Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Από της εγκαθιδρύσεως της Κυπριακής Δημοκρατίας (1960) και εξής, υφίστανται αρμονικές διπλωματικές σχέσεις μεταξύ Κύπρου και Ιταλίας. Έχουν επίσης δημιουργηθεί πολιτιστικές και πνευματικές σχέσεις, και αρκετοί Κύπριοι νέοι σπούδασαν ή σπουδάζουν σε ιταλικά Πανεπιστήμια. Υφίστανται επίσης πυκνές εμπορικές σχέσεις μεταξύ των δυο χωρών.

Κοιτάζοντας στο παρελθόν, θα πρέπει να σταθούμε για λίγο στα χρόνια του δευτέρου Παγκοσμίου πολέμου. Κατά την εποχή αυτή, πολλοί Κύπριοι εθελοντές, στις τάξεις κυρίως του αγγλικού και του ελληνικού στρατού, βρέθηκαν αντιμέτωποι με τους Ιταλούς. Όταν οι συμμαχικές δυνάμεις αποβιβάστηκαν και προέλασαν στο έδαφος της Ιταλίας, αρκετοί Κύπριοι βρέθηκαν στη χώρα αυτή ως μέλη των συμμαχικών στρατευμάτων. Άλλοι Κύπριοι εθελοντές πολεμιστές είχαν μεταφερθεί πιο πριν στην Ιταλία, ως αιχμάλωτοι των Ιταλών και κλείστηκαν σε στρατόπεδα συγκεντρώσεως.

Ωστόσο οι σχέσεις Κύπρου και Ιταλίας είναι πολύ παλαιότερες και πολύ βαθύτερες. Εκτείνονται προς τα πίσω και φθάνουν μέχρι την Αρχαιότητα, οπότε μαρτυρούνται επαφές μεταξύ Κυπρίων και Ελλήνων κατοίκων των ελληνικών αποικιών της Ιταλίας και της Σικελίας.

Αργότερα, κατά τα τέλη του 1ου π.Χ. αιώνα, η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία επεξέτεινε την κυριαρχία της και στην Κύπρο την οποία κι απέσπασε από το πτολεμαϊκό βασίλειο της Αιγύπτου. Σαν επαρχία της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, η Κύπρος παρέμεινε μέχρι το 330 μ.Χ., χρόνο που αποτελεί σταθμό γιατί σημαδεύει το τέλος της Αρχαιότητας. Με τη διαίρεση της αχανούς Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, η Κύπρος περιήλθε στην κατοχή του Ανατολικού Ρωμαϊκού κράτους, δηλαδή της Βυζαντινής αυτοκρατορίας.

Στους τρεις και μισό αιώνες κατά τους οποίους η Κύπρος αποτελούσε επαρχία της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, εδιοικείτο από Ρωμαίους διοικητές. Ένας απ' αυτούς ήταν κι ο ανθύπατος Σέργιος Παύλος*, που ασπάστηκε τον Χριστιανισμό κατά την πρώτη αποστολική περιοδεία των Παύλου και Βαρνάβα στην Κύπρο. Έτσι, η Κύπρος έγινε η πρώτη χώρα στον κόσμο που κυβερνήθηκε από Χριστιανό.

Η επίδραση του ρωμαϊκού πολιτισμού κατά την περίοδο αυτή, είναι και σήμερα ακόμη πολύ εμφανής στην Κύπρο, αν ρίξει κανένας μια ματιά στους αρχαιολογικούς χώρους του νησιού όπου θα διαπιστώσει ότι τα περισσότερα και σημαντικότερα αρχαία κατάλοιπα ανήκουν στη Ρωμαϊκή εποχή. Τούτο βέβαια δεν σημαίνει πως οι προϋπήρξαντες πολιτισμοί χάθηκαν ή επισκιάστηκαν, αφού για να κτιστούν τα ρωμαϊκά κτίρια σήμαινε ότι είχαν γκρεμιστεί (είτε από σεισμούς, είτε από άλλες αιτίες, ακόμη και σκόπιμες) τα προγενέστερα. Απλά εκείνο που θέλουμε να πούμε είναι ότι μια πανίσχυρη αυτοκρατορία που κράτησε υπό την εξουσία της την Κύπρο για τρεις και μισό αιώνες δεν ήταν δυνατό να μη αφήσει ίχνη στο νησί (παρά το γεγονός ότι η Κύπρος θεωρήθηκε από τους Ρωμαίους ως επαρχία που κατακτήθηκε, γι’ αυτό και δεν είχε προνομιακή μεταχείριση).

Ωστόσο, κατά την περίοδο αυτή, η Κύπρος απετέλεσε, για τον ένα ή τον άλλο λόγο, αντικείμενο που απασχόλησε μεγάλους Λατίνους συγγραφείς (όπως ο Βιργίλιος, ο Κάτουλλος, ο Δίων Κάσσιος, ο Κικέρων, ο Πλίνιος, ο Οβίδιος, ο Αμμιανός Μαρκελλίνος, ο Σέρβιος, ο Λακτάντιος, ο Τάκιτος, ο Οράτιος). Με την Κύπρο σχετίστηκαν επίσης, κατά διάφορους τρόπους, ισχυροί Ρωμαίοι όπως ο Μάρκος Αντώνιος (που χάρισε το νησί στην Κλεοπάτρα), ο Μάρκος Βρούτος (που δάνειζε χρήματα στους Σαλαμινίους με τεράστιο τόκο) και άλλοι. Κατά την ίδια περίοδο, οι Κύπριοι τίμησαν ιδιαίτερα μερικούς Ρωμαίους αυτοκράτορες (αρκετούς μάλιστα απ' αυτούς τους θεοποίησαν).

Ιδιαίτερα στενές σχέσεις ανέπτυξε η Κύπρος με διάφορα τμήματα της Ιταλίας που κατά τον Μεσαίωνα απετέλεσαν χωριστές Δημοκρατίες που έγιναν μεγάλες ναυτικές δυνάμεις, όταν το νησί αποσπάστηκε από τη Βυζαντινή αυτοκρατορία και οργανώθηκε από τους Λουζινιανούς σε βασίλειο (περίοδος Φραγκοκρατίας, 1192 - 1489). Δυνάμεις όπως η Βενετία και η Γένουα, χρησιμοποίησαν εκτεταμένα την Κύπρο, ιδίως κατά τον 13ο ως 15ο αιώνα, ως σημαντικότατη βάση για τη διεξαγωγή του εμπορίου τους με την Ανατολή. Ισχυρές παροικίες Βενετών, Γενουατών και άλλων Ιταλών είχαν δημιουργηθεί στην Κύπρο, είχαν αποκτήσει μεγάλη ισχύ στο νησί κι είχαν συνεχείς όσο κι αποφασιστικές αναμείξεις σε εξελίξεις και γεγονότα στην Κύπρο και στη γύρω περιοχή.

Ο οικονομικός και, κατ’ επέκταση, πολιτικός και στρατιωτικός ανταγωνισμός των Βενετών και των Γενουατών, επηρέαζε σοβαρά και τη μεσαιωνική Κύπρο. Το μεγαλύτερο λιμάνι της και η πλουσιότερη πόλη της, η Αμμόχωστος, κατελήφθη από τους Γενουάτες το 1373 και κρατήθηκε από αυτούς για πολλά χρόνια, ένα σχεδόν αιώνα. Το ίδιο περίπου συνέβη και με την πόλη της Κερύνειας. Όμως ολόκληρη η Κύπρος περιήλθε τελικά κάτω από την κυριαρχία της Βενετίας, όταν η τελευταία βασίλισσα της Κύπρου Αικατερίνη Κορνάρο αναγκάστηκε από τους Βενετούς να εκχωρήσει το νησί στη Γαληνοτάτη Δημοκρατία του Αγίου Μάρκου, το 1489.

Η κυριαρχία των Βενετών στην Κύπρο διάρκεσε 81 χρόνια, δηλαδή μέχρι το 1570/71, οπότε το νησί κατακτήθηκε από τους Τούρκους. Βενετοί, Κύπριοι και άλλοι αγωνίστηκαν γενναία κατά των Τούρκων και θυσιάστηκαν. Ιδιαίτερα σκληρός ήταν ο αγώνας κατά των Τούρκων από τα τείχη της Αμμοχώστου, κατά τη διάρκεια της 11μηνης πολιορκίας κι επικής αντίστασης της πόλης αυτής.

Κατά τον Μεσαίωνα υπήρξαν επίσης πνευματικά  ενδιαφέροντα Ιταλών για την Κύπρο (όπως ο Δάντης Αλιγκιέρι και ο Λεονάρντο ντα Βίντσι· ο τελευταίος, σύμφωνα προς την τοπική παράδοση, αγόρασε από τα Λεύκαρα ένα περίφημο κέντημα που το αφιέρωσε στον καθεδρικό ναό του Μιλάνου ως κάλυμμα για την αγία τράπεζα. Τελευταία [1986] η παράδοση αυτή επανήλθε στο προσκήνιο αφού οι γυναίκες των Λευκάρων κέντησαν εθελοντικά ένα θαυμάσιο δείγμα της τέχνης τους, για τον καθεδρικό ναό της ιταλικής αυτής πόλης).

Μετά την τουρκική κατάκτηση της Κύπρου, υποκινήθηκαν στην Κύπρο από τους Βενετούς εξεγέρσεις, που όμως απέτυχαν. Συνέπεια της τουρκικής κατάκτησης του νησιού ήταν η φυγή μεγάλου αριθμού Κυπρίων. Πολλοί απ' αυτούς κατέφυγαν στη Βενετία, στη Ρώμη, στην Πάδουα, στην Πίζα και σε άλλες ιταλικές πόλεις. Ιδιαίτερα σημαντική ήταν η δραστηριότητα των προσφύγων αυτών μεταξύ του πληθυσμού των ελληνικών παροικιών της Βενετίας και της Ρώμης, όπου αρκετοί Κύπριοι διακρίθηκαν σε διάφορους τομείς, όπως και στα γράμματα.

ΣΗΜ: Στη Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια περιλαμβάνονται χωριστά κι εκτεταμένα άρθρα για τις περιόδους της ρωμαϊκής κυριαρχίας (λήμμα Ρωμαίοι και Κύπρος) και της κατοχής του νησιού από τους Βενετούς (λήμμα Βενετοκρατία). Βλέπε επίσης λήμματα Γενουάτες και Κύπρος, Φραγκοκρατία, Τουρκοκρατία, (ιδιαίτερα πρώτη περίοδος), Αμμόχωστος, Λευκωσία, Κερύνεια και άλλα σχετικά.