Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Ο Βοτανικός Κήπος Τροόδους «Α.Γ. Λεβέντης» είναι τοποθετημένος σε υψόμετρο 1400 παρά τον κύριο δρόμο Καρβουνά – Τροόδους μέσα στα όρια του μεταλλείου του Αμιάντου.

Οι εργασίες για τη δημιουργία του Κήπου άρχισαν το 2004, με την αναπαλαίωση του κτηρίου του μεταλλείου για χρήση του ως Κέντρου Επισκεπτών και ως γραφείου. Εγκαινιάστηκε στις 10 Μάιου 2010.  Ο εμπλουτισμός του Κήπου με νέο υλικό είναι συνεχής και η επέκτασή του συνεχίζεται. Υπολογίζεται ότι η συνολική έκτασή του θα φτάσει περίπου στα 30 στρέμματα. 

» Βλέπε λήμμα: Οροσειρά Τροόδους

Δημιουργήθηκε σε συνεργασία του Τμήματος Δασών με το ίδρυμα Λεβέντη, το οποίο και χορήγησε την ίδρυσή του. Πρωταρχικός στόχος της δημιουργίας του, η προστασία, διατήρηση, παρουσίαση και ανάδειξη της βοτανικής κληρονομιάς της Κύπρου με μεγαλύτερη έμφαση στη χλωρίδα της περιοχής του Τροόδους. Την ίδια στιγμή, ο κήπος λειτουργεί και χώρος έρευνας, επιμόρφωσης και αναψυχής και ως μέσο αποκατάστασης ενός σημαντικού μέρους του μεταλλείου Αμιάντου.

Ο Βοτανικός Κήπος φιλοξενεί ένα Κέντρο Επισκεπτών, στο οποίο παρουσιάζεται η χλωρίδα της περιοχής του Τροόδους μέσα από διάφορα εκθέματα, καθώς και με τη χρήση της τεχνολογίας. Το Κέντρο περιέχει επίσης βοτανολόγιο (Herbarium) το οποίο δίνει την ευκαιρία στους επισκέπτες μέσω της χρήσης στερεοσκοπίων, να μελετήσουν μια μεγάλη ποικιλία από αποξηραμένα φυτικά δείγματα ενώ η εξειδικευμένη βιβλιοθήκη παρέχει τη δυνατότητα σε ερευνητές και φοιτητές να εμβαθύνουν σε θέματα χλωρίδας.

» Βλέπε λήμμα: Χλωρίδα της Κύπρου

Τεχνητή λίμνη

Στη καρδιά του Κήπου, έχει εγκατασταθεί κατά μήκος ενός τεχνητού ρυακιού και περιμετρικά δύο λιμνών οι οποίες συνδέονται με το ρυάκι, παρόχθια βλάστηση. Το νερό ξεκινά από τη λίμνη που βρίσκεται στο πιο ψηλό σημείο του κήπου, πέφτει από ένα καταρράκτη και στη συνέχεια χύνεται στη μεγάλη λίμνη, όπου και ανακυκλώνεται.

Στο χώρο του κήπου υπάρχει επίσης ένα μικρό κιόσκι, στο οποίο μπορούν οι επισκέπτες να καθίσουν και να θαυμάσουν την ομορφιά του τοπίου. Επιπλέον, μέσω του τηλεσκοπίου που έχει εγκατασταθεί εκεί, μπορεί κάποιος να παρατηρήσει την περιοχή και να δει τα χωριά που ξεπροβάλουν μέσα στο δάσος.

Υπαίθριο Εκπαιδευτήριο

Στο Βοτανικό Κήπο έχουν επίσης εγκατασταθεί πέντε μεγάλα τραπέζια και ένας πίνακας όπου μπορούν να διεξαχθούν διάφορες υπαίθριες εκπαιδευτικές δραστηριότητες. Ο χώρος είναι στη διάθεση των εκπαιδευτών και των εκπαιδευομένων και μπορεί να αξιοποιηθεί κατά τις εκεί επισκέψεις με την προϋπόθεση να γίνει κράτηση του χώρου.

 Τμήματα 

• Τμήμα Ενδημικών Φυτών: Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα τμήματα του Βοτανικού Κήπου είναι το Τμήμα Ενδημικών Φυτών που περιλαμβάνει ενδημικά είδη της Κύπρου και κυρίως της ευρύτερης οροσειράς του Τροόδους. Το Τμήμα αυτό βρίσκεται στην κεντρική πλατεία του Κήπου και είναι σχεδιασμένο με τέτοιο τρόπο ώστε να αναδεικνύει τον μοναδικό ενδημικό χλωριδικό πλούτο της περιοχής. Κυριότερα φυτά που μπορεί κάποιος να συναντήσει εδώ είναι η χιονοδόξα (Scilla lochiae), το κυπριακό κυκλάμινο (Cyclamen cyprium), ο φλόμος (Euphorbia veneris), η μαννουθκιά (Pterocephalus multiflorus), το αρκολασμαρίν (Ptilostemon chamaepeuce subsp. cyprius), η σκαβιόζη (Lomelosia cyprica), το αγριογαρύφαλλο του Τροόδους (Dianthus strictus subsp. troodi), το κυπριακό κέδρο (Cedrus brevifolia), η σαπονάρια (Saponaria cypria), η αγριοτριανταφυλλιά του Τροόδους (Rosa micrantha susp. chionistrae) και η σκουτελλάρια (Scutellaria cypria subsp. cypria).
• Τμήμα Παρόχθιας και Υδροχαρούς Βλάστησης: Η παρόχθια βλάστηση έχει εγκατασταθεί κατά μήκος ενός τεχνητού ρυακιού και περιμετρικά δύο λιμνών συνολικής χωρητικότητας 500 τόνων νερού, οι οποίες συνδέονται με το ρυάκι. Το νερό ξεκινά από τη μια λίμνη, που βρίσκεται στο πιο ψηλό σημείο του Κήπου, πέφτει από έναν μικρό καταρράκτη και χύνεται στη δεύτερη λίμνη. Η παρόχθια βλάστηση περιλαμβάνει ιθαγενή και ενδημικά είδη όπως ο ποταμοΐτανος (Mentha longifolia subsp. cyprica), η καμπανούλα (Campanula peregrina), ο πλάτανος (Platanus orientalis) και ο σκλήδρος (Alnus orientalis).

• Δενδρώνας: Η μεγάλη πλειονότητα των δέντρων του Κήπου είναι συγκεντρωμένη στον δενδρώνα. Έχει καταβληθεί προσπάθεια ομαδοποίησης των οικογενειών, κάτι όμως που δεν ήταν πάντοτε εφικτό, λόγω των διαφορετικών οικολογικών απαιτήσεων, του μεγέθους, καθώς και της διαφορετικής μορφής ανάπτυξης των διαφόρων ειδών. Στον δενδρώνα, ο επισκέπτης μπορεί να παρατηρήσει μια μεγάλη ποικιλία ειδών δέντρων. Συγκεκριμένα, εδώ εντοπίζονται αγγειόσπερμα όπως ο δρυς (Quercus infectoria subsp. veneris), η λατζιά (Quercus alnifolia), το καβάτζι (Populus nigra), η λεύκη (Populus alba), ο σφένταμος (Acer obtusifolium), η συκαμινιά (Morus alba), η ιπποκαστανιά (Aesculus hippocastanum) και ο ψευδοπλάτανος (Acer pseudoplatanus), καθώς και κωνοφόρα όπως η ήμερη πεύκη (Pinus pinea), η τραχεία πεύκη (Pinus brutia), η μαύρη πεύκη (Pinus nigra), το κυπαρίσσι (Cupressus sempervirens), το έλατο της Κιλικίας (Abies cilicica) και η σεκβόια (Sequoia sempervirens).
• Τμήμα Αρωματικών και Φυτών Κήπου: Το Τμήμα αυτό εκτείνεται περιμετρικά του Κέντρου Επισκεπτών και περιλαμβάνει αρωματικά είδη που χρησιμοποιούνται στην παραδοσιακή φαρμακευτική, αρωματική και μαγειρική του τόπου μας, καθώς και παραδοσιακά καλλωπιστικά φυτά που χρησιμοποιούνται στον κυπριακό κήπο. Κυριότερα είδη που απαντώνται στο Τμήμα είναι το λασμαρίν (Rosmarinus officinalis), η λεβάντα (Lavandula angustifolia), ο σιδερίτης (Sideritis perfoliiata), η σπατζιά (Salvia fruticosa), το αγιόκλημα (Lonicera etrusca), η ρίγανη (Origanum dubium) και το νυχτολούλουδο (Oenothera erythrosepala).

• Τράπεζα Σπερμάτων: Η Τράπεζα Σπερμάτων βρίσκεται εντός του κτηρίου που στεγάζονται και τα νέα γραφεία του Δασικού Σταθμού Αμιάντου. Το κτήριο αυτό αποτελούσε τα νέα γραφεία της μεταλλευτικής εταιρείας του Αμιάντου και έχει ανακαινιστεί από το Τμήμα Δασών. Σκοπός της τράπεζας αυτής είναι η διατήρηση γενετικού υλικού (σπερμάτων) διάφορων φυτών της κυπριακής χλωρίδας, εκτός του φυσικού χώρου εξάπλωσής τους. Η τράπεζα άρχισε τη λειτουργία της τον Ιανουάριο του 2015 και αποτελείται μέχρι στιγμής από δύο αίθουσες, το εργαστήριο καθαρισμού των σπερμάτων και την αίθουσα των θαλάμων. Περιλαμβάνει ένα αφυγραντήρα, ένα θάλαμο ήπιας ψύξης (2 έως 4 C°) και ένα θάλαμο βαθιάς ψύξης (μείον 15 έως μείον 18 C°). Στο σύντομο μέλλον, η τράπεζα θα επεκταθεί και θα προστεθούν σε αυτήν ακόμη μία αίθουσα με θαλάμους βλαστικότητας και ένα γραφείο. Η χρηματοδότηση του έργου έγινε από τα ταμεία του προγράμματος LIFE JUNIPERCY. Σήμερα στην τράπεζα φιλοξενούνται περίπου 200 συλλογές σπερμάτων από διάφορα είδη φυτών της Κύπρου, όπως το κυπριακό κέδρο (Cedrus brevifolia), ο αόρατος του Τροόδους (Juniperus foeditissima), ο αόρατος της Μαδαρής (Juniperus excelsa), η χιονοδόξα (Scilla lochiae), η κυπριακή τουλίπα (Tulipa cypria), η ξυσταριά (Cistus creticus), η μερσινιά (Myrtus communis), η αγνιά (Vitex agnus-castus) κ.ά. 
• Τμήμα Παραδοσιακών Γεωργικών Ειδών: Βρίσκεται στο χαμηλότερο σημείο του Βοτανικού Κήπου και κάποιος μπορεί να το επισκεφθεί κατεβαίνοντας τη μεγάλη πετρόκτιστη σκάλα πίσω από το Κέντρο Επισκεπτών. Το Τμήμα αυτό περιλαμβάνει διάφορα παραδοσιακά γεωργικά είδη που φυτεύονται στην ευρύτερη οροσειρά του Τροόδους, όπως μηλιές (Malus domestica), αχλαδιές (Pyrus communis), ροδακινιές (Prunus persica), χρυσομηλιές (Prunus armeniaca), αμυγδαλιές (Prunus dulcis), κερασιές (Prunus avium), συκιές (Ficus carica), κυδωνιές (Cydonia oblonga) κ.ά.
•  Τμήμα Σπάνιων και Απειλούμενων Ειδών: Είναι το νεότερο Τμήμα του Βοτανικού Κήπου και βρίσκεται υπό κατασκευή. Το συναντά κάποιος στο ψηλότερο σημείο του Κήπου. Δεν έχουν ακόμη φυτευτεί κάποια είδη φυτών σε αυτό. Αρκετά σπάνια και απειλούμενα είδη φυτών της Κύπρου όμως, όπως π.χ. η ποτεντίλλη (Potentilla recta), η σπατζιά της Ιερουσαλήμ (Salvia hierosolymitana), η κενταύρεα του Ακάμα (Centaurea akamantis), η αραβίς του Κένεντι (Arabis kennedyae), το οφιόγλωσσο (Ophioglossum vulgatum) και η αναθρήκα της Ταγγέρης (Ferula tingitana), έχουν φυτευτεί σε διάφορα άλλα Τμήματα του Κήπου.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια