά για διάφορους λόγους. Κάποιοι, κυρίως γυναίκες πήγαιναν για ιαματικούς λόγους. Άλλοι πήγαιναν για να λουστούν και να καθαριστούν μια φορά τη βδομάδα όπως συνήθιζαν. Άλλοι για να κολυμπήσουν στη θάλασσα που ήταν πίσω από τα λουτρά και άλλοι για να παίξουν μπάλα ή άλλα αθλήματα πάνω στην αμμουδιά. Οι γυναίκες κυρίως έφερναν μαζί τους τα παιδάκια ή τα εγγόνια τους για να παίξουν στην αμμουδιά ή να μπουν στην ξέβαθη πισινούδα, ενώ αυτές θα έπαιρναν το καθαριστικό ή ιαματικό ή θεραπευτικό μπάνιο τους. Ήταν επίσης και ένα σημείο για κοινωνικές συναντήσεις με φίλους και συγγενείς.

Η Ιστορία 
Όπως είναι γνωστό, σ’ όλη τη παλιά πόλη της Λεμεσού, υπήρχαν λουτρά για εξυπηρέτηση των δημοτών, κυρίως για τον εβδομαδιαίο τους καθαρισμό, αλλά και για θεραπευτικό σκοπό. Τότε δεν υπήρχαν σ’ όλα τα σπίτια μπάνια ή λουτρά. Αυτά τα συναντούσε κάποιος σε αρχοντόσπιτα και μόνο, αφού τρεχούμενο νερό στο κάθε νοικοκυριό δεν υπήρχε. Όλοι σχεδόν κουβαλούσαν το αναγκαίο τους νερό με κούζες και κουβάδες (σύκλες), για να πίνουν, να μαγειρεύουν, να καθαρίζουν, να πλένουν ρούχα και να καθαρίζουν έστω το πρόσωπό τους. Για να λουστούν ολόσωμα ήταν κάπως πρόβλημα λόγω και της ποσότητας του νερού που εχρειάζετο αλλά και για την αναγκαία θέρμανση του ιδίου, αλλά και του χώρου που θα ελούζοντο, ιδίως το χειμώνα. Έτσι η αναγκαιότητα της ύπαρξης δημόσιων λουτρών ήταν επιβαλλόμενη. Γι’ αυτό βλέπουμε στη Λεμεσό και στις άλλες πόλεις της Κύπρου, όπως πχ την Πάφο, να δημιουργούνται και να λειτουργούν αυτού του τύπου τα λουτρά από ιδιώτες. Αρκετά λουτρά είχαν δημιουργήσει οι τουρκοκύπριοι τα οποία μάλιστα συνέβαλλαν ένεκα και του τρόπου που λειτουργούσαν, θεραπευτικά στις «τζιεγκές».

Χατζηπαύλος

Ο Δήμος Λεμεσού, επί δημαρχίας του αείμνηστου Χριστόδουλου Χατζηπαύλου, 1930- 1943, θέλοντας να συμβάλει σ’ αυτή την αναγκαιότητα των δημοτών, αποφάσισε να κτίσει και να λειτουργήσει δημοτικά λουτρά. Έτσι αφού σχεδιάστηκαν άρχισε η οικοδόμηση τους το 1933 περίπου. Κτίστηκαν απέναντι από την είσοδο του Γυμναστικού Συλλόγου τα Ολύμπια (Γ.Σ.Ο), πάνω στην παραλία. Μάλιστα στο πίσω μέρος τους είχαν αρκετή αυλή με άμμο όπου στην συνέχεια εκτεινόταν η θάλασσα. Μεταξύ του Γ.Σ.Ο και των Δημοτικών Λουτρών μεσολαβούσε ο παραλιακός δρόμος προς την Λευκωσία, οδός 28ης Οκτωβρίου.

Στην θέση που κτίστηκαν τα Δημοτικά Λουτρά βρισκόταν προηγουμένως το Δημοτικό Φτωχοκομείο Λεμεσού, που κτίστηκε το 1916. Μάλιστα σ’ αυτό παρέμεινε μέχρι το τέλος της ζωής του ο εθνικός μας ποιητής Βασίλης Μιχαηλίδης, όπου πέθανε το 1917.

Τα Δημοτικά Λουτρά περιελάμβαναν αριθμό δωματίων όπου το καθ’ ένα είχε τη δική μπανιέρα που μπορούσε να γεμίσει με ζεστό νερό, γλυκό (πόσιμο) ή θαλασσινό, (αλμυρό). Το νερό ζεσταινόταν μέσα σε μεγάλα καζάνια που λειτουργούσαν με ξύλα αρχικά, κι αργότερα με πετρέλαιο. Πέραν από τα δωμάτια με τις μπανιέρες υπήρχαν και απλά ντους για ξέπλυμα μετά το κολύμπι στη θάλασσα. Για τις ανάγκες των πελατών των λουτρών λειτουργούσε στο χώρο και μικρό καφενείο, όπου προσφέρονταν ποτά και φρούτα, κυρίως.

Στο πίσω μέρος των λουτρών υπήρχε μεγάλη αυλή με άμμο, όπου μπορούσαν να παίξουν μικροί και μεγάλοι. Επίσης υπήρχε και μικρή αποβάθρα όπου αρκετοί έκαναν τα μακροβούτια τους. Η λειτουργία των λουτρών ήταν καθημερινή και σύμφωνα με το πρόγραμμα, άρχιζε από τις 7.30 μέχρι τις 9.30 το πρωί και επιτρεπόταν αποκλειστικά και μόνον η χρήση τους από γυναίκες, ενώ μετά τις 9.30 ήταν κοινή η χρήση ανδρών και γυναικών. Η χρέωση για ένα ζεστό μπάνιο ήταν γύρω στα 15 γρόσια. Η είσοδος από τα λουτρά για να πάει κάποιος προς τη θάλασσα για κολύμπι είχε χρέωση γύρω στα 5 γρόσια.

Ιαματικά 
Οι γυναίκες αλλά και άνδρες, κυρίως κάποιας ηλικίας, που είχαν προβλήματα υγείας όπως πόνους, αρθριτικά, πιασίματα κ.λ.π. ερχόντουσαν τα καλοκαίρια για να κάνουν κάποιο αριθμό ζεστών λουτρών με θαλασσινό νερό. Για αρκετούς ηλικιωμένους κατάλειξε να είναι συνήθεια τα καθεχρονικά θεραπευτικά μπάνια. Στους χώρους των λουτρών υπήρχαν γυναίκες που αναλάμβαναν να ετοιμάσουν τη μπανιέρα γεμίζοντας τη με ζεστό νερό. Ακόμη τους έκαναν και εντριβές με ειδικό γάντι από ελοίφη ή από ττόρινο ύφασμα. Εάν το τρίψημο γινόταν σε μπάνιο με ζεστό γλυκό νερό χρησιμοποιούσαν και σαπούνι. Οι γυναίκες αυτές είχαν το χαρακτηριστικό επίθετο «Τερλάκκενες». Η αμοιβή τους προερχόταν κυρίως από φιλοδωρήματα. Οι γυναίκες αλλά και οι άνδρες κάποιας ηλικίας που έκαναν χρήση των λουτρών για θεραπευτικούς σκοπούς, ερχόντουσαν από τα σπίτια τους φορτωμένοι μ’ ένα «μποξιά» συνήθως, που περιείχε τα καινούργια τους εσώρουχα, τα ττόρια, τις παντούφλες, το σαπούνι κ.λ.π.

Για μεγάλο διάστημα τα λουτρά τα χρησιμοποιούσαν οι ποδοσφαιριστές της ΑΕΛ σαν αποδυτήρια αλλά και για καθαρισμό, μετά την προπόνηση ή τον ποδοσφαιρικό αγώνα στο Γ.Σ.Ο. Η χρήση των Δημοτικών Λουτρών άρχισε να αποδυναμώνει τα τελευταία χρόνια, και παρέμειναν κυρίως σαν ιαματικά-θεραπευτικά.

Το κτίριο των Δημοτικών Λουτρών κατεδαφίστηκε στα τέλη της δεκαετίας του ‘60, σηματοδώντας το τέλος της συνήθειας για μπάνιο σ’ ένα δημόσιο χώρο στην πόλη.

Πηγές:

• Φωνή της Λεμεσού: Τα Δημοτικά Λουτρά της Λεμεσού
• All about Limassol: Τα Δημοτικά Λουτρά ταυτίστηκαν με τη διασκέδαση των Λεμεσιανών