Ισοκράτης
Περίφημος Αθηναίος ρήτορας και δάσκαλος της ρητορικής τέχνης, του 4ου π.Χ. αιώνα. Γεννήθηκε το 436 π.Χ. και πέθανε σε βαθιά γεράματα (σε ηλικία 98 χρόνων) το 338 π.Χ. Ήταν γιος του Θεοδώρου και της Ηδητούς. Ο πατέρας του διατηρούσε βιοτεχνία στην οποία εργάζονταν πολλοί σκλάβοι, κι ήταν αρκετά πλούσιος ώστε να δώσει στον Ισοκράτη την καλύτερη μόρφωση, κοντά στους επιφανέστερους σοφιστές της εποχής, όπως τον Πρωταγόρα, τον Πρόδικο, τον Γοργία, τον Τισία κ.α. Ο Ισοκράτης επηρεάστηκε επίσης βαθιά από τον Σωκράτη. Ιδιαίτερα έξυπνος, ο Ισοκράτης απέκτησε ευρύτατη μόρφωση και σπάνια πολιτική αντίληψη. Στο τέλος του Πελοποννησιακού πολέμου ο πατέρας του πέθανε και ο Ισοκράτης έχασε την περιουσία του. Για να ζήσει, άσκησε το επάγγελμα του λογογράφου (έγραφε, δηλαδή, λόγους για τρίτους, έναντι αμοιβής, όπως κι ο Λυσίας). Αργότερα ίδρυσε σχολή ρητορικής στη Χίο και πιο ύστερα παρόμοια σχολή στην Αθήνα όπου δίδαξε ρητορική και φιλοσοφία. Η σχολή του των Αθηνών απέκτησε μεγάλη φήμη, ενώ πολλοί ηγεμόνες, μεταξύ των οποίων και ο Κύπριος βασιλιάς Ευαγόρας Α', συνδέθηκαν φιλικά μαζί του.
Αρχαίοι συγγραφείς αναφέρουν 68 συνολικά λόγους του Ισοκράτη, όμως σώθηκαν 21 Λόγοι του, καθώς και 10 Επιστολές. Αναφέρεται επίσης και σύγγραμμά του με τίτλο Ρητορική Τέχνη, όμως αμφισβητείται ότι τούτο είναι γνήσιο έργο του Ισοκράτη. Οι Λόγοι του Ισοκράτη χωρίζονται σε τέσσερις κατηγορίες, ως ακολούθως:
α) ΔΙΚΑΝΙΚΟΙ: Περί Ζεύγους, Τραπεζιτικός, Πρός Καλλίμαχον Παραγραφή, Αἰγινητικός, Κατά Λοχίτου, Πρός Εὐθύνουν Ἀμάρτυρος.
β) ΕΠΙΔΕΙΚΤΙΚΟΙ: Πανηγυρικός, Πλαταιικός, Ἀρχίδαμος, Περί Εἰρήνης (ή Συμμαχικός), Ἀρεοπαγιτικός, Περί Ἀντιδόσεως, Πρός Φίλιππον, Παναθηναϊκός.
γ) ΠΑΡΑΙΝΕΤΙΚΟΙ: Πρός Νικοκλέα, Νικοκλῆς (ή Κύπριος), Εὐαγόρας, Πρός Δημόνικον.
δ) ΣΟΦΙΣΤΙΚΟΙ: Κατά τῶν Σοφιστῶν, Ἑλένης Ἐγκώμιον, Βούσιρις.
Οι Επιστολές του Ισοκράτη που σώθηκαν, απευθύνονται προς επιφανείς άνδρες της εποχής του, όπως ο βασιλιάς της Μακεδονίας Φίλιππος, ο γιος και διάδοχός του Αλέξανδρος, ο τύραννος των Συρακουσών Διονύσιος κ.α. Η γνησιότητα των Επιστολών και πάλι αμφισβητείται.
Οι Παραινετικοί Λόγοι του Ισοκράτη σχετίζονται με την Κύπρο. Απ' αυτούς:
- Πρός Νικοκλέα: Απευθύνεται στον Νικοκλή, βασιλιά της Σαλαμίνος της Κύπρου (374 - 361 π.Χ.), γιο και διάδοχο του βασιλιά Ευαγόρα Α', και του εξηγεί πως πρέπει να είναι καλός βασιλιάς και πως πρέπει να ασκεί την βασιλική εξουσία.
Βλέπε λήμμα: Νικοκλής
2. Νικοκλῆς ή Κύπριος: Στον Λόγο αυτό παρουσιάζεται να ομιλεί ο ίδιος ο βασιλιάς της Σαλαμίνος Νικοκλής, που απευθύνεται προς τους επιφανέστερους από τους υπηκόους του. Υπενθυμίζει τα καθήκοντα του λαού και ζητά την πρόθυμη συνεργασία και υπακοή του.
3. Εὐαγόρας: Με τον Λόγο αυτό, που είναι επιτάφιος, ο Ισοκράτης πλέκει το εγκώμιο του δολοφονημένου βασιλιά της Σαλαμίνος Ευαγόρα Α', πατέρα του Νικοκλέους. Για τους σημερινούς μελετητές, ο Λόγος αυτός του Ισοκράτη είναι ταυτόχρονα πολύτιμο κείμενο για άντληση πληροφοριών περί των ημερών και έργων του Ευαγόρα Α'.
Βλέπε λήμμα: Ευαγόρας Α'
4. Πρός Δημόνικον: Ο Λόγος αυτός, που δίνει διάφορες συμβουλές, θεωρήθηκε από παλαιότερους μελετητές ότι απευθυνόταν στον βασιλιά της πόλης του Κιτίου. Ο Αθηναίος Δημόνικος, γιος του Ιππονίκου που ήταν φίλος του Ισοκράτη, θεωρήθηκε ότι είχε ανέλθει στον θρόνο του Κιτίου επί ημερών του Ευαγόρα Α', πράγμα όμως που δεν ευσταθεί. Πρέπει ακόμη να σημειωθεί ότι ο γιος του Ευαγόρα Α' Νικοκλής υπήρξε μαθητής στη ρητορική σχολή του Ισοκράτη, όπου φοίτησε ἵνα δίκας μανθάνῃ λέγειν, όπως μαρτυρεί ο ίδιος ο ρήτορας (Περί Ἀντιδόσεως, 40). Πιθανώς και άλλοι Κύπριοι, ιδίως από τη Σαλαμίνα, φοίτησαν στη σχολή του Ισοκράτη, σε εποχή κατά την οποία η κυπριακή αυτή πόλη είχε στενότατους δεσμούς με την Αθήνα κι αποτελούσε το προπύργιο του Ελληνισμού στον χώρο της ανατολικής Μεσογείου.
Πηγή
Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια