Ιωάννης άγιος
Με το όνομα αυτό είναι γνωστοί ή αναφέρονται έξι συνολικά άγιοι της Κυπριακής Εκκλησίας, ενώ έβδομος άγιος με το ίδιο όνομα είναι ο αρχιεπίσκοπος Κύπρου Ιωάννης, γνωστός από την μετοικεσία κατοίκων της Κύπρου στην Κύζικο επί ημερών του αυτοκράτορα Ιουστινιανού Β' του Ρινοτμήτου.
1. Ιωάννης (Αλαμάνος;): Αναφέρεται από τον αρχιμανδρίτη Κυπριανό (Ιστορία Χρονολογική...,1788, σ. 352) ως ένας από τούς ἁγίους ξένους ὁποῦ ἐκατοίκησαν εἰς τήν Νῆσον. Κατά τον Κυπριανό, ο άγιος Ιωάννης ασκήτευσε σε τοποθεσία κοντά στο χωριό Λιθροδόντας (επαρχία Λευκωσίας) μαζί με τους αγίους Ιωσήφ, Θέλθαν, Φράσην (Ευφράσιον) και Ευτύχιον. Είναι άγνωστος στους συναξαριστές.
2. Ιωάννης (Πάφου): Κι ο άγιος αυτός αναφέρεται από τον αρχιμανδρίτη Κυπριανό (Ιστορία Χρονολογική..., 1788, σ. 350). Ο Κυπριανός τον αναφέρει ως Ἰωάννην ἀπό τήν Πάφον, τοῦ ὁποίου τό λείψανον εὑρίσκεται ὁλάκαιρον εἰς τό Χωρίον, ὁποῦ ἀνεπαύθη, καθώς γράφει ἡ ἰδίως ἀκολουθία του.
Είναι άγνωστος στους συναξαριστές.
Παρόμοια με του αρχιμανδρίτη Κυπριανού είναι και αναφορά του Νεοφύτου Ροδινού για τον άγιο Ιωάννη της Πάφου, που γράφει όμως ότι δεν είδε την ακολουθία του, και προσθέτει: ...πιστεύω ὅμως νά εἶναι αὐτός ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ λεγόμενος καλιέργους ἀπό τοῦ ὁποίου τό λείψανον εὑρίσκεται ἕν μέρος εἰς τό χωρίον Μαλούντα τῆς Πάφου.
Εξάλλου τον άγιο Ιωάννη της Πάφου αναφέρει και ο Στέφανος Λουζινιανός, που τον χαρακτηρίζει ως «αληθή υπηρέτη και ομολογητή του θεού, στολισμένο και δοξασμένο διά πολλών θαυμάτων», προσθέτοντας ότι «ολόκληρο το άγιο σώμα του το βλέπουμε σ' ένα χωριό της Κύπρου».
Ιστορικές μαρτυρίες για τον άγιο αυτό ελλείπουν. Οι συγγραφείς που τον αναφέρουν, ασφαλώς βασίστηκαν στην τοπική παράδοση. Σύμφωνα προς αυτήν, ο άγιος Ιωάννης γεννήθηκε στο χωριό Μαλούντα της Πάφου, σε άγνωστη εποχή, υπήρξε ο ιδρυτής και πρώτος ηγούμενος του μοναστηριού του Αγίου Σάββα, ανήλθε δε και στον επισκοπικό θρόνο της Πάφου. Η ίδια παράδοση αναφέρει ότι πέθανε στη γενέτειρά του κι ότι ο λαός τον ανακήρυξε άγιο της Ορθόδοξης Εκκλησίας, εξαιτίας των πολλών θαυμάτων που έκανε.
Στο μοναστήρι του Αγίου Σάββα της Κάρωνος (κοντά στο χωριό Πραστειό Κελοκεδάρων) βρέθηκε παλαιά εικόνα που βρίσκεται σήμερα στο Μουσείο της Μητρόπολης Πάφου και εικονίζει τον «Άγιο Ιωάννη Αρχιεπίσκοπο Πάφου».
Ο Ι.Π. Τσικνόπουλλος, στο βιβλίο του Ιστορία της Εκκλησίας Πάφου (Λευκωσία, 1971), απαριθμεί τον άγιο Ιωάννη μεταξύ των επισκόπων της Πάφου, τον οποίο και τοποθετεί στο πρώτο μισό του 12ου αιώνα.
3. Ιωάννης ηγούμενος: Άγνωστος στους Κυπρίους χρονογράφους και συναξαριστές τοπικός άγιος, ένας από τους νεομάρτυρες μοναχούς της Καντάρας. Ήταν ηγούμενος του μοναστηριού της Καντάρας και, μαζί με τους συντρόφους του, βρήκε μαρτυρικό θάνατο από τους Λατίνους το 1231. Η μνήμη του ιδίου και των λοιπών μαρτύρων της Καντάρας γιορτάζεται από την Κυπριακή Εκκλησία στις 19 Μαΐου, μέρα του μαρτυρίου τους. Βλέπε λήμμα Καντάρας μοναχοί.
4. Ιωάννης ηγούμενος: Αναφέρεται στο Συναξάριον της Κωνσταντινουπόλεως ως ἡγούμενος Μοναγρίας, του οποίου η μνήμη τιμάται από την Εκκλησία στις 4 Ιουνίου. Σημειώνεται επίσης ότι αυτός ἐν σάκκῳ βληθείς καί εἰς θάλασσαν ῥιφθείς ἐτελειώθη.
Άγνωστη είναι η εποχή κατά την οποία έζησε κι έδρασε, απουσιάζουν δε και οι λεπτομέρειες περί του βίου του. Το μοναστήρι της Μοναγρίας του οποίου υπήρξε ηγούμενος, ήταν ίσως εκείνο του Αρχαγγέλου, στα βορειοδυτικά του χωριού Μονάγρι, ή άλλο άγνωστο μοναστήρι, σχετιζόμενο με άλλη συνώνυμη τοποθεσία (όπως Μονάγρι, Μοναγρούλλι κλπ). Υπάρχει επίσης η πιθανότητα το αναφερόμενο μοναστήρι της Μοναγρίας να μη βρισκόταν στην Κύπρο, οπότε και ο ηγούμενος του ίσως δεν ήταν Κύπριος και δεν είχε σχέση με το νησί.
5. Ιωάννης Λαμπαδιστής: Κύπριος τοπικός άγιος, που τιμάται ιδιαίτερα στη Μαραθάσα. Κοντά στο χωριό Καλοπαναγιώτης της Μαραθάσας, υφίσταται φημισμένο μοναστήρι αφιερωμένο στον άγιο Ιωάννη τον Λαμπαδιστή, καθώς και παρεκκλήσι όπου υπάρχει ο τάφος του. Από τους μεσαιωνικούς χρονογράφους, τον αναφέρει ο Λεόντιος Μαχαιράς. Ακολουθία μαζί με Συναξαριον του αγίου εξεδόθη από τον ιερομόναχο Γεράσιμο τον Κύπριο στη Βενετία, το 1667. Η μνήμη του γιορτάζεται στις 4 Οκτωβρίου.
Λεπτομερέστερη αναφορά στον άγιο γίνεται στο χωριστό λήμμα Λαμπαδιστής Ιωάννης άγιος. Βλ. επίσης λήμμα Λαμπαδιστή Ιωάννη Αγίου μοναστήρι.
6. Ιωάννης ο Ελεήμων: Για τον άγιο Ιωάννη τον Ελεήμονα, πατριάρχη Αλεξανδρείας, βλέπε χωριστό λήμμα πιο κάτω.
7. Ιωάννης αρχιεπίσκοπος: Βλέπε επίσης χωριστό λήμμα.