Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Το Ελληνικό Γυμνάσιο Πάφου ιδρύθηκε το 1905 και στεγαζόταν για χρόνια σ’ ένα απο τα όμορφα νεοκλασικά σχολικά συγκροτήματα της οδού Γρίβα Διγενή. Το καλλιμάρμαρο αυτό κτίριο οικοδομήθηκε το 1929 και αποτελεί το αρχαιότερο σχολείο Μέσης Εκπαίδευσης της Πάφου. Κατασκευάστηκε με τη δωρεά του ευεργέτη του Νικολάου Νικολαΐδη και ονομάστηκε προς τιμήν του «Γυμνάσιο Νικολάου Νικολαΐδη» γνωστό σε όλους μας σήμερα ως Νικολαΐδειο Γυμνάσιο Πάφου. Το κτίριο είναι έργο του Κύπριου μηχανικού Θεόδωρου Φωτιάδη και έχει κάτοψη σχήματος Π προς τον ανοικτό πίσω χώρο, ενώ ογκοπλαστικά στην πρόσοψη παρουσιάζεται συμπαγές. Στην κεντρική είσοδο διαμορφώνεται πρόπυλο με αετωματική στέγη και  στην πίσω όψη στοά.

Οι προσωπικότητες της Πάφου που σύνδεσαν το όνομα τους με το σχολείο είναι: ο Δήμαρχος Νικόλαος Ι. Νικολαΐδης (1920-1943), ο οποίος με τις μεγάλες του δωρεές προς το Ελληνικό Γυμνάσιο Πάφου και τις υπηρεσίες που προσέφερε από διάφορες  θέσεις και ιδιαίτερα από  τη θέση του προέδρου της Σχολικής Εφορείας Πάφου, διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο ώστε το σχολείο να κρατηθεί και να εκπληρώσει τον υψηλό πνευματικό του προορισμό, ο Πασχάλης Πασχαλίδης, διευθυντής του για 28 χρόνια (1915-1943), και ο Λοΐζος Φιλίππου, επίσης άνθρωπος των γραμμάτων  που δώρισε τη βιβλιοθήκη του στο Γυμνάσιο. Από τους παραπάνω υπάρχουν σήμερα δυο μαρμάρινες προτομές των Ν. Νικολαΐδη και Π. Πασχαλίδη που κοσμούν την είσοδο του σχολείου. Το  Νικολαΐδειο Γυμνάσιο είναι γνωστό και για τους ηρωικούς μαθητές του, ανάμεσα τους και ο μεγάλος ήρωας της ΕΟΚΑ Ευαγόρας Παλληκαρίδης.

Από το 2003, το σχολείο έχει μεταφερθεί στο κτίριο όπου στεγαζόταν παλαιότερα το Τούρκικο Γυμνάσιο Πάφου. Συνεχίζοντας με επιτυχία την ιστορική του παράδοση, αποτελεί σήμερα ένα από τα άριστα εκπαιδευτήρια της πόλης.

Ιστορικό ίδρυσης

Λίγο μετά την αγγλική κατοχή ιδρύθηκε η Ελληνική Σχολή ή Σχολαρχείο, με σπουδαιότερο δάσκαλο τον Τηλέμαχο Καλλονά. Το Σχολαρχείο είχε μια κι αργότερα δυο τάξεις, και στεγαζόταν στον πρώτο όροφο ενός κτίσματος που βρισκόταν στην αυλή της Μητροπόλεως, εκεί που σήμερα είναι κτισμένη η «Λεόντειος» Βιβλιοθήκη». Στην ίδια αυλή, σ’ ένα δεύτερο ανώι, κάπως χαμηλότερο, λειτουργούσε κι η αστική σχολή. Στα 1888 διευθυντής του Σχολαρχείου ήταν ο Καλλονάς και δάσκαλος στο δημοτικό ο Γεώργιος Κεφάλας.

Ως τα 1904 το Σχολαρχείο του Κτήματος λειτουργούσε με δυο τάξεις. Τη σχολική χρονιά 1904-1905 προστέθηκε και τρίτη τάξη, με διευθυντή τον σχολάρχη Καλλονά και βοηθούς δασκάλους τον Ν. Κισσονέργη, τον Λουκά Λοϊζίδη και τον κατόπιν πταισματοδίκη Λεμεσού Ευρή Ιακωβίδη. Στα 1905 η τότε σχολική επιτροπή αποφάσισε την ίδρυση ημιγυμνασίου. Το σχολείο ιδρύθηκε και την πρώτη χρονιά διευθυντής ήταν ο τότε τοποτηρητής του μητροπολιτικού θρόνου Πάφου ιερολογιώτατος Πορφύριος Κυριακίδης — αργότερα αρχιμανδρίτης στην Αθήνα — καθηγητής των θρησκευτικών. Στα 1906-1907 διευθυντής ανέλαβε ο καθηγητής των μαθηματικών Δημ. Αναστασόπουλος και στα 1907-1908 ο φιλόλογος Νίκος Αντωνιάδης που παρέμεινε ως τα 1912.

Η Ελληνική Σχολή και αργότερα ημιγυμνάσιο είναι το εκπαιδευτήριο που εξελίχθηκε αργότερα στο  Α΄ Γυμνάσιο Πάφου. Αναγνωρίστηκε ως πλήρες εξατάξιο Γυμνάσιο, ισότιμο με τα Γυμνάσια της Ελλάδας, με Προεδρικό Διάταγμα της Ελληνικής Κυβέρνησης, με ημερομηνία 25 Νοεμβρίου 1924. Τη σχολική χρονιά 1924-1925, με την προσθήκη της έκτης τάξης, συμπληρώθηκε το πλήρες εξατάξιο Γυμνάσιο της Πάφου. Με τις προσπάθειες όλων των φορέων, σχολικής επιτροπείας, Γυμνασιάρχη Πασχάλη Πασχαλίδη, καθηγητικού συλλόγου και κοινωνικού συνόλου, ο αριθμός των μαθητών αυξήθηκε σημαντικά. Από 43 μαθητές και μαθήτριες το 1905, αυξήθηκαν στους 195 το 1929-30. Σημαντική υπήρξε επίσης η αύξηση των μαθητών που προέρχονταν από την ύπαιθρο.

Συγκεκριμένα: Στα 1905-6 είχε μόνο 42 μαθητές. Στα 1917-18 είχε 64 μαθητές και 5 μαθήτριες. Στα 1927-28 είχε 114 μαθητές και 26 μαθήτριες. Στα 1940-41 είχε 175 μαθητές και 39 μαθήτριες. Στα 1962-63, την τελευταία χρονιά πριν χωριστεί σε Α΄ και Β΄ Γυμνάσιο, είχε 1.069 μαθητές και 555 μαθήτριες (σύνολο 1.624). Το 1967-68 το Α΄ Γυμνάσιο είχε 687 μαθητές και 506 μαθήτριες (σύνολο 1.187) ενώ την ίδια σχολική χρονιά το Β΄ Γυμνάσιο (πού ιδρύθηκε το 1963) είχε 384 μαθητές και 261 μαθήτριες (σύνολο 645). Σύνολο μαθητών και μαθητριών και στα δυο ανώτερα εκπαιδευτήρια κατά το 1967-68 ήταν 1.832 μαθητές και μαθήτριες.

Κατά την περίοδο της Αγγλοκρατίας κτίστηκαν τα νεοκλασσικού ρυθμού ωραία κτίρια των εκπαιδευτηρίων του Κτήματος που και σήμερα εξακολουθούν να κοσμούν την πόλη (Ψηφιακός Ηρόδοτος Αρχείο ΡΙΚ).