Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Το πρώτο ελληνικό σχολείο ιδρύθηκε το 1852 περίπου, στη Μονή του Αγίου Μάμα από τον τότε Μητροπολίτη Κυρηνείας Μελέτιο (1852-1862), με πρώτο διδάσκαλο τον Μιχαήλ Ιωαννίδη (1852-54). Στη συνέχεια υπηρέτησε ο διδάσκαλος Χαράλαμπος Κυριακίδης για 3 χρόνια και το 1858 επανήλθε ο Μιχαήλ Ιωαννίδης που έμεινε μέχρι το 1860. Μετά από τον Ιωαννίδη διορίστηκε ο Σωκράτης Βακιρτζίδης και στη συνέχεια οι Μακάριος Σκλαβούδης, Αλέξανδρος Λουκάς, Αριστοτέλης Παλαιολόγος, και μετά από αυτούς οι Εκτωρ Ιερείδης, Ιωάννης Κυριακίδης και Τηλέμαχος Καλλονάς (1883).

Πριν από την ίδρυση κανονικού ελληνικού σχολείου στη Μόρφου τα ελληνικά γράμματα δίδασκαν ιερείς. Γύρω στο 1840 αναφέρεται ότι δίδασκε τα παιδιά της περιοχής ο πατέρας της δασκάλας Σαπφούς Λεοντιάδου, Λεόντιος.

 Σημαντική συμβολή στην παιδεία της Μόρφου είχε η Ελληνική Σχολή που ιδρύθηκε το 1917 με πρώτο διευθυντή τον Αρσένιο Νικολαΐδη. Παρόμοιο ρόλο διαδραμάτισε το Αναγνωστήριο που δημιουργήθηκε τον Ιανουάριο του 1885 από τον διδάσκαλο Τ. Καλλονά και το οποίο είχε 38 συνδρομητές. Ήταν το πρώτο Αναγνωστήριο στην κωμόπολη. Ένα άλλο Αναγνωστήριο με το όνομα «Ομόνοια» ιδρύθηκε τον Δεκέμβριο του 1905 με πρόεδρο τον Κωστή Γεωργιάδη. Αλλά Αναγνωστήρια που λειτούργησαν στη Μόρφου ήταν η Ισότης τον Μάϊο του 1913 με πρόεδρο τον Ν.Γ. Ιακωβίδη, η «Αναγέννηση» το 1913 με γραμματέα τον Γ. Ν. Ιακωβίδη, η «Αναγέννηση» και πάλι το 1924 με πρόεδρο τον Γ. Δημητριάδη και η «Ένωσις» το 1929 με πρόεδρο τον Θεοχάρη Ιωαννίδη.

Το Ελληνικό Γυμνάσιο Μόρφου

Το Σεπτέμβριο του 1959 διορίστηκε σαν γυμνασιάρχης ο φιλόλογος Δρ. Αθανάσιος Μερεμέτης που είχε εργαστεί για πολλά χρόνια προηγουμένως στο Παγκύπριο Γυμνάσιο.  Ο αριθμός των μαθητών και μαθητριών είχε ξεπεράσει τους 1.000, ενώ ο αριθμός των αιθουσών διδασκαλίας στο κτίριο ήταν ανεπαρκής.  Στήθηκαν παράγκες στη βόρεια αυλή και χρησιμοποιήθηκαν ακόμα και αποθήκες του παλιού σιδηροδρόμου σαν αίθουσες διδασκαλίας, για τα 7 τμήματα της Α’ τάξης.  Το προσωπικό του Σχολείου περιλάμβανε 10 περίπου καθηγητές – καθηγήτριες διαφόρων ειδικοτήτων από την Ελλάδα.  Η Σχολική Εφορεία προχώρησε στην ανέγερση νέου σχολικού κτιρίου, για να καλυφθούν τόσο οι τότε ανάγκες στέγασης αλλά και οι μελλοντικές.  Οι εργασίες άρχισαν σε χώρο προς τα Β.Α του παλιού κτιρίου και τέλειωσαν το 1962 μ’ ένα εντελώς νέο κτίριο.  Στα δύο κτίρια, παλιό και νέο, προστέθηκαν στα χρόνια που ακολούθησαν κι άλλες 10 περίπου αίθουσες για κάλυψη των αναγκών.

Το 1961 – 63 τη διεύθυνση του Γυμνασίου ανάλαβε ο εξ Ελλάδος φιλόλογος Νικόλαος Πιζάνιας, μετατεθείς από το Γυμνάσιο Λαπήθου.  Ο αριθμός των μαθητών αυξανόταν προς τους 1.500.  Το 1963, μετά την αφυπηρέτηση του κ. Πιζάνια, διορίστηκε γυμνασιάρχης ο φιλόλογος Χρίστος Πετρώνδας, ο οποίος και διοικούσε το Γυμνάσιο μαμούθ, μ’ ένα εκλεκτό επιτελείο εκπαιδευτικών από τη Μόρφου, την περιοχή και αλλαχού. Είναι η εποχή που ο Πρόεδρος Μακάριος κάνει περιοδείες στα εκπαιδευτικά ιδρύματα της Κύπρου. Μια τέτοια έγινε στις 15 Ιανουαρίου 1963, όταν στην περιοδεία του επισκέφτηκε τα γυμνάσια Καραβά, Κερύνειας και Μόρφου όπου του γίνεται μεγαλειώδης υποδοχή (Βλέπε Ψηφιακός Ηρόδοτος- Αρχείο ΡΙΚ)

Το 1967 έγινε ένας κατ’ αρχήν διαχωρισμός του Σχολείου σε Αρρένων και Θηλέων με διευθυντές τους Χρίστο Πετρώνδα και Γ. Μουρούζη, αντίστοιχα.  Το 1968 έγινε ο οριστικός διαχωρισμός σε δύο μικτά Γυμνάσια , το Α’ και το Β’.  Το Α’ Γυμνάσιο με διευθυντή τον κ. Πετρώνδα χρησιμοποίησε το νέο κτίριο και το Β’ Γυμνάσιο με διευθυντή το φιλόλογο Γιώργο Γιάννακα (1968 – 73) το παλιό κτίριο.  Τον κ. Πετρώνδα διαδέκτηκαν στη διεύθυνση του Α’ Γυμνασίου οι Κωνσταντίνος Καραγιάννης, φιλόλογος (1969 – 71) και Γαβριήλ Μηνάς επίσης φιλόλογος (1971 – 74), που ήταν και ο τελευταίος πριν από την τουρκική εισβολή του 1974.  Στη διεύθυνση του Β’ Γυμνασίου τελευταίος διευθυντής διετέλεσε ο φιλόλογος Κωνσταντίνος Γιαλλουρίδης (1973 – 74).

Θεατρικές παραστάσεις

Το Γυμνάσιο ανέπτυξε έντονη καλλιτεχνική δραστηριότητα σε όλους τους τομείς. Πρώτη παράσταση αρχαίας ελληνικής τραγωδίας ανεβάζει στις 9 Ιουνίου 1963 στον περίβολον του νέου διδακτηρίου με το έργου του Σοφοκλή "Αντιγόνη".  Την παράσταση τίμησαν με την παρουσία των το ιερατείο, ο διευθυντής του γραφείου Ελληνικής παιδείας Κλεάνθης Γεωργιάδης, ο πρόεδρος της Σχολικής Εφορείας Πολύκλειτος Ιακωβίδης, οι Σχολικοί Έφοροι, αξιωματικοί της ΕΛΔΥΚ, αρκετά μέλη του Λυκείου Ελληνίδων Αμμοχώστου , οι διευθυνταί και το διδακτικό προσωπικό όλων τον Σχολών Μόρφου καθώς και πλήθος κόσμου. 

Όπως αναφέρει δημοσίευμα της εποχής: "....Θερμά συγχαρητήρια οφείλονται δικαίως εις τους διδάξαντας το έργον καθηγητάς κ.κ. Ανδρέα Μανώλη και Γ. Παρανή, εις τους καθηγητάς της Μουσικής κ. Κώστα Καλαθά για την σύνθεση και διδασκαλία του μουσικού μέρους, εις τον καθηγητή των φυσικών κ. Α. Δημητρίου, ο οποίος είχε αναλάβει την φροντίδα της εγκαταστάσεως λαμπτήρων - προβολέων, εις τον κ. Ν. Έλληνα, τον καθηγητή της τέχνης, ο οποίος επέβλεψε την κατασκευή ενός ωραίου σκηνικού, την κ. Ρωσσίδου και την κ. Ν. Νικολαΐδου, οι οποίες φρόντισαν για ταις αμφιέσεις των μαθητών. Την προηγουμένη 8/6/1963 εδόθη παράσταση ειδικώς για τους μαθητές...".

Άλλα εκπαιδευτήρια στην Μόρφου

Το πρώτο νηπιαγωγείο στη Μόρφου ιδρύθηκε το 1917 και στεγαζόταν στο δημοτικό σχολείο. Φοίτησαν σε αυτό 130 παιδιά με ένα δάσκαλο. Ακόμη ένα νηπιαγωγείο ιδρύθηκε το 1933 κατόπιν αδείας του διευθυντού Παιδείας Κ. Κάλλι με νηπιαγωγούς τις Ιωάννα Χριστοφίδου και Αλίκη Θυμίδου. Τον Δεκέμβριο του 1908 αποπερατώθηκε το δημοτικό σχολείο που είχε σχεδιάσει ο Σίμος Μενάρδος. Το σχολείο αυτό στην αρχή προοριζόταν για Παρθεναγωγείο αλλά τελικά λειτούργησε ως Αρρεναγωγείο.

Το 1960 λειτουργούσαν στην πόλη τα τρία Δημοτικά Σχολεία, Αρρεναγωγείο και Παρθεναγωγείο, το Κατώτερο Μικτό, (Α’ και Β’ τάξεις Δημοτικού) και η Ιδιωτική Εμπορική Σχολή Κώστα Σιλβέστρου.  Δίπλα από το Διδασκαλικό Κολλέγιο Μόρφου λειτουργούσε η διτάξια Αγροτική Σχολή, η οποία από το 1959 έγινε τριτάξια, και ενώ μέχρι τότε ήταν κυβερνητική, παραδόθηκε στη δικαιοδοσία της Σχολικής Εφορείας Μόρφου.

Ιδιωτική Εμπορική Σχολή Κ. Σιλβέστρου – Δημοσία Εμπορική Επαγγελματική Σχολή – Γ’ Γυμνάσιο Μόρφου

Ο Κώστας Σιλβέστρος, ήταν καθηγητής των Αγγλικών.  Από το 1934 ίδρυσε στη Μόρφου ιδιωτική σχολή μέσης Παιδείας που πήρε διάφορες μορφές ανάλογα με τις συνθήκες της κάθε εποχής.  Σκοπός η βοήθεια των νέων ανθρώπων για μια καλή επαγγελματική αποκατάσταση.  Στην αρχή δινόταν έμφαση στην εμπορική κατάρτιση των μαθητών με διδασκαλία εμπορικών μαθημάτων παράλληλα με τα αγγλικά.  Το 1960 ο ιδιοκτήτης παράδωσε τη Σχολή χωρίς αποζημίωση στην Ελληνική Κοινοτική Συνέλευση, πράγμα που έπραξαν και άλλοι ιδιοκτήτες σχολών τότε, έναντι σχετικών αποζημιώσεων (Λύκειο Νεοκλέους, Σχολή Σαμουήλ κλπ.).

Κατά το σχολικό έτος 1961 -62 η Σχολή λειτούργησε σαν παράρτημα του Γυμνασίου Μόρφου, υπό την ευθύνη του εμποριολόγου καθηγητή της Σχολής Γεωργίου Λαμπρίδη.  Το Σεπτέμβρη του 1962 αναλήφθηκε από το τμήμα Τεχνικής Εκπαίδευσης και ανεξαρτητοποιήθηκε, υπό το όνομα Δημόσια Εμπορική Επαγγελματική Σχολή Μόρφου.  Ήτο πεντατάξια με αριθμό μαθητών γύρω στους 100 και λειτούργησε μέσα σε ενοικιασμένο μεγάλο σπίτι με ικανοποιητική αυλή, στη βόρεια πλευρά της πόλης.

Στη διεύθυνση της Σχολής τοποθετήθηκε ο καθηγητής αγγλικών Νίκος Τζιαρρής.  Αρχικά εισάχθηκε η διδασκαλία εμπορικών μαθημάτων από τις μικρές τάξεις, όπως στοιχεία Λογιστικής και Εμποριολογίας στη Β’ τάξη. Διδάσκονταν επίσης σε μεγαλύτερες τάξεις η Τεχνική των Πωλήσεων, η Στενογραφία, η Δακτυλογραφία κλπ.  Το γεγονός όμως ότι για το διορισμό σε θέση κυβερνητικού υπαλλήλου χρειαζόταν απολυτήριο εξατάξιας σχολής, τούτο αποτελούσε τροχοπέδη στην ανάπτυξη της Σχολής από άποψη αριθμού μαθητών και μάλιστα καλών μαθητών.  Γι’  αυτό και μετά το 1967 προστέθηκε έκτη τάξη, προαιρετική στην αρχή και ύστερα υποχρεωτική.  Από τότε ο αριθμός των μαθητών άρχισε να αυξάνεται σοβαρά έτσι που φαινόταν αναπόφευκτη η ανέγερση σχολικού κτιρίου για τη στέγαση της.  Πράγματι όταν ο αριθμός τους έφθασε τους 400, άρχισε η ανέγερση του σε χώρο που παραχώρησε η Ιερά Μητρόπολη, βόρεια της πόλης και του Σερράχη.

Κατά το σχολικό έτος 1970 – 71, η Σχολή στεγάστηκε στο δικό της κτίριο και έγινε μεγαλοπρεπής γιορτή εγκαινίων.  Από τότε το Σχολείο πήρε την κανονική του μορφή, δηλ. οι τρεις  πρώτες τάξεις γυμνασιακές και οι τρεις  τελευταίες, αποκλειστικά εμπορικής κατεύθυνσης.  Κατά το σχολικό έτος 1972 – 73 μετονομάστηκε σε Γ’ Γυμνάσιο Μόρφου. Ο Νίκος Τζιαρρής διεύθυνε το Σχολείο για 9 συνεχή χρόνια (1962 – 71).  Η πρόοδος και ανάπτυξη του σχολείου οφειλόταν στη δική του ηγετική έμπνευση αλλά και τη στενή συνεργασία και σκληρή εργασία ομάδας καθηγητών που ήταν στο πλευρό του όλα αυτά τα χρόνια.  Διάδοχοι διευθυντές υπήρξαν ο Παναγιώτης Κωνσταντινίδης, καθηγητής αγγλικών (1971 – 72), ο Κωνσταντίνος Γιαλλουρίδης, φιλόλογος (1972 – 73) και ο Χρίστος Αρτεμίου, εμποριολόγος (1973 – 74).

Πηγές:

• Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια
• Η Μόρφου χθες και σήμερα