Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Πολιτιστικές εκδληλώσεις που οργανώνονταν στην Πάφο προς τιμήν του ποιητή Κωστή Παλαμά.

Το πρώτο βήμα για την καθιέρωση των Παλαμικών Γιορτών είχε γίνει από τον λόγιο και επιφανή πνευματικό παράγοντα της Πάφου Λοΐζο Φιλίππου, ο οποίος έδινε διαλέξεις στο οίκημα του συλλόγου «Κινύρας» στην Πάφο για κορυφαίους λογοτέχνες και φιλόσοφους . Μια από αυτές ήταν αφιερωμένη στον ποιητή Κωστή Παλαμά  η οποία έγινε στις 29 Μαρτίου 1936, με  αφορμή την επέτειο από τη γέννηση του ποιητή Κωστή Παλαμά. Η προσπάθειά του στέφθηκε με μεγάλη επιτυχία (Παλαμικές γιορτές).

Το 1949 ο δήμαρχος της πόλης Χριστόδουλος Γαλατόπουλος αποφάσισε να θεσμοθετήσει σειρά εκδηλώσεων στη μνήμη του Κωστή Παλαμά με την ονομασία «Παλαμικές Εορτές». Στις 19  Ιανουαρίου 1949, στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Πάφου έγινε σύσκεψη παραγόντων» για τον καταρτισμό του επίσημου προγράμματος και την επεξεργασία των λεπτομερειών. Όπως ο ίδιος έγραψε στη "Νέα Πoλιτική Επιθεώρηση" (22 Iαvoυαρίoυ 1949), τηv εφημερίδα πoυ εξέδιδε o ίδιoς στηv Πάφo, , ήταν "για να τιμηθεί η επέτειος του μεγάλου Ελληνος Εθνικού Ποιητού μας Κωστή Παλαμά, ως εκπλήρωσις οφειλομένης τιμής του Ελληνικού Δήμου της πόλης προς το Μεγάλο Ελληνα".Οι εκδηλώσεις άρχισαν την Κυριακή 27 του Φλεβάρη, 1949.

Το πρόγραμμα κατά τη διάρκεια της Εβδομάδας περιελάμβανε ομιλίες, απαγγελίες, χορωδιακές εκτελέσεις καθώς και προκήρυξη Παλαμικού Διαγωνίσματος στο οποίο πήραν μέρος οι τελειόφοιτοι των γυμνασίων. Την πρώτη ημέρα έγιναν τα εγκαίνια  για τη μετονομασία της Πλατείας Ομόνοιας σε Πλατεία Κωστή Παλαμά, με την αποκάλυψη των μαρμάρινων εντειχισμένων πλακών με στίχους από το Παλαμικό ποίημα «Κύπρος».  Ομιλητής στην έναρξη του γιορταστικού προγράμματος ήταν ο Γεώργιος Ηλιάδης με θέμα « Ο Παλαμάς σαν λογοτέχνης». Στη γιορτή απάγγειλαν ποιήματα μαθητές του Γυμνασίου και τραγούδησε η Χορωδία του Σχολείου. Τη δεύτερη ημέρα μίλησε ο καθηγητής του Ιδιωτικού Κολλεγίου  Πάφου,  Άγις Βορεάδης, στο κινηματοθέατρο Αττικόν με θέμα « Ο Παλαμάς στο στίχο και στην πρόζα.»

Την τρίτη  ημέρα οργανώθηκε από το Δήμο στις αίθουσες της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Φιλολογική Εσπερίδα στη μνήμη του ποιητή. Από  μέρους του Δήμου Πάφου μίλησε για τους σκοπούς των Παλαμικών γιορτών ο γιατρός   Αντωνάκης Σωτηριάδης. Κύριος ομιλητής  ήταν ο Φίλων Παυλίδης, λάτρης του Παλαμικού έργου,  που   μίλησε με θέμα « Το αντίκρισμα του Παλαμικού έργου». Την τέταρτη και τελευταία ημέρα της Παλαμικής Εβδομάδας έγινε το θρησκευτικό  μνημόσυνο, προϊσταμένου του Μητροπολίτη Πάφου Κλεόπα, στον καθεδρικό ναό του Αγίου Θεοδώρου.

Το βράδυ της ίδιας ημέρας, σε παλλαϊκή συγκέντρωση στο κινηματοθέατρο Αττικόν,  ο γυμνασιάρχης Παύλος Παυλίδης  έκαμε εισαγωγική ομιλία και τραγουδήθηκαν Παλαμικά τραγούδια και  απαγγέλθηκαν  ποιήματα του Κωστή Παλαμά. Κύριος ομιλητής ήταν ο δήμαρχος Πάφου Χριστόδουλος  Γαλατόπουλος  ο οποίος μίλησε με θέμα  « Ο Εθνικός μας ποιητής Κωστής Παλαμάς, η ζωή και το έργο του».  Η Χορωδία του Ελληνικού Γυμνασίου, υπό τη διεύθυνση Αρτ. Αστραίου, ερμήνευσε διάφορα έργα του Παλαμά, όπως τον «Ολυμπιακό Ύμνο», ενώ οι Νίκος Βασιλειάδης, Κοκλής Αστραίος, Νεόφτυος Παπαγεωργίου και Μάρκος Τορνάρης απήγειλαν ποίηματα του Κωστή Παλαμά, μεταξύ των οποίων και το ποίημα «Κύπρος»: «Καλώς μας ήρθατε παιδιά! / Στην Κύπρο την αέρινη, / στη Μακαρία γη, στάζει μέλι το διαλεχτό σαν πρώτα; / Ακόμα γίνεται / τ ολόγλυκο κρασί; / Η χαρουπιά η ολόχλωρη λέει τα παληά και τ άξια / της αργυρής εληάς; / Και τ αηδόνι τραγουδεί στην ευωδιά του λάδανου / τα πάθη της καρδιάς; (...)».

Δυο χρόνια αργότερα, στις 20 Μαΐου 1951, έγιναν από τον δήμαρχο Πάφου , «μέσα σε πανηγυρική ατμόσφαιρα», σύμφωνα με τις εφημερίδες της εποχής, τα αποκαλυπτήρια της προτομής του Παλαμά, έργο του Έλληνα γλύπτη Μιχάλη Τόμπρου. Με επιστολή του στις 10 Ιουλίου 1950, ο γλύπτης, καθηγητής της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών Αθηνών, πληροφορούσε τον Χριστόδουλο Γαλατόπουλο ότι αποδεχόταν να περατώσει «εις μάρμαρον λευκόν Πεντέλης» την προτομή του Κωστή Παλαμά μέχρι το τέλος Δεκεμβρίου 1950, με «την υποχρέωσιν υμών να μετρήσητε λίρας χαρτίνας Αγγλίας διακοσίας (200-) εις δόσεις δύο». Τα αποκαλυπτήρια της προτομής πραγματοποιήθηκαν στην κεντρική πλατεία της Πάφου, δίπλα από το Δημαρχείο. Πλήθος κόσμου συγκεντρώθηκε εκείνη την πανηγυρική μέρα, αφού τα αποκαλυπτήρια θα τελούσε ο νεοεκλεγείς Αρχιεπίσκοπος Μακάριος Γ’. Την ίδια χρονιά, τον Οκτώβριο του 1951, έγινε η τελετή για τη δωρεά του αυθεντικού χειρόγραφου του Κωστή Παλαμά, με το ποίημα «Κύπρος». Το χειρόγραφο παραδόθηκε από τον πολιτευτή Νικόλαο Κλ. Λανίτη, ο οποίος υπήρξε πολιτικός εξόριστος στην Αθήνα, ύστερα από την εξέγερση του Οκτώβρη του Το ποίημα «Κύπρος» είχε δημοσιευτεί στην «Εφημερίδα των Κυριών» στην Αθήνα στις 15 Απριλίου. Αργότερα περιλήφθηκε στην ποιητική συλλογή «Η πολιτεία και η μοναξιά».

Από το βήμα των Παλαμικών Γιορτών στην Πάφο παρέλασαν πάμπολλοι πνευματικοί άνθρωποι, λογοτέχνες, μελετητές του έργου και του βίου του Κωστή Παλαμά. Αξιοσημείωτο γεγονός ήταν η επίσκεψη του λογοτέχνη Στρατή Μυριβήλη και του μουσουργού Μανώλη Καλομοίρη, οι οποίοι συμμετείχαν στις Παλαμικές Γιορτές του 1952. Ο λογοτέχνης Στρατής Μυριβήλης μίλησε στις 10 Φεβρουαρίου 1952 με θέμα «Η πρώτη και η τελευταία λάμπα του Κωστή Παλαμά», ο μουσικοσυνθέτης Μανώλης Καλομοίρης μίλησε στις 21 Μαΐου 1952 στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Πάφου με θέμα «Ο Παλαμάς και η μουσική» και η Αθηνά Ταρσούλη ανέπτυξε στις 8 Ιουλίου 1952 το θέμα «Τέσσερις σταθμοί στην παλαμική ποίηση».

Οι Παλαμικές εορτές επαναλαμβάνονται ως το 1953, έτος θανάτου του Γαλατόπουλου. Μετά το θάνατο του και ύστερα από μερικά χρόνια και συγκεκριμένα το 1958, τη σκυτάλη των Παλαμικών Γιορτών ανέλαβε ο Φυσιολατρικός Όμιλος Πάφου. Η πρώτη διοργάνωση έγινε στις 2 του Μάρτη , 1958 στο κινηματοθέατρο Τιτάνια με  ομιλητή το Γιώργο Ηλιάδη  με θέμα «Ο Παλαμάς σαν ονειροπόλος προφήτης και οραματιστής μιας ιδανικότερης Ελλάδας». 

Τόμος με τις ανακοινώσεις στις Παλαμικές Γιορτές, που πραγματοποιήθηκαν στη δεκαετία του 1970 (Ψηφιακός Ηρόδοτος Αρχείο ΡΙΚ), εκδόθηκε το 1986 από τον Φυσιολατρικό Πνευματικό Όμιλο Πάφου. Ο τόμος περιλαμβάνει τις ομιλίες των Άντη Περνάρη, Ανδρέα Φυλακτού, Κύπρου Χρυσάνθη, Παναγιώτη Περσιάνη, Γιώργου Προδρόμου και Παναγιώτη Σέργη. Προϊόν των Παλαμικών Γιορτών είναι και το βιβλίο-συλλογικός τόμος «Κωστής Παλαμάς, ο ποιητής και ο κριτικός», το οποίο εκδόθηκε το 2007 από τον εκδοτικό οίκο του Πανεπιστημίου Κύπρου «Μεσόγειος» σε επιμέλεια Παντελή Βουτουρή.