Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Μετά την ανακάλυψη των εμβολίων αρχές του 19^ου αιώνα προέκυψαν και οι επικριτές τους. Ο όρος «αντιεμβολιαστικό κίνημα» αναφέρεται σε οργανωμένες ή μη πληθυσμιακές ομάδες που καθυστερούν τον εμβολιασμό ή τον απορρίπτουν εντελώς, παρά τη διαθεσιμότητα υπηρεσιών εμβολιασμού. Μεγάλα κινήματα αντιεμβολιαστών υπήρξαν διαχρονικά και εναντίον διαφόρων εμβολιών, όπως αυτά κατά της φυματίωσης και της χολέρας. 

» Βλέπε Λήμμα: Η ιστορία των εμβολίων

Στην Κύπρο το φαινόμενο αυτό διαδόθηκε ευρέως μετά την πανδημία κορωνοϊού του 2020 με ένα ποσοστό του πληθυσμού που πλησιάζει το 20% να αρνείται τον εμβολιασμό για διάφορους λόγους. Κάποια από τα επιχειρήματα τους αφορούν την υποβάθμιση της πανδημίας ως μιας απλής γρίπης, μεγάλος αριθμός θεωρεί ότι τα εμβόλια δεν έχουν δοκιμαστεί επαρκώς, οπότε οι άνθρωποι χρησιμοποιούνται ως πειρματόζωα, ενώ μια τρίτη μερίδα  ελαύνεται από θρησκευτικές πεποιθήσεις και θεωρίες συνωμοσιολογίας θεωρώντας ότι τα εμβόλια μολύνουν το ανθρώπινο σώμα. Ανοικτά κατά του εμβολιασμού τάχθηκαν και κάποιοι ιεράρχες στην Κύπρο όπως ο Μόρφου Νεόφυτος σε αντίθεση με την πλειοψηφία της εκκλησιαστικής ιεραρχίας της Κυπριακής Εκκλησίας με επικεφαλής τον Αρχιεπίσκοπο Χρυσόστομο Β που κάλεσε τον πληθυσμό να εμβολιαστεί.

» Βλέπε Λήμμα: Πανδημία Κορωνοιού

Στην Κύπρο κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κορωνοιού πραγματοποιήθηκαν αρκετές επεισοδιακές πολλές φορές διαδηλώσεις αρνητών των εμβολίων, της μάσκας και εν γένει ατόμων που πίστεψαν ότι η επιδημία είναι ανύπαρκτη αλλά χρησιμοποιήθηκε για να περιορίσει την ανθρώπινη ελευθερία από διάφορες μεγάλες κυβερνήσεις. λέσχες συμφερόντων και άθεων για να πλήξουν τη θρησκευτική πίστη των ανθρώπων.

Ειδικότερα στις 18 Ιουλίου 2021 το συγκρότημα ΔΙΑΣ και ο τηλεοπτικός σταθμός «Σίγμα» δέκτηκαν επίθεση το βράδυ της Κυριακής από ομάδα ατόμων.

» Βλέπε Βίντεο: Η περιγραφή του Σίγμα

Η επίθεση σημειώθηκε μετά το πέρας της εκδήλωσης διαμαρτυρίας που διοργανώθηκε το απόγευμα της Κυριακής έξω από το Προεδρικό Μέγαρο, ενάντια στα μέτρα για την πανδημία. Σύμφωνα με βίντεο που αναρτήθηκαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από δημοσιογράφους του συγκροτήματος, σημειώθηκε επίθεση με μολότοφ κατά τουλάχιστον ενός αυτοκίνητου του δημοσιογραφικού οργανισμού, το οποίο τυλίχτηκε στις φλόγες.

» Βλέπε Βίντεο: Η επίθεση στο Σίγμα

Υλικές ζημιές προκλήθηκαν και σε άλλα αυτοκίνητα στον χώρο στάθμευσης καθώς και στην είσοδο και σε γραφεία του συγκροτήματος. Το Σίγμα επελέγη ως στόχος λόγω κάποιων ρεπορτάζ του τα οποία καλούσαν τον κόσμο σε εμβολιασμό, τα οποία από τους εμβολιαστές θεωρήθηκαν ως άσκηση τρομοκρατίας. 

» Βλέπε Λήμμα: Οι επιδημίες που έπληξαν την Κύπρο

Οι φόβοι

Η διστακτικότητα έναντι των εμβολίων είναι περίπλοκη και ποικίλλει ανάλογα με το περιβάλλον, τον χρόνο, τον τόπο και τα εμβόλια. Επηρεάζεται από παράγοντες όπως η θρησκεία, ο εφησυχασμός, η ευκολία και η εμπιστοσύνη. Ο όρος καλύπτει την πλήρη άρνηση εμβολιασμού, την καθυστέρησή του, αλλά και την αβεβαιότητα σχετικά με τη χρήση των εμβολίων παρά την καταρχήν αποδοχή τους, ακόμη και την επιλεκτική χρήση ορισμένων εμβολίων, αλλά όχι άλλων. Οι ομάδες που υιοθετούν αυτές τις στάσεις αναφέρονται συχνά ως «αντιεμβολιαστές».

» Βλέπε συνέντευξη: Ελπιδοφόρος Σωτηριάδης

Η επιστημονική κοινότητα συναινεί σε συντριπτικό βαθμό στο ότι τα εμβόλια είναι γενικά ασφαλή και αποτελεσματικά. Η αποφυγή εμβολιασμού συχνά οδηγεί σε εκδηλώσεις ασθενειών και θανάτους από ασθένειες που θα μπορούσαν να προληφθούν από εμβόλια. Ως εκ τούτου, ο  Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας χαρακτηρίζει τον αντιεμβολιασμό ως μία από τις δέκα κορυφαίες παγκόσμιες απειλές για την υγεία.

Οι δισταγμοί των αντιεμβολιαστών οφείλονται κυρίως σε δημόσιες συζητήσεις σχετικά με ιατρικά, ηθικά και νομικά ζητήματα που σχετίζονται με τα εμβόλια. Η διστακτικότητα έναντι των εμβολίων οφείλεται σε πολλούς παράγοντες, όπως είναι η έλλειψη εμπιστοσύνης (δυσπιστία έναντι του εμβολίου ή/και του παρόχου υγειονομικής περίθαλψης), ο εφησυχασμός (το άτομο δεν βλέπει την αναγκαιότητα εμβολιασμού ή την αξία του) και η ευκολία (πρόσβαση στα εμβόλια). Η διστακτικότητα αυτή υπάρχει πάντα, από την εφεύρεση του εμβολιασμού, και μάλιστα προϋπάρχει του καθορισμού των όρων «εμβόλιο» και «εμβολιασμός» κατά σχεδόν ογδόντα χρόνια. Οι θεωρίες και υποθέσεις που προβάλλονται από τους αντιεμβολιαστές τροποποιούνται με την πάροδο του χρόνου.

Νομοσχέδια περί υποχρεωτικού εμβολιασμού, όπως το νομοσχέδιο 277 της Γερουσίας της Καλιφόρνια και το λεγόμενο νομοσχέδιο «No Jab No Pay» της Αυστραλίας, έχουν συναντήσει αντιδράσεις από ακτιβιστές και αντιεμβολιαστικές ενώσεις. Η αντίθεση στον υποχρεωτικό εμβολιασμό μπορεί να βασίζεται σε αντιεμβολιαστική παρόρμηση, στην ανησυχία ότι παραβιάζει πολιτικές ελευθερίες ή μειώνει την εμπιστοσύνη του κοινού στον εμβολιασμό, ή και υποψίες κερδοσκοπίας της φαρμακευτικής βιομηχανίας.

Οι επιστημονικές αποδείξεις για την αποτελεσματικότητα των εκστρατειών εμβολιασμού μεγάλης κλίμακας είναι καλά τεκμηριωμένες. Δύο έως τρία εκατομμύρια θάνατοι προλαμβάνονται κάθε χρόνο παγκοσμίως μέσω του εμβολιασμού, ενώ επιπροσθέτως 1,5 εκατομμύρια επιπλέον θάνατοι θα μπορούσαν να έχουν προληφθεί έαν είχαν χρησιμοποιηθεί όλα τα συνιστώμενα εμβόλια. Οι εκστρατείες εμβολιασμού βοήθησαν στην εξάλειψη της ευλογιάς, η οποία κάποτε ευθυνόταν για τον θάνατο έως και ενός στα επτά παιδιά στην Ευρώπη, και έχουν σχεδόν εξαφανίσει την πολιομυελίτιδα. Σε άλλο παράδειγμα, οι λοιμώξεις που προκαλούνται από το Haemophilus influenzae (Hib), μια βασική αιτία της βακτηριακής μηνιγγίτιδας και άλλων σοβαρών παιδικών ασθενειών, έχουν μειωθεί κατά περισσότερο από 99% στις ΗΠΑ μετά την εισαγωγή του κατάλληλου εμβολίου το 1988. Υπολογίζεται ότι ο πλήρης εμβολιασμός, από τη γέννηση έως την εφηβεία, όλων των παιδιών που γεννήθηκαν σε ένα δεδομένο έτος στις ΗΠΑ, θα έσωζε 33.000 ζωές και θα προλάμβανε 14 εκατομμύρια λοιμώξεις.

Υπάρχει αντιεμβολιαστική βιβλιογραφία που υποστηρίζει ότι οι μειώσεις στις μεταδοτικές ασθένειες οφείλονται στη βελτίωση της υγιεινής και του επιπέδου διαβίωσης (παρά στον εμβολιασμό) ή ότι οι συγκεκριμένες ασθένειες βρίσκονταν ήδη σε πτώση πριν την εισαγωγή των αντίστοιχων εμβολίων. Αυτοί οι ισχυρισμοί δεν στέκουν με βάση τα επιστημονικά δεδομένα. Η συχνότητα εμφάνισης ασθενειών που μπορούν να προληφθούν με εμβόλιο αυξομειωνόταν κατά καιρούς μέχρι την εισαγωγή συγκεκριμένων εμβολίων, οπότε μειώθηκε σχεδόν στο μηδέν. Ένα βασικό επιχείρημα που στοχεύει στην αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης και των παρεξηγήσεων σχετικά με τα εμβόλια είναι το εξης: «Περιμένετε να πιστέψουμε ότι η καλύτερη υγιεινή εξαφάνισε την κάθε ασθένεια ακριβώς την χρονιά που εφαρμόστηκε εμβολιασμός κατά της συγκεκριμένης ασθένειας;».

Άλλοι επικριτές υποστηρίζουν ότι η ανοσία που εξασφαλίζεται από τα εμβόλια είναι μόνο προσωρινή και απαιτεί περαιτέρω ενίσχυση, ενώ όσοι επιβιώνουν από μια ασθένεια αποκτούν μόνιμη ανοσία. Όπως θα φανεί παρακάτω, οι φιλοσοφίες κάποιων λειτουργών εναλλακτικής ιατρικής είναι ασύμβατες με την ιδέα ότι τα εμβόλια είναι αποτελεσματικά.