Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Επιχειρηματίας και Διανοούμενος. Ο Νίκος Κωνσταντίνου Λανίτης γεννήθηκε στη Λεμεσό στις 15 Σεπτεμβρίου 1917 και πέθανε στις 9 Ιανουαρίου 2005. Μέλος της Οικογένειας Λανίτη με γενάρχη τον Παναγή Σύκα από τη Λάνια, ο οποίος ήταν παππούς του. Πατέρας του ήταν ο Κώστας Λανίτης και αδελφός του ο Ευαγόρας Λανίτης.

Ο Νίκος Λανίτης φοίτησε στην Ελληνική Σχολή Λεμεσού και στη συνέχεια σπούδασε οικονομικά στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ. Υπήρξε μαθητής και στη συνέχεια βοηθός του γνωστού Οικονομολόγου Τζον Κέυνς.  Το 1948 παντρεύτηκε την Βάντα, πρόσφυγα από τη Μικρά Ασία της οποίας η οικογένεια μετανάστευσε στην Αγγλία και ζούσε στο Λίβερπουλ. Μαζί της απέκτησε 4 παιδιά. Την Ήβη, τον Βλαδίμηρο, την Τερέζα και τον Ιούλιο. 

Μελέτες

Ο Νίκος Λανίτης μετά την επιστροφή του στην Κύπρο εργοδοτήθηκε από την  Αποικιοκρατική Κυβέρνηση  την περίοδο 1941-42 και υπέβαλε μια σειρά από μελέτες με θέμα τα οικονομικά προβλήματα που αντιμετώπιζε η Κύπρος κατά τη διάρκεια του Β Παγκοσμίου Πολέμου. (e.g. Rural Indebtedness and Agricultural Cooperation in Cyprus).

Η Coca Cola  

Στη συνέχεια ασχολήθηκε με τις οικογενειακές επιχειρήσεις. Μαζί με τον αδελφό του Ευαγόρα είχαν από 28% της εταιρίας Ν.Π Λανίτης το οποίο τους κληροδοτήθηκε από τον πατέρα τους Κώστα Λανίτη ο οποίος πέθανε το 1959 σε ηλικία 84 ετών. Στη συνέχεια ιδρύει την εταιρία Α/φοι Λανίτη.

To 1943, ο Νίκος Κ. Λανίτης ίδρυσε μια εταιρεία καλλυντικών, εμπλουτίζοντας γρήγορα το χαρτοφυλάκιό της με την ομώνυμη σειρά φρουτοποτών. Το 1950, η Εταιρεία γίνεται ο επίσημος εμφιαλωτής και διανομέας της Coca-Cola στην Κύπρο, διαδραματίζοντας καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη του λιανικού εμπορίου στη χώρα. Συγκεκριμένα στις 10 Ιουνίου 1950, η εταιρεία Α/φοί Λανίτη γίνεται ο επίσημος εμφιαλωτής και διανομέας της Coca-Cola με το πρώτο εμφιαλωτήριο στη Λεμεσό. Με έδρα τη Λευκωσία, η Α/φοι Λανίτη διαθέτει τρία εργοστάσια. Στον Άγιο Δομέτιο, λειτουργούν δύο εργοστάσια, ένα για παραγωγή και εμφιάλωση αναψυκτικών και ένα για παστερίωση και εμφιάλωση φρέσκου γάλακτος. Δίπλα  από την πηγή στο βουνό του Κύκκου, λειτουργεί το τρίτο εργοστάσιο της Α/φοι Λανίτη, όπου αντλείται και εμφιαλώνεται το ομώνυμο νερό. Από το 2006, η Α/φοι Λανίτη είναι μέλος του πολυεθνικού Ομίλου Coca-Cola HBC, με το πλούσιο χαρτοφυλάκιο της να περιλαμβάνει 15 διαφορετικές μάρκες προϊόντων και 182 συσκευασίες.

Διανοούμενος

Ο Νίκος Λανίτης δεν υπήρξε ποτέ ένας απλός επιχειρηματίας αλλά και ένας διανοούμενος με πολιτικές θέσεις και απόψεις. Μετά την ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας υπήρξε ένας από τους ελάχιστους Ε/κ που πίστεψε ότι αλλάξαμε σελίδα και ότι οι Ε/κ και Τ/κ έπρεπε να εργαστούν από κοινού στο πλαίσιο της νέας Πολιτείας που ιδρύθηκε.

Ο Ν. Κ. Λανίτης, κάποιες σκέψεις του άρχισε να τις μοιράζεται από πολύ νωρίς και συγκεκριμένα όταν το 1946 ίδρυσε την Εταιρεία Κοινωνικής Προόδου. Μαζί με μερικούς άλλους εξέδωσε την εφημερίδα "Πρόοδος", προσπαθώντας να συμβάλουν στη ανάπτυξη της κυπριακής κοινωνίας μέσω της στενής συνεργασίας των Ελλήνων και των Τούρκων. Την εποχή που επικρατούσε το σύνθημα "Ενωσις και μόνον Ένωσις", ο Ν. Κ. Λανίτης διατύπωνε την άποψη ότι για λόγους πολιτικής γεωγραφίας, ο στόχος αυτός ήταν ανέφικτος και η εμμονή σε αυτόν, με μόνο καθοδηγητή το συναίσθημα, μόνο περιπέτειες θα προκαλούσε. Η δική του πρόταση ήταν ο αγώνας για την κατάκτηση συνταγματικών ελευθεριών, στο πλαίσιο της αποικιοκρατίας, που στο μέλλον μπορούσε να καταλήξει ακόμη και στην Ένωση, εάν αυτό ήθελε ο λαός της Κύπρου.

Σε διάφορα άρθρα του αμέσως μετά το 1960 επεσήμανε: "Ενόσω γιορτάζουμε τις Εθνικές Επετείους της Ελλάδας, προκαλούμε φόβο στους Τουρκοκύπριους, οι οποίοι κάνουν το ίδιο λάθος και γιορτάζουν τις τουρκικές επετείους. Ας ελπίσουμε ότι αυτά θα σταματήσουν, ειδικά αν η πλειοψηφία των Ελληνοκυπρίων δώσει το παράδειγμα. Ας δώσουμε έμφαση στους εορτασμούς των Κυπριακών Επετείων, όπως η 16η Αυγούστου, ημέρα ανακήρυξης της Κυπριακής Ανεξαρτησίας. Τέτοιες κινήσεις θα εμπεδώσουν την ενότητα μεταξύ όλων των Κυπρίων. Ας τιμήσουμε τις συνθήκες Ζυρίχης -Λονδίνου που υπογράψαμε".    

Τον Μάρτιο του 1963, όταν ο Πρόεδρος Μακάριος ετοιμαζόταν να καταγγείλει τα 13 σημεία του Συντάγματος και όταν οι Πολύκαρπος Γιωρκάτζης και Τάσσος Παπαδόπουλος (και οι δύο υπουργοί στην Κυβέρνηση Μακαρίου)  καθοδηγούμενοι από το συναίσθημα προετοίμαζαν το λαό για τη σύγκρουση με τους Τουρκοκύπριους, ο Ν. Κ. Λανίτης δημοσίευσε μια σειρά προφητικών άρθρων στην εφημερίδα Cyprus Mail και προειδοποιούσε ότι η Κύπρος οδηγείτο προς την καταστροφή. Ο Λανίτης έγραφε πως οι συνθήκες Ζυρίχης-Λονδίνου, παρά τα προβλήματά της ήταν ευλογία, διότι ήταν μια καλή βάση για την πρόοδο του πληθυσμού της ως συνόλου. Οι συμφωνίες, έλεγε, ήταν τόσο καλές, όσο οι άνθρωποι που θα τις εφαρμόσουν και αναφερόμενος στην επίρριψη των ευθυνών στους ξένους έγραψε: "Επιρρίπτουμε τις ευθύνες σε όλους τους άλλους. Νομίζω είναι καιρός να ανασκοπήσουμε την πορεία που αποφασίσαμε να πάρουμε προς αναζήτηση της πολιτικής μας ελευθερίας και να κάνουμε την αυτοκριτική μας".

Ο Ν. Κ. Λανίτης έγραφε προφητικά  το 1963 ότι το μέλλον της Κύπρου ήταν η ΕΟΚ. Προειδοποιούσε τους Έλληνες ότι η συναισθηματική εμμονή στην ένωση θα έφερνε την καταστροφή. Ότι θα έπρεπε να ήταν γενναιόδωροι προς τους Τουρκοκύπριους, για να μπορέσουν να απαλλάξουν το σύνταγμα από όλα τα διχαστικά στοιχεία του. Προειδοποιούσε, επίσης, τους Τουρκοκύπριους πως ένα τουρκικό κράτος στην Κύπρο θα ήταν πολύ μικρό για να επιβιώσει και θα καταντούσαν υποτελείς στην Τουρκία. Τ άρθρα αυτά στη συνέχεια δημοσιεύτηκαν υπό μορφή βιβλίου με τον γενικό τίτλο "Our Destiny".

Ύστερα από τη δημοσίευση των άρθρων αυτών, ο Τύπος της εποχής, που εξέφραζε το πολιτικό κατεστημένο, του επιτέθηκε χαρακτηρίζοντας τις απόψεις του προδοτικές. Σχολιάζοντας τις αντιδράσεις αυτές, ο Ν. Κ. Λανίτης, τις χαρακτήρισε αναμενόμενες: "Η κοινωνία μας νοσεί. Υποφέρει από τον όγκο της διακοινοτικής αντιπαράθεσης. Αυτό που πρότεινα δεν ήταν γλυκό - του είδους που συχνά προσφέρεται στην κοινή γνώμη από τους πολιτικούς - αλλά φάρμακο. Και στον κόσμο δεν αρέσουν τα φάρμακα".

Στην Ανδόρα

Ο Νίκος Κ. Λανίτης έφυγε οικογενειακώς από την Κύπρο το 1973 και αρχικά εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Πέρα από τις πολιτικές του διαφορές με  την Κυβέρνηση Μακαρίου στο Κυπριακό, προέκυψαν από πολύ νωρίς και σημαντικές διαφορές με το υπουργείο οικονομικών αφού διαφωνούσε σφόδρα με το φορολογικό καθεστώς στην Κύπρο.

Το 1980 μετανάστευσε στην Ανδόρα όπου έζησε εκεί μέχρι το τέλος της ζωής του. Δέκα μέρες πριν το θάνατο του επέστρεψε ξανά στη Λεμεσό. Με βάση την τελική του επιθυμία ήθελε να ταφεί στη γενέτειρα του.

Πηγές:

• Μάικ Σπανός. Πληροφορίες και φωτογραφικό υλικό για το Νίκο Λανίτη
• Μακάριος Δρουσιώτης: Η Δικαίωση του Ν.Κ Λανίτη